Dagblaðið Vísir - DV - 14.08.1993, Blaðsíða 14

14
LAUGARDAGUR 14. ÁGÚST 1993
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JONAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SiMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1368 kr.
Verð í lausasölu virka daga 130 kr. - Helgarblað 170 kr.
Tveir sólargeislar
Niðurstaða úrskurðamefndar í kleinumálinu er sólar-
geisli í skammdegi smákóngakerfisins á íslandi. Ein af
vandræðastofnunum þjóðfélagsins, Heilbrigðiseftirlit
Reykjavíkur, hefur fengið verðuga ofanígjöf fyrir ósæmi-
legt sölubann á kleinur, sem soðnar voru í heimahúsi.
Annar sólargeish þessa máls eru gamansöm bréfa-
skipti landlæknis og fyrrverandi heilbrigðisráðherra, þar
sem þeir gera stólpagrín að afskiptasemi og smámuna-
semi heilbrigðiseftirlitsins. Bréfin benda til, að úrelt sjón-
armið þess njóti ekki hljómgrunns í opinbera geiranum.
Mikilvægt er, að menn verði áfram vel á verði, því að
heilbrigðiseftirlitið hefur hótað að fá sett ný lög, sem
taki af allan vafa um, að það megi áfram ráðskast með
svipuðum hætti og það hefur gert áratugum saman, þjóð-
félaginu til margvíslegrar bölvunar og kostnaðar.
Þjóðfélagið er sneisafuht af litlum stofhunum, þar sem
sitja smákóngar við að semja lagafrumvörp og tillögur
til reglugerða, er þeir reyna að fá ráðherra til að styðja.
Þegar póhtíkusamir eru ekki á verði, nær margt af þessu
valdboði fram að ganga. Stóri bróðir stækkar og stækkar.
Eftirhtsstofnanir í hehbrigðisgeiranum eru dæmigerð-
ar fyrir þetta vandamál. Þær hafa til dæmis komið upp
reglum um gífurlegar kröfur til ástands eldhúsa í þeim
stofnunum, sem fá leyfi th að opna vínflöskur og heha
innihaldinu í glös, rétt eins og slíkt sé mikið vandaverk.
Eftirminnhegt er hrokabréf, sem stofnun af þessu tagi
sendi einu ahra bezta matargerðarhúsi landsins, er var
alveg óvenjulega skemmthega búið antikmunum. í bréf-
inu voru samstæð húsgögn sett sem skhyrði fyrir því,
að þetta stjömuveitingahús fengi vínveitingaleyfi.
Sumt af mglinu úr smákóngastofnunum í hehbrigðis-
eftirhti stafar af reglugerðum, sem þær hafa látið þýða
úr norsku. Þar á meðal er bann við sölu á ferskum kjúkl-
ingum. Eingöngu er leyft að selja frysta kjúklinga, sem
frá sjónarhóh matargerðarhstar em tæpast ætir.
Stofnanir af þessu tagi em einnig notaðar th að vemda
gróna hagsmuni í þjóðfélaginu. Af þeirri ástæðu fáum
við ekki að njóta heimsins beztu osta eins og aðrar þjóð-
ir og verðum í þess stað að sætta okkur við breythega
hla gerðar eftirlíkingar úr einokunarstofnunum.
Almennt svífur yfir vötnum smákóngastofnana í heh-
brigðiseftirliti sú árátta, að hepphegt sé að gerhsneyða
þjóðfélagið th að firra það sjúkdómahættu. Kaupstað-
arbúar þurfa því að vera innundir hjá vinum í bænda-
stétt th að fá ógerhsneydda og drykkjarhæfa mjólk.
Merkhegt er, að íslendingar skuh sætta sig við, að fá
í verzlunum eingöngu aðgang að mjólk, sem hefur verið
forhituð, fúkkalyíjuð, gerhsneydd, fitusprengd og mis-
þyrmt svo á annan hátt, að hún er orðin svo ónáttúm-
leg, að hún hefur alveg misst getuna th að súma.
Gerhsneyðingarstefnan kemur í stað hins náttúrulega
hreinlætis, sem tíðkast th dæmis hjá Frökkum, er bera
af öðrum þjóðum í matargerðarlist, án þess að fólk deyi
þar úr matareitrun við að nota eingöngu ferska vöm,
en ekki frysta, gerhsneydda, forhitaða og innpakkaða.
Niðurstaða úrskurðamefndar og gamansemi land-
læknis í kleinumálinu em því sannkahaðir sólargeislar
í skammdegi smákóngaveldis og reglugerðafargans. Von-
andi hefur úrskurðurinn fordæmisghdi og vonandi láta
stjómvöld ekki undan kveinstöfum svekktra smákónga.
Bezt væri að nota tækifæri kleinumálsins th að höggva
í reglugerðakerfið og setja lög um að leiða verzlunar-
frelsi og ferska vöm th hásætis í matargerð okkar.
Jónas Kristjánsson
Bandarísk afstaða
tilrústanna
af sovétveldinu
Á sunnudagskvöld var ráðist
með skothríð á bíl á leið til Tbilisi,
höfuðborgar Georgíu, utan af
landsbyggðinni. Bandaríkjamaður
að nafni Fred Woodruff fékk skot
í höfuðið og lést samstundis. Eldar
Guguladze, yfirmann öryggisgæslu
Georgíustjómar, og tvær konur,
sem einnig vora í bílnum, sakaöi
ekki.
Wodruff var skráður starfsmað-
ur við sendiráð Bandaríkjanna í
Tbibsi en brátt kom í ljós að hann
var ekki í Georgíu á vegum utan-
ríkisþjónustunnar heldur leyni-
þjónustunnar CIA. Þetta sannaðist
þegar James Woolsey, yfirmaður
CIA, sem staddur var í Moskvu,
lagði lykkju á heimleið sína og hélt
til Tbilisi, átti þar stuttan fund með
Edouard Shevardnadze Georgíu-
forseta og flutti síðan lík hins vegna
með sér heim til Washington í flug-
vél sinni.
Fréttamenn New York Times
hafa síðan skýrt frá því að Wo-
odruff hafi verið einn fremsti sér-
fræðingur CIA um málefni fyrrver-
andi sovétlýðvelda og starfað í að
minnsta kosti þrem þeirra áður en
hann var sendur til Georgíu. Telur
blaðið sig hafa heimildir fyrir því
að erindi hans þar hafi verið að
aðstoða við að efla öryggisgæslu
um Shevardnadze forseta, sem sætt
hefur að minnsta kosti tveim bana-
tilræðum á síðustu mánuðum.
Nýjustu fregnir era svo þær, að
Guguladze öryggismálastjóra hafi
verið vikið úr starfi, að minnsta
kosti þangað til rannsókn á vígi
Woddruffs er lokið. Innanlands-
ófriður hefur ríkt í Georgíu lengst
af síðan landið lýsti yfir sjálfstæði
og skammt er um liðið síðan ríkis-
stjómin baðst lausnar og She-
vardnadze bætti í rauninni á sig
hlutverki forsætisráðherra.
Fregnin af hlutdeild leyniþjón-
ustu Bandaríkjanna í valdabaráttu
Erlend tíðindi
Magnús Torfi Ólafsson
í einu af fyrrum sovétlýðveldum
berst samtímis því að opinber
verða drög aö stefnumótun afhálfu
Bandaríkjastjórnar um afstöðu til
væringa sem þegar eru uppi eða
koma kunna upp milli ríkjanna
sem orðið hafa til eftir upplausn
Sovétríkjanna eða innan einstakra
þeirra. Washington Post hefur
komist yfir eintak af stefnuplaggi
um þetta efni, sem blaðið segir að
háembættismenn í Washington
hafi samið og bíði nú yfirferðar og
undirritunar Bill Clintons forseta.
Af þeim atriðum sem birt era
virðist ljóst að megináhersla er
lögð á það að Bandaríkjastjórn beiti
áhrifum sínum til að vama því að
öfl í Rússlandi, og þá sér í lagi rúss-
neska hemum, sem hneigist til að
nota ólguna í nýfijálsu lýðveldun-
um til að endurreisa Rússaveldi,
geti komið ár sinni fyrir borð.
Hafnað er gersamlega stuðningi viö
hugmynd sem Boris Jeltsín Rúss-
landsforseti setti eitt sinn fram, um
að Samveldi sjálfstæðra ríkja, laus-
tengdu sambandi fyrram sovétlýð-
velda, verði veitt umboð Samein-
uðu þjóðanna til að setja niður átök
á svæðinu sem fyrrum var Sovét-
ríkin.
Þess í stað er lagt til að Bandarik-
in stuðli að friðargerð á vegum SÞ
þar sem þess gerist þörf að upp-
fylltum vissum skilyrðum. Ljóst er
að höfundar tillagnanna ætlast til
að ekkert rúm verði fyrir rússnesk-
ar hersveitir í fiölþjóöaliði sem SÞ
standa straum af til friðargæslu í
fyrrum sovétlýðveldum.
Sérstaklega er tekið fram, að
nauðsyn beri til að Bandaríkja-
stjóm geri Rússlandsstjóm ljóst að
ákvarðanataka um aðgerðir og yf-
irsfiómþeirra geti orðið til þess að
ágreiningur komi upp milli ríkj-
anna um margs konar atriði.
Enn sem komið er hefur engin
ákvörðun verið tekin um þetta efni
í Washington og Washington Post
ræður Bandaríkjasfióm til að fara
varlega og skoða máhð frá öUum
hUðum.
Vitneskjan ein um þessar ráða-
gerðir í Washington nægir þó til
að magna eld í glæðum sem und-
anfarið hefur verið blásið að í Rúss-
landi. Andstæðingar Jeltsíns for-
seta hafa sífeUt verið að færa sig
upp á skaftið í brigslum í hans garð
og stuðningsmanna hans um svik
við Rússland og rússneska veldis-
hagsmuni í þágu framandi afla, sér
í lagi Bandaríkjanna og vestrænna
fiölþj óðafyrirtækj a.
Þeir sem þannig hugsa túlka auð-
vitað bandarísku stefnuhugmynd-
irnar sem tilraun til að gera beltí.
nýrra lýðvelda á mörkum Rúss-
lands, frá Eystrasalti í vestri til
Miö-Asíu í austri, að áhrifasvæði
bandarískra hagsmuna og halda
með því Rússlandi og rússneskum
áhrifum niðri. Með slíkt veganesti
hugsar rauð-brúna bandalagið
miUi nýbolsévika og þjóðemis-
sinna sér gott til glóðarinnar.
Svo vill til að Georgíumaður er orðinn æðsti foringi herafla Bandaríkjanna. John Shalikashvili, áður yfirhers-
höfðingi NATO, fæddist í Varsjá, en foreldrar hans voru landflótta frá Georgíu eftir innlimun landsins í sovét-
veldið. Hér kynnir Clinton forseti hann fyrir fréttamönnum. Símamynd Reuter
Skoðanir aimarra
Mistök íhaldsmanna
„Verkamannaflokkurinn hefur enn ekki gert sér
mat úr þeim mistökum sem íhaldsflokkurinn hefur
gert á mörgum sviðum félagsmálastefnunnar. Það
er almennt áhtið að ástandið í löggæslu landsins sé
tfl háborinnar skammar og lágmarkskröfur í
menntakerfinu era taldar svartnætti eitt. Samt hæð-
ist vinstri armur Verkamannaflokksins að þeim sem
vUja gera umbætur og kallar þá „nútímavæðara“.“
Úr forystugrein Sunday Times 8. ágúst.
Að skilja söguna
„Það leikur ekki neinn vafi á hvert höfuöverk
sfiórnar Clintons forseta er: að hjálpa landsmönnum
tU að skUja sögulegt eðh þeirra efnahagslegu við-
fangsefna sem þeir standa frammi fyrir og vísa veg-
inn að þeim umbreytingum sem nauðsynlegur era
tU að sigrast á þeim. Þær fela í sér ný form sam-
vinnu við erlendar ríkissfiórnir tíl að binda enda á
efnahagskreppuna í heiminum og ekki síst það að
einstaklingamir verða að vUja taka þeim breytingum
sem nýjar aðstæður krefiast."
Úr forystugrein Washinton Post 10. ágúst.
Um flóttamenn
„Þegar til lengdar lætur er það alveg óviðunandi
ef í Danmörku eru innflytjendur sem vUja ekki vera
hluti af Danmörku. Hvers vegna koma þeir þá hing-
að? Því era líka takmörk sett hversu mörgum inn-
flytjendum og ílóttamönnum Danmörk getur tekið
við. Ef þeir verða of margir sem ekki koma til Dan-
merkur í neyð kemur það niður á flóttamönnum sem
eiga líf sitt undir því að koma hingað. Þeim verður
að hjálpa." Úr forystugrein BT10. ágúst.