Dagblaðið Vísir - DV - 27.03.1993, Page 32

44
Mitít KAt-M VS M jí)A(I}IAI)'JAlÍ
LAUGARDAGUR 27. MARS1993
Lærisveinn Stalíns
- vinnubrögð Rúslans Kasbúlatovs þingforseta þykja minna á leiðtogann gamla
Borís Jeltsín
Forseti
Þjóðkjörinn
Victor Tsjern- Ruslan Kaspúlatov
ormyrdin Þíngforseti
Forsætisráðherra Skipaður af Jeltsín
Skipaður af Jeltsín
Samþykktur af
þinginu

Þaö er ekki vegna hugmyndanna
sem stuðningsmenn Borís Jeltsín
Rússlandsforseta líkja erkióvinin-
um Rúslan Kasbúlatov viö Jósef
gamla Stalín. Það eru aðferðimar.
Mönnrnn þykir sem þingforsetinn
umdeildi hafi lært valdatafl af ein-
ræðisherranum, sem enn býr í sál
rússnesku þjóðarinnar fjórum ára-
tugum eftir andlátið.
Kasbúlatov hefur aldrei verið
kenndur við neinar sérstakar hug-
myndir. Hann er fyrst og fremst
maður sem kann að leika tveimur
skjöldum, afla sér stuðnings hér og
svíkja þar og treysta á að refskákin
muni á endanum leiða hann til
æðstu valda. Þetta kunni Stalín
öðmm mönnum betur.
Þetta er í það minnsta áht fylgis-
manna Jeltsíns forseta. Sjálfur seg-
ist Kasbúlatov aðeins vilja koma í
veg fyrir að nýr einræðisherra
hreiðri um sig í Kreml.
Sikileyingar
Rússlands
Samlíkingin við Stalín er svohtið
kaldhæðnisleg því Kasbúlatov og
öh hans þjóð á Stalín grátt að
gjalda. Kasbúlatov er tsjetsjeni að
uppruna. Það er ein af þjóðum
Kákasusfjalla og sú þeirra sem
Rússar hafa minnstar mætur á.
Þeir eru kallaðir „hinir grimmu"
og hafa verið olnbogaböm í Stór-
Rússlandi allt frá dögum zaranna.
Nú kalla Rússar þá einnig Sikil-
eyinga Rússlands. Tsjetsjenar
stýra nefnileg rússnesku mafíunni.
Og þótt mafia tsjetsjena sé hvergi
nærri eins vel skipulögð og sú sikil-
Ber er hver að baki nema sér
bróður eigi. Þetta átti einu sinni
við um Jeltsín og Kasbúlatov - en
ekki lengur. Simamynd Reuter
eyska á blóðhefndin fastan sess í
menningu þeirra. Þar að auki em
þeir íslamar. Margir Rússar telja
að einingu ríkisins stafi mest hætta
af þessu tvennu; mafíunni og íslam.
Ætt Kasbúlatovs er því ein sér
næg til að hann þarf aldrei að gera
sér vonir um fylgi í almennum
kosningum. Skoðanakannanir
sýna meira að segja að tsjetsjenar
treysta honum ekki einu sinni.
Þjóöin öll rekin
af löndum sínum
Stalín hafði megnustu ótrú á
tsjetsjenum. Hann gmnaði þá um
að vera haha undir nasisma og
ákvað árið 1944 að flytja þá af hönd-
um Rússa. Fólkinu var smalað
saman og flutt austur á sléttur
Kazakhstans og heimalönd þeirra
í Kákasus lögð undir ríkið.
Kasbúlatov var á bamsaldri þeg-
ar þetta gerðist. Hann er fæddur
árið 1941 og fylgdi foreldrum sínum
í herleiðingu þjóðarinnar á slétt-
umar miklu við vesturmörk Síber-
íu. Þarna áttu tsjetsjenar að þjóna
Rússum við akuryrkju.
Þjóðið hfði við illan kost og ekki
skánaði ástandið þegar landbúnað-
arsnhlingurinn Níkíta Krústsjov
komst að því að maís væri einmitt
rétta akuijurtin þar sem annars
þrifust aðeins eyðimerkuplöntur
og úlfaldar.
Eftir þrettán ára útlegð fengu
tsjetsjenar að snúa heim. Þá var
Stalín allur og þíða lék um sovéskt
þjóðlíf. Kasbúlatov var nú settur
til mennta og nam hagfræði. Hann
varð í fyhingu tímans prófessor í
grein sinni við Plekaov-stofnunina,
eina virtustu menntastofnun Sov-
étríkjanna gömlu.
Skjólstæöingur
Jeltsíns
Hann var líka hohur flokksmað-
ur og kjörinn á þingið sem nú situr
árið 1990 fyrir tsjetsjena. Þar kom
Jeltsín auga á þennan skarp-
greinda hagfræðing og gerði hann
að eftirmanni sínum á stóh þingfor-
seta þegar hann varð sjálfur for-
seti.
En sjaldan launar kálfur ofeldið.
Kasbúlatov sneri fljótt baki við
Jeltsín og er nú leiðtogi andstæð-
inga hans. Hann er öruggur í sessi
meðan þingið er skipað eins og nú.
En þetta þing er arfur frá gömlu
Sovétríkjunum og Jeltsín veit að
eftir almennar þingkosningar þarf
hann ekki að hafa meiri áhyggjur
af Kasbúlatov. Þetta veit Kasbúla-
tov líka og gefur htið fyrir álit þjóð-
arinnar. -GK
Forboðnir ávextir: Kafli úr nýrri bók um hrösun ástsælasta biskups íra
Ég skal passa stelpuna
„írland er einmitt staðurinn fyrir
hana,“ hafði biskup sagt við foður
minn. „Ég skal passa stelpuna sjálf-
ur.“
Hann þekkti mig strax á flugvelhn-
um en var þó undrandi á svipinn eins
og hann hefði átt von á að hitta fyrir
stelpukrakka en ekki konu, háa og
granna í háhæluðum skóm og dopp-
óttum kjól. Hann kreisti hönd mína
og kyssti mig á kinnina.
„Velkomin til írlands. Hún Annie
okkar hefur stækkað."
„Litlar stelpur gera það,“ svaraði
ég í sama stríðnistón og hann hafði
talað um mig.
Bros hans var heihandi og handtak
hans hlýtt. Mig hafði ekki grunað að
ég ætti eftir að dragast að nokkrum
manni eftir fyrri reynslu og nú var
ég aht í einu heihuð af biskupi.
Hann ók í gegnum bæinn á miklum
hraða og þegar ég spurði hvort hann
óttaðist ekki að aka á fólk sagði hann
að hér væri enginn á ferh. Síðan
blessaði hann ósýnilegt fólk á báðar
hendur og skellihló.
„Já, en ef þú drepur einhvem,“
spurði ég á móti? Hann svaraði strax:
„Hugsaðu þér; að fara til himna með
aðstoð biskups," og svo hló hann enn
meira.
Ég fyhtist bæði ótta og trausti.
Hann var að gera hosur sínar grænar
fyrir mér með því aö aka eins og
brjálæðingur og hlægja svo aö öhu
saman.
Um kvöldið fómm við út að ganga.
„Þetta er skritið, Annie,“ sagði hann
aht í einu. „Mér hður svo vel hjá þér
og það er eins og ég hafi þekkt þig
alla tíö. Líður þér eins?“ Ég játaði
því og við gengum saman hönd í
hönd eins og tvö böm.
Eftir að við komum inn héldum við
áfram að tala og færðumst stöðugt
nær hvort öðra. Það var komin nótt
þegar ég fór að sofa en ég gat ekki
sofnað. Ég heyrði til hans þar sem
hann gekk fram og aftur ganginn og
maður var þá svona. Og svo allt í
einu var hann farinn.
Við urðum nánari með hverjum
deginum og hann kom til mín á
hverri nóttu.
„Ég veit hvað ég er að gera,“ sagði
hann. „Ég veit af hverju ég er hér.“
Hann fór úr náttfótunum og stóð
vandræðalegur án ahs biskups-
skrúða á gólfinu. Síðan var því líkast
sem hann félh yfir rúmið. Hann hafði
bara eitt í huga.
Eamonn biskup af Galway þótti alltaf hressilegur í bragði. Búlduleitt andlit-
ið Ijómaði af gleði alla daga. írar dáðu hann sem hressilegasta biskup
landsins, mann sem alltat var með spaugsyrði á vör en þó alvarlega þenkj-
andi.
þuldi bænimar sínar. Ég vhdi að
hann kæmi inn til mín.
Kvöldið eftir fylgdi hann mér inn
í herbergið og sat á rúminum um
tíma. Hann lyfti hárinu frá augunum
á mér og ég vissi að ég þyrfti ekki
nema að snerta hann th að hann
væri kominn upp í th mín.
En hann fór út og ég heyrði th hans
á göngunni um ganginn, þyljandi
bænirnar sínar. Stuttu síðar sá ég
að hann læddist inn í herbergið og
kyssti mig í rúminu. Ég fann fljótt
að þetta var vanur maður. Hinn helgi
iForboðnir ávextir. Bókin sem end-
anlega gekk frá æru biskupsins.
Þarna kynntist ég miklu hungri.
Þetta ar eins konar holdleg írsk
himgursneyð. Hann hafði haldið aft-
ur af ahri þessari orku og tilfinning-
um í meira en 25 ár.
Á eftir féh hann út af steinsofandi
og ég gat hugsað minn gang í margar
klukkustundir. Ég vissi að þessi ást
var fyrirfram dæmd. Hann vaknaði
um klukkan þrjú og af brosi hans
mátti ráða að honum fannst hann
vera í réttu rúmi með réttri konu á
réttum tíma.“
Óvelkomin
til írlands
Þetta mál hefur verið mér eins
og skirn,“ segir Annie Murphy,
bandarísk kona á miðjum aldri.
Hún hefur unnið sér það th óhelgi
í augum sanntrúaöra kaþólikka á
írlandi að fella biskupinn af
Galway í ehífa ónáð. Fyrir vikiö
hafa þeir látið það boð út ganga
aö hún þurfi ekki að hugsa sér
að stiga á írska fold oftar. Og
henniersama.
Mál þetta hófst síðasta vor og
hefur verið að hneyksla íra upp
frá því. Þá thkynnti Peter Murp-
hy, 18 ára gamall unglingur, aö
hinn ástsæli, kaþólski biskup,
Eamonn Casey, væri faðir sinn.
Móðir hans staðfesti þetta og
sjálfur sannaði hann faðernið
meö útlitinu; Peter var alveg eins
og biskupinn af Galway.
Biskup brá þegar undir sig betri
fætinum, hélt á fund páfa í Róm
og sagði köllun sinni lausri. Hon-
um hefur ekki enn verið fyrirgef-
iö að eignast son í lausaleik og á
ekki afturkvæmt í embætti.
Annie Murphy hefur nú fylgt
hneykslínu eftir með þvi aö rita
bók um ástarsamband sitt við
biskup árið 1973.
Bókina kallar hún Forboðna
ávexti. Hneykslunargjarnt fólk
hefur ekki I langan tíma bragðaö
sætari aldin.
Annie segir að sér komi lítið við
hvernig fólk tekur frásögn hennar
af bólfórunum með biskupi. Hún
liafi ekki þurft að tæla hann i bólið
og að hann beri vissulega ábyrgð á
þvi sem gerðist eins og hún.
Hneyksli biskupsins af Galway
er engu að síður komið í hámæU
á ný og nú hlæja menn fremur
en hneykslast. Þetta er skemmti-
leg bersöglisaga þótt það spilli
síst fyrir aö kaþólskur biskup,
virtur í embætti, eigi í hlut.
Annie segist sátt nú þótt henni
hafi sviðið þegar biskup afneitaði
hennifyrirátján árum. -GK