Dagblaðið Vísir - DV - 27.03.1993, Qupperneq 39

LAUGARDAGUR 27. MARS 1993
feðranna
um. í Voito-dalnum finnst þó fólk,
sem telst vera sárafátækt, svo sem
konur sem misst höfðu mennina sína
og áttu engan bústofn til þess að lifa
af.
Heilsugæsla
ogboðunarstarf
„Jafnhliða heilsugæslunni vor-
um við með boðunarstarf þar sem
við sögðum frá boðskap Biblíunnar.
Þessi þjóðflokkur trúir á anda for-
feðranna sem heitir Mesje. Sam-
kvæmt hugmyndum fólksins er hann
illur og óttalegur og veldur sjúkdóm-
um, stríði, þurrki, hungursneyð,
ófijósemi og öðru illu. Fólkið færir
þessum anda fómir til þess að hafa
hann góðan og fá frið fyrir áhrifum
hans. Alltaf þegar eitthvað kemur
fyrir leita íbúamir til sérstakra spá-
manna í þorpinu til þess að spyrja
hvemig þeir eigi að bregðast við.
Ráðið er yfirleitt það að fóma t.d.
einni geit tíl viðbótar.
Vissar reglur fylgja þessum trúar-
brögðum og hafa þær leitt til þess að
fólk hefur þurft að fóma eigin böm-
um. Hafi barn fengið fyrstu tennur í
efri góm er það talið merki um bölv-
un að háifu andans og baminu því
umsvifaiaust fargað. Það var þá lagt
fyrir villidýrin úti í skógi eða bundið
og kastað fyrir krókódílana í fljótinu,
eða fyrir björg væri það farið að
ganga.
Vegna heilsugæslustarfanna fylgd-
umst við með öllum bömum undir
fimm ára aldri eins og áður sagði.
Einn mánuðinn vantaði kannski
nokkur böm. Ástæðan var sú að
þeim hafði verið fargað. Einu sinni
var 6-7 ára strákur mikiö að þvælast
í kringum kofann hjá okkur. Allir
voru vondir við hann, slógu hann og
hreyttu í hann ónotum. Þegar við
fóram að spyrjast fyrir um þetta kom
í ljós að móðir drengsins var eitthvað
veikluð. Hún hafði búið úti í skógi
og hirðingjarnir notað hana. Hún
hafði eignast þennan dreng sem fékk
svo fyrst tennur í efri góm. Hann
átti engan foður sem gat séð um að
láta farga honum.
Rétt áður en við fórum heim viss-
um við svo um annan dreng sem öld-
ungarnir fóra með niður að fljótinu
til þess að varpa honum fyrir krókó-
dílana. Ástæöan var sú að hann hafði
fyrst fengið fufiorðinstennur í efri
góm. Einn af aöstoðarmönnum okk-
ar rökræddi lengi við öldungana um
nauðsyn þess að farga barninu. Þeir
sögðust verða að kasta því í fljótið.
Það væri ekki hægt að hafa svona
böm því þau myndu valda svo mikl-
um skaða á þorpinu og þjóðflokkn-
um. Aðstoðarmaðurinn sagði þá:
„Leyfið mér að vera fljótið sem tek-
ur á móti honum. Ég skal fara með
hann og þið sjáið hann aldrei aftur.“
Þá gáfu öldungamir sig og maður-
inn fékk að fara með drenginn. En
hann varð að yfirgefa þorpið á þessu
sama augnabliki og við urðum ein-
mitt til að keyra hann í hurtu.
Við gátum bjargað mörgum þess-
ara bama sem átti að farga. Foreldr-
unum þótti hroðalegt að þau skyldu
verða að deyja. En það var óttinn sem
þvingaði þá til þess að fylgja eftir
þessum ráðstöfunum. Stundum
komu foreldrar tfi okkar að nætur-
lagi til þess að segja okkur hvernig
komið væri og spyija okkur hvort
við gætum tekiö börnin og komið
þeim undan. Viö gerðum það og kom-
um þeim þá til nágrannaþjóðflokks-
ins. Þar voru kristnar fjölskyldur
sem tóku við þeirn."
Margir sem hlusta
„Það vora margir sem lögðu eyr-
un að boðskap okkar. Fólk fann að
haim gat leyst það undan þeim ótta
sem það bjó við. Eldri kynslóðin er
þó ipjög bundin af sínum siðum. Þeir
sem henni tilheyra grafa t.d. upp
bein forfeðranna og halda ákveðna
greftrunarhátíð. Geri þeir þetta ekki
ráðast andamir á þá og valda þeim
skaöa. Þetta fólk vill vama því að
einhver yfirgefi þessa gömlu trú og
veki þar með reiði andanna. Við
þvingum auðvitað engan en segjum
einungis frá þeim trúarbrögðum sem
við eigum. Nokkrir hafa látið skírast
til kristinnar trúar og aðrir vilja
hlusta.
En margir era hræddir við öldung-
ana í þorpinu og áræða ekki að stíga
skrefið þótt þá langi til þess. Hinir
híða átekta og segja: „Nú ætlum við
að sjá þegar andarnir gera út af við
þá.“ En þeir hafa séð að ekkert gerist
þannig að æ fleiri sækja skírnamám-
skeiðin. Við reynum að byggja upp
þekkingu á Biblíunni og orði Guðs
og undirbúa þá einstaklinga, sem við
vinnum með, undir að þeir taki við
þessu starfi. Starf kristniboðans felst
í því að gera sjálfan sig óþarfan. En
viö viljum ekki vera með einhver
skammtímaverk á svæðinu og
hlaupa síðan í burtu frá öfiu saman.
Það getur gert meira illt en gott.“
Margir hafa orðið til þess að gagn-
rýna störf kristniboða harðlega. Sagt
hefur verið að þeir notfæri sér
heilsufarsleg bágindi innfæddra og
troði upp á þá kristinni trú í skjóli
hjúkranarstarfa. Innfæddir séu
læknaðir til þess eins að deyja í
næsta uppskerabresti. Kristniboðið
leggi hins vegar þá menningu sem
fyrir sé í rúst.
„Maður heyrir þetta sjónarmið oft.
Það hefur kannski átt sér stað á öld-
um áður að kristniboðar hafa ekki
verið vakandi fyrir þessu. En í dag
má segja að kristniboðar séu þeir
sem varðveiti meira af menningu
þessa fólks en nokkrir aðrir. Þeir búa
Guðlaugur safnar upplýsingum um menningu þjóðflokksins.
Valgerður og Guðlaugur ásamt börnum sínum fyrir utan kofa þann sem þau bjuggu í i þrú ár. Með þeim á myndinni
er norskur hjúkrunarfræðingur.
það eitt að komast í burtu aftur. Þessi
áhrif verða oft miklu meira til skaða
en til gagns.“
Erfitt að vera fyrstur
Það er stórt skref fyrir þann sem
fyrstur verður í þjóðflokki sínum til
að taka kristna trú. Þetta kom vel í
Ijós í Voito-dalnum. Þar var það tví-
tugur piltur sem lét fyrstur skírast
til kristinnar trúar. Öldungamir
ræddu um að útskúfa honum. Hann
var elsti sonur ríkasta öldungsins í
þorpinu. Fyrir honum lá að erfa föð-
urinn, auk þess sem hann átti að
hafa sérstaka stöðu hvað varðaði
fómir og fleira innan fjölskyldunnar.
Pilturinn hafði lengi velt málinu fyr-
ir sér áður en hann lét skírast. Öld-
ungamir í þorpinu héldu þegar fund
og faöir hans ákvað að gera hann
arflausan. Hann reif húsið sitt og rak
búsmalann í burtu. Pilturinn var
skilinn eftir einn og eignalaus. Hann
var samt sem áður staðfastur í sinni
trú og hefur nú sæst við foður sinn.
Hann hefur nú útvegað sér fáeinar
geitur og hafiö eigið líf.
„Við höfum fylgst með þróun mála
í Voito-dalnum og fáum fréttir frá
vinum okkar sem starfa þar núna.
Það era æ fleiri sem sýna boðskapn-
um áhuga og vilja vita meira. Það era
margir sem skynja það að kristin trú
getur frelsað þá frá þeim sífella ótta
sem þeir lifa við af völdum Mesje.“
-JSS
til ritmál, skrá sögu, menningu og
siði þjóðarinnar. Þó við komum með
nýja trú höfum við alltaf lagt áherslu
á að varðveita þá siði sem þeir geta
haldið og reynt að leggja áherslu á
að Tsemai-menn hætti ekki að verða
Tsemai-menn, heldur verði kristnir
Tsemai-menn. Þeir haldi sínum ein-
kennum, haldi áfram aö skreyta sig
og fifa eins og þeir hafa gert áður.
Hins vegar koma alls konar kaup-
menn með eitt og annað, svo sem
vopn, áfengi og sjúkdóma, sem veld-
ur miklu meiri breytingum á þjóðfé-
lagi og lifnaðarháttum heldur en
ýmislegt sem við færam með okkur.
Þeir græða á neyð fólksins.
Menning er í sjálfu sér alltaf að
breytast. Tsemai-menn þekkja dæmi
mn siði sem þeir höfðu fyrir hundrað
áram en hafa ekki lengur. Þegar yfir-
völdin setja á fót skóla koma oft
kennarar sem sendir eru nauðugir á
þessa staði. Þetta er oft fólk sem hef-
ur nýlokið kennaraskóla og verður
að ljúka þessari skyldu. Þetta fólk
er lítið innstillt á aö varðveita þá
menningu sem fyrir er en hugsar um
Valgerður meðal innfæddra við tjöldin.