Dagblaðið Vísir - DV - 14.08.1993, Blaðsíða 30

38
LAUGARDAGUR 14. ÁGÚST 1993
jíiui- stuttan nyooiærapatt, sem
tengist stefi Aldu, opnast svlðið
sem er höll konungsins í Memphis.
I bakgrunni má greina hallir, must-
eri og píramída. Ramphis höfuð-
prestur tiikynnir Radames aö gyðj-
an Isis haft valið foringja herliðsins
til að svara yfirvofandi innrás Eþí-
ópíumanna og að honum muni falla
heiðurinn í skaut. Radames verður
ofsaglaður og hlakkar til þess að
snúa sigursæll til baka og geta
frelsaö ástina sína sem er þrællinn
Aida, dóttir Eþíópíukonungs. Hann
syngur hina fi-ægu aríu: „Celeste
Aida.“
Þá kemur prinsessan Amneris á
vettvang, sem cinnig elskar Rada-
mes, og hann skýrir henni frá von-
um sínum og áætlunum án þess þó
að nefna Aidu. Sköromu síðar birt-
ist Aida á sviðinu og'augu hennar
ijóma af ást til Radames. Það sér
Amneris og heitir að hefna sín og
stía þeim sundur.
Næst kemur kóngurinn siáifur
með varðliða sína í fararbroddi en
lestina reka prestarnir undir for-
ystu Ramphis. Sendiboöi flytur ó-
tíðindin að Eþíópíumenn hafi ráð-
ist inn í Egyptaland og stefni á Þebu
undir forystu konungs síns, Amon-
asro. Hans hátign tilkynnir þá að
Isis hafi útvaiið Radames tii yfir-
foringja hersins og mannfiöldinn
hyllir hann mcðan Amneris réttir
honum gunnfána Egypta sem hann
á að bera fyrir liðinu og snúa sigur-
sæll til baka.
Aida fyllist örvæntingu því að
sigur Radames þýðir fall foður
hennar sem fór í strið tfl að frelsa
hana úr ánauð. Hún er yfirkomin
ai' skelfingu og ákallar guðina um
miskunn. Hún syngur aríuna
frægu: „Ritorna vincitor."
Seinni sviðsmyndin í fyrsta þætti
er úr musteri eldguðsins Vulkans.
Þar syngia karl- og kvenprestar
lofsöng til guöanna. Radamesgeng-
ur inn í fulium hertygjum, tekur
við hinu helga sverði og hlýtur
blessun fyrir sigursælan bardaga.
Annar þáttur
Annar þáttur hefst í einkaher-
bergjum Amneris prinsessu. Hún
er umkringd þrælum sem eru önn-
; um kafnir við að búa hana og
skreyta fyrir sigurhátíðina en
svartir þrælar skemmta með losta-
fullum dansi.
Þegar Aida bírtist blekkir Amn-
eris hana með því að sýna samúð
yfir ófórum þjóðar hennar í strið-
inu. Tíl að kanna hug Aidu til Rada-
mes lýgur hún því að Radames
hafl fallið í bardaga. Aida er harmi
slegin og grætur en nú veit Amner-
is vissu sína um keppinaui sinn í
ástum og óð af afbrýöi segir hún
sannleikann: Radames er á lífi og
það er hún sem elskar hann og;
aumur þræll getur ekki keppt við
; dótlur faraóanna um ástir manns.
Aida haföi fyrst lýst ást sinni rneð
stolti, siðan beðist miskunnar en
hún á ekki von um vægð. Næsta
sviösmynd er frá Þebu þar sem
egypska þjóðin hefur safnast sam-
an til að fagna sigri, konungurinn
með dótturina Amneris, ráöunaut-
ar og prestar ásamt Aidu og öðrum
þrælum, allir bíða komu Radames
sem birtist aö iokum óg fer fyrir
langri skrúðgöngu hersins og
hlekkiaðra fanga við voldugan
lúðrahljóm.
Sigurmarsinn ltijómar. Konung-
ur býður Radames velkominn og
spyr hvers hann óski sér aö laun-
um. Hann lætur færa fangana fram
fyrir hirðina og Aida; þekkir þar
fóður sinn, Amonasro, og nær að
segja við hann nokkur orð. Án þess
að ljóstra upp um persónu sína
gengur hann fyrir konunginn og
biðst griða. Radames biður þess að
ölium fongum verði gefin grið en
æðsti presturinn mótmælir því og
leggur til að bæði Aidu og föður
hennar verði haldið sem gíslum.
Konungur samþykkir það og til-
kynnir aö hann muni verðlauna
Radames með því að gefa honum
dóttur sína. Því fagnar allur lýður
með söngnum: „Gloria alTEgitto"
en Radames og Aida eru harmi
slegin.
Sviðsmynd þriðja þáttar er bakki
fljótsins Nílar með granítklettum
og pálmatrjám undir fullu tungli.
Bak við laufið sést í musteri Isis
og þaðan berst lágvær söngur. Bát-
ur nálgast og úr honum stígur
prinsessan Amneris með æðsta
prestinum á leið tii musterisins að
biðja velþóknunar á brúðkaup-
snóttu hennar og Radames. Þau
hverfa inn í musterið en Aida kem-
ur fram úr pálmalundi og syngur
aríuna fogru: „0, Patria mia!“
Hún bíður komu Radames en nú
birtist Amonasro, faöir hennar, og
beitir hana fortölum að fá Radames
tii að vísa þeim á örugga leið til að
komast undan og jafnframt gefa
upp leið egypska hersins sem farm
yröi til árásar á Eþíópiu. Radames
birtist og ljóstrar upp leiðinni um
Napatagljúfur. Þá gefur Amonasro
sig fram og Radames verður uro
leiö Ijóst að hann hefur ljóstrað upp
hernaöarleyndarmáli og er fallinn
úr tign.
Radames og Aida syngja frægan
dúett: „F'uggiarn gli ardori inosp-
iti.“ Nú kemur Amneris úr muster-
mu, hefur heyrt áætlun þeirra og
hrópar Traditor! Svikari! Amon-
asro reynir að drepa hana en Rada-
; mes hmdrar það. Hann hefur skil-
að Ramphis sverði sínu og Ieggur
h'f sitt i hans hendur. Amonasro
kemst undan með Aidu.
Fjórði þáttur
Sviðsmynd flórða þáttar er aftur
konungshöllin í Memphis með sal
hegningarinnar neðanjarðar á
vinstri hönd en fangelsi Radames
til hægri. Amneris prinsessa er í
....m
togast á, reiði, sorgar og ástar. Hún
vill bjarga Iífi Radames og ætiar sér
aö aíla honum fyrirgefmngar fóður
síns, gangi hann að eiga hana, en
hann hafhar henni. Hann telur
Aidu ekki lengur á iífl og firmst líf
; sitt án hennar tilgangslaust. Hann
hrærist ekki, jafnvel ekki þegar
Amneris segir honum að Aida sé
enn á lífi. Hann er færður aftur í
fangelsið og dæmdur tíl að vera
kviksettur, grafinn lifandi. Amncr-
is er óhuggandi viö þennan harða
dóm.
Lokasviðið skiptist í tvennt, eiri
hæð með gullprýddu musteri Vulk-
; ans, neðri hæðin undirheimar með
löngum dimmum göngurn. Risa-
stytta af Ósíris. í musterinu liggur
Amneris ásamt prestunum á bæn
en Radames bíður dauða síns en
biður þess að Aida megi finna ham-
ingjuna. Hún hefúr leynst í skugga
og kemur nú til að faðma hann í
síðasta sinn og fuiivissa um að eng-
ill dauðans muro sameina þau að
eilífu. Svanasöngur þeirra er „0,
terra, addio,“ kveðjatiljarðarmnar
og lifsins, en undir honum kastar
Amneris sér fiatri á steininn sem
byrgja á dymar að lúnstu hvílu
elskendanna sem ekki; einu sinni
dauðinn fær aðskilið.
4.G.
íslendingar eru að vonum stoltir af að eiga fulltrúa sinn, Kristján Jóhannsson, í aðalhlutverki í Aidu.
- dramatísk ópera í fjórum þáttum og sjö sviðsmyndum
Giuseppe Verdi 1813-1901. Gius-
eppe Verdi er eitt stærsta nafn óperu-
sögunnar. Hann fæddist í Le Roncole
og ólst upp í Busseto, skammt frá
borginni Parma. Hann var af alþýðu-
fólki kominn en sýndi ótvíræða tón-
listarhæfiieika strax í æsku. Verdi
hlaut takmarkað tóniistaruppeldi og
var synjað inngöngu í tóniistarhá-
skólann í Mílanó. Fyrstu óperur
hans vöktu enga verulega athygh en
með Nabucco var brotiö blað í sögu
Scalaóperunnar í Mílanó árið 1842
og Verdi komst um leið í hóp virt-
ustu tónskálda Ítalíu.
AIDA skipar sérstakan sess í heimi
óperunnar vegna bakgrunnsins og
hversu vel Verdi tekst að laga tónlist-
ma að sögusviðinu með talsvert aust-
urlenskum blæ en jafnframt glæsi-
brag sem vart á sinn líka. Aida er
stærsta skrautsýmng sem um getur
í ópem, einkum uppsetmng hennar
í Arenurmi í Verona, enjafhframt er
hún hlaðm dramatískum krafti og
spennu og hrífandi fógrum línum
tónmálsms.
Óperan var fmmflutt í Kaíró 24.
desember 1871, tveimur árum eftir
aö ópemhúsið var opnað með Rigo-
letto. Talið er að pöntun verksins
hafi bæði tengst opnun óperuhússms
og Súesskurðarins.
Frumflutnmgurinn undir stjóm
Islendmgar em að vonum stoltir
af að eiga fulltrúa sinn, Kristján Jó-
hannsson, í aðalhlutverki á þessu
glæsilega sviði þar sem kröfurnar
era á vissan hátt meiri en nokkurs
staðar annars staðar.
Hlutverk
Aida, þræll frá Etíópíu í þjónustu
Amneris - sópran MARIA DRAG-
ONI, Amneris, dóttir Egyptalands-
konungs - messósópran DOLORA
ZAJICK, Amonasro, konungtir Eti-
opiu - baríton PAOLO GAVANELLI,
Radames, foringi egypsku varðlið-
anna - tenór KRISTJÁN JÓHANNS-
SON, Ramphis, æðsti prestur - bassi
BONALDO GIAIOTTI, II Re, kon-
ungur Egyptalands - bassi FRÁNCO
DE GRANDIS, sendiboði - tenór
ALDO ORSOLINI, kvenprestur, PA-
OLA FORNASARIPATTI. Dansarar,
prestar, hermenn, þrælar, fangar,
egypskur almúgi á dögum faraó-
anna. Staðir: Memphis og Þeba í
Egyptalandi. Stjómandi NELLO
SANTI. Sumarhátíðin í Verona, 15.
og 27. ágúst 1993.
Ingólfur Guðbrandsson
Giuseppe Verdi er eitt stærsta nafn
óperusögunnar.
Bottesinis vakti taumlausan fögnuð
og ekki var minna um dýrðir í
Scalaóperanni í febrúar árið eftir
þegar Verdi sjálfur stýrði frumflutn-
mgnum þar. Á næstu árum fór Aida
sigurför um allan heiminn og fer
enn. Hvarvetna þykir flutnmgur
hennar mikil tíðindi og allir fræg-
ustu ópemsöngvarar heimsms síðan
hafa spreytt sig á hlutverkum henn-
ar.
AIDA-mesta sviðsverkVerdis í Verona:
Kristján Jó-
hannsson í hlut-
verki Radames