Dagblaðið Vísir - DV - 27.03.1993, Blaðsíða 10

10
LAUGAKDAGUR 27. MARS1993
„Allt frá því að ég man fyrst eftir
mér hef ég haft yndi af hestum. Ég
var ekki nema á fyrsta ári þegar ég
eignaðist merfolald. Það bar þannig
til að afi minn, Páll á Guðlaugsstöð-
um, sem átti fjölda hrossa, varð fyrir
því óhappi að það slasaðist hjá hon-
um folald. Tii stóð að lóga folaldinu.
Það var hins vegar vel ættað og hann
tímdi því ekki, sagöi best að prófa
hvað nafni sinn væri heppinn og
ánafnaði mér folaldið. Síðan þá hef
ég alltaf átt eitthvað af hrossum. Ég
fékk leyfi til að setja á folöld og þegar
ég var 8 ára gámall átti ég 8 hross.
Það þótti nokkuð hjá ungum strák.
Þá seldi ég eitt hrossanna minna,
ungan fola, og keypti íslendingasög-
umar fyrir andvirðið.“
Það er Páll Pétursson, alþingis-
maður og bóndi á Höllustööum, sem
hér segir frá upphafi hestamennsku
sinnar og dálætis á hestum. Páli lenti
í því fyrir nokkru að vera krafinn
um lausnargjald fyrir þriggja vetra
graðfola sem hann á og talinn var
hafa sloppiö úr girðingu á Höllustöð-
um. Páll var beðinn um að segja frá
hrossarækt sinni og fleiru henni
tengdri.
Búið kostaði námið
„Þegar ég fór í menntaskóla átti ég
orðið dálítinn bústofn, kindur og
hesta. Þessi bústofn minn gaf ögn af
sér og það dugði mér fyrir náms-
kostnaði. Þegar ég lauk stúdents-
prófi, ákveöinn í að verða bóndi, stóð
þannig á að ég átti eftir 3 þúsund
krónur. Það var mitt fyrsta búskap-
arverk að kaupa rauðskjóttan grað-
fola af Sigurði frænda mínum Jóns-
syni frá Brún. Fohnn var undan
hryssu Sigurðar, sem hét Óvera,
undan Gjóstu 1882. Þessi foh lánaðist
mér ágætlega. Hrossin mín em frá
honum komin eða hann er á bak við
þau væri réttara að segja. Hann hét
Páll Pétursson, alþingismaöur og bóndi á Höllustöðum, með Tjald, þriggja vetra graðfoiann sem slapp úr girðingu
á dögunum. Páll leysti hann aftur til sin með því að greiða 15 þúsund króna lausnargjald. DV-mynd Magnús Ólafsson
undir hnakknum að ég tímdi ekki
að setja hana í folaldseign fyrr en
seint og um síðir. Undan henni fékk
ég þijá hesta og þessi brúnskjótti
þriggja vetra foh er sá yngsti þeirra.
Faðir hans er Náttfari 776.“
- Er þetta gæðingsefni?
„Það er best að fullyrða ekkert. En
eftir því sem hann hreyfir sig trúi
ég ekki öðru en hann sé reiðhests-
efni, enda foreldrarnir góðir. Ég verð
líklega að gelda hann innan fárra ára
úr því að svona er amast við honum.
Ég ætla þó að nota hann í það
minnsta í 2 ár enn. Það er og fyrir-
hafnarsamt að vera með stóðhesta.
Og greinhega ekki vinsælt. Óhöpp
geta komið fyrir eins og að missa frá
sér graðan hest. Það er ákaflega
ámæhsvert að passa ekki upp á hesta
sína og graðpening. Ég vil með engu
móti vinna nábúum mínum tjón meö
því að graðhestar mínir séu að gera
þeim bölvun. Ég hef reyndar ekki átt
graðhest í mörg ár fyrr en í fyrra.
Það er nú að mörgu leyti skemmti-
legra að hafa óvanaðan gæðing undir
hnakknum. Það er með ákveðnum
hætti partur af eilífðinni að ríða á
æxlunarfæru gæðingshrossi og hafa
það í undirmeövitundinni að ein-
hvern tíma eignist maður annan
gæðing undan því. Sigurður í
Krossanesi í Skagafirði, hestamaður
og hagyrðingur, orðaði þetta svo, ríð-
andi á graðhesti sínum:
Eru fjögur undir mér
eistu, dável sprottin.
Ég af hjarta þakka þér
þessa sköpun, Drottinn.
Látum ógjarnan okk-
ar hlut
- Málatilbúnaðurinn í kringum
handsömun þessa fola þykir manni
mikill og skrýtinn. Þiö eruð mikhr
málafylgjumenn, Húnvetningar, all-
Menn svekktir ef graðhestar
annarra gera þeim bölvun
- rætt við Pál Pétursson, alþingismann og bónda á Höllustöðum
Lokkur þessi hestur en var aldrei
sýndur.
Út af honum eru komnir hestar
sem hafa vakið athygh. Frægastur
er sjálfsagt Hrímnir frá Varmalæk,
einn fegursti hestur sem menn hafa
séð, og brúnsokki Leopolds á Hreða-
vatni. Lokkur var sérstakur að því
leyti til að hann var mjög taugasterk-
ur, óbhandi að kjarki og gaf viljugur.
Hrossin okkar að Höhustöðum eru
komin út af hrossum Sigurðar frá
Brún, mest frá hesti sem hét Svalur
180 á Guðlaugsstöðum en hann var
undan Þokka 104. Annar sonur
Þokka var Ægir 134 á Brandsstöðum.
Hann var afi Fengs 457 á Eiríksstöð-
um. Ég vissi það þegar ég hóf búskap
að það var enginn maður betur ríð-
andi í Húnavatnssýslu og þótt víðar
væri leitað en Guðmundur Sigfús-
son, bóndi á Eiríksstöðum, mikih
hestamaður, hrossaræktandi og öð-
hngsmaður.
Gráu hestamir
Við hjónin eignuðumst undan Feng
nokkur hross. Þar á meðal prjá gráa
hesta. Tveir þeirra voru nafnkenndir
reiðhestar: Fálki, sem ég átti fyrir
reiðhest í ahmörg ár, skörulegur og
fahegur klárhestur með tölti. Hinn
hét Smyrih. Hann var hestur konu
minnar, góður alhhða hestur. Þessir
hestar komu oft fram á sýningum og
góðhestakeppni og stóðu ahtaf fram-
arlega þegar þeir voru sýndir. Sá
þriðji hét Grátittlingur og var grað-
hestur, 693. Hann var sístur þeirra í
úthti en ágætur reiðhestur. Undan
honum komu gangfim vhjahross.
Ég gef mikið fyrir vhja. Lífið er
skemmtilegt og maður á ekki að eyða
því í að ríða lötum hestum sem mað-
Hér situr Þorkell Bjarnason hrossa-
ræktarráöunautur Náttfara 776, einn
mesta skeiðhest landsins, á fjórö-
ungsmóti í Reykjavík 1985. Náttfari
er faðir Tjalds. DV-mynd EJ
ur þarf að hjálpa áfram. Þessir hestar
voru raunar hvítir en ekki gráir. Ég
lagði mig á tímabih eftir hvítum hest-
um. Mér þykir hvíti hturinn allra
hta fallegastur á hestum. Þessu hefur
þó farið nokkuð aftur í seinni tíð.
Nú er orðið margt rautt, hka skjótt
og það er betra.
Ábágtmeð
að selja hesta
- Ertu með skipulagða hrossarækt
með þaðfyrir augum að selja hross?
„Nei. Ég hef alla tíð hugsað um það
eitt að eiga hross mér og mínum til
ánægju. Ég bý við sauðfé og naut-
gripi til að hafa tekjur. Hrossin hafa
aha tíð bara verið til skemmtunar.
- Hvað áttu mörg hross?
Á Höllustöðum eru rúmlega 30
hross um þessar mundir. Oftast hafa
þau verið á mhh 30 og 40. Æth við
séum ekki með um 20 á jámum yfir
sumarið. Öll eru hrossin okkar tam-
in, þau fullorðnu, nema eitt, og góðir
reiðhestar.“
- Hver telurðu vera helstu einkenni
þinna hrossa?
„Ég vildi geta sagt þér að það sé
vhjinn. Ég tel hann eftirsóknarverð-
astan af öllum kostum. Ég er með
sérvisku í þessu. Mér leiðast lullar-
ar. Ég reyni að fela skeiðspor í hrossi
ef ég finn ekki strax að þaö sé flug-
vakurt. Sum af mínum hrossum eru
gangtreg í byrjun en ef þau eru nógu
viljug er hægt að kenna þeim að tölta
og þá tölta þau vel. Ég hef skyldleika-
ræktað mín hross. Eg hef oft notað
aðkomugraðfola en þá hefur hann í
öhum tilfellum verið kominn frá
hrossum Sigurðar Jónssonar frá
Brún. Það eru nokkrir aðrir Hún-
vetningar með svipaða stefnu og ég.
Við höfum reynt að halda okkur við
það að halda ekki undir hesta nema
þeir séu frá hrossum Sigurðar. Það
er í raun ekki mikhl vandi því að
míkið af íslenskum topphestum er
með einhverjum hætti komið út af
hrossum hans. Hann var merkhegur
sérvitringur og skáld. Hann eignaðist
ungur mertrippi sem hét Snælda.
Hann hélt mikið upp á hana. Hún
hafði ýmis einkenni frá hrossastofni
sem þá var í austanverðri Húna-
vatnssýslu og Sigurður kahaði
Stafnsætt. Hann markaði djúp spor
í hrossarækt. í þessum hrossum er
glóð með vhja. Þau eru fínleg og
margir eiginleikar sem mér ftnnast
eftirsóknarverðir í hrossum. Ef ég
má nefna fræga graöhesta, sem
komnir eru að hluta frá hrossum
Páll sýnir Gleði 4782, móður Tjalds,
á Vindheimamelum. Bæöi Gleöi og
Náttfari eru komin frá hrossum Sig-
urðar Jónssonar frá Brún.
DV-mynd Sigurjón Valdemarsson
Sigurðar, skal fyrstan nefna Sörla
Sveins á Sauðárkróki sem er undan
Feng sem aftur var út af Þokka. Sörh
hefur verið feikhega kynsæh og mik-
ih ættfaðir. Af afkomendum hans hef
ég haft mest dálæti á Náttfara 776
sökum þess hve flugvakur hann er.
Ég hef einnig notað Neista frá Skoha-
gróf mikið, Ægir 178 var afi hans.
Sá brúnskjótti
- Segðu mér frá þessum brúnskjótta
fola sem umtalaður varð á dögunum.
„Hann heitir Tjaldur og er af lang-
feðgatali út af þessum rauðskjótta
hesti sem ég keypti af Sigurði. Hann
er undan Gleði 4782. Hún var mikill
töfragæöingur og reiðhross mitt í
mörg ár en ég missti hana í fyrra.
Mér þótti svo gaman að hafa hana
ir kóngar, eða hvað?
„Siguröur tók hestinn. Ég bað hann
um að fá Tjald afhentan og bauðst
til að bæta honum allan þann skaða
sem folinn hefði hugsanleg valdið
honum. Það ber mér að gera. Það er
eðlhegt að menn séu svekktir ef ann-
arra manna graðhestar gera þeim
bölvun eða skemma fyrir þeim mer-
arnar. Og ekki nema sjálfsagt að
menn séu skaðabótaskyldir fyrir
þaö. Sigurður vildi ekki láta mig fá
hestinn og vhdi heldur deilur. Hann
stóð hins vegar ekki rétt aö töku
hestsins samkvæmt lögum og ég hef
allan rétt mín megin á að fá hestinn
afhentan. Ég vil halda frið við ná-
granna mína og það er mér á móti
skapi að efna til ófriðar. Raunar hef-
ur alla tíð verið gott á nhllum okkar
Sigurðar. Þess vegna mun ég gera
mitt th þess að friður komist aftur á.
Tjaldur hitti reyndar ekki merar
Sigurðar og gerði honum því ekkert.
Ég geri mun á því hvort menn missa
graðhesta fyrir slysni eða hvort þeir
sleppa þeim vhjandi. Ekki gerði ég
neitt veður út af því er graöhestur
Sigurðar kom í Höllustaði og fyljaði
merar fyrir mér í september í haust.
Hitt er annað mál að Húnvetningar
láta sumir ógjaman sinn hlut. Við
látum ekki vaða yfir okkur, fylgjum
málum eftir, svo sem Björn frændi
minn á Löngumýri, og þolum ekki
yfirgang. Ég hef þó sloppið við öll
málaferli, aldrei stefnt manni né
fengið stefnu hingað th. En konungs-
ríki eru ekki fleiri í Húnaþingi en
öðmm sveitum landsins, sambúðin í
minni sveit hefur verið mjög góð,“
segir Páh Pétursson, alþingismaður
ogbóndiáHöhustöðum. -S.dór