Dagblaðið Vísir - DV - 27.08.1994, Blaðsíða 15

LAUGARDAGUR 27. ÁGÚST 1994
15
Einhuga þingheimur samþykkir fyrirheit um aukin mannréttindi á þjóðhátíðarfundi á Þingvöllum. Því miður var mikilvægasta mannréttindamál þjóðarinnar of viðkvæmt til að unnt væri
að ræða það á fundinum. DV-mynd GVA
J afn atkvæðisréttur
er mannréttindamál
Þegar fréttist í vor að Alþingi
ætlaði að gera sérstaka samþykkt
um mannréttindamál á þjóðhátíð-
arfundinum á Þingvöllum héldu
víst einhveijir að nú ætti að taka
myndarlega á hinu hróplega rang-
læti sem viðgengst í kjördæma-
skipan í landinu. Ein birtingar-
mynd þess misréttis er að atkvæði
kjósenda á Vestfjörðum vega ríf-
lega þrefalt á við atkvæði kjósenda
í Reykjavík
Nei, á daginn kom að sú trú var
hreinn bamaskapur. Slík mann-
réttindi voru of viðkvæm fyrir
þingheim og hefðu sennilega trufl-
að stemninguna á Þingvöllum.
Málinu haldið
vakandi
Þó eru einhverjir sérvitringar,
þar á meðal alþingismenn, enn að
burðast við að vekja athygli á þessu
máh. Nýlega hafa t.d. þeir Björn
Bjarnason og Geir H. Haarde skrif-
að um málið athyghsverðar grein-
ar. Og á vegum stjórnarflokkanna
hefur verið starfandi vinnuhópur
sem sett hefur fram nokkrar tihög-
ur um það hvernig auka megi jafn-
ræði kjósenda. DV sagði ítarlega
frá þeim hugmyndum á miðviku-
daginn.
Aður hefur komið fram hér í
blaðinu að forsætisráðherra hefur
áhuga á því að setja kjördæmamál-
ið á dagskrá hjá sfjórnmálaflokk-
unum að nýju. í því sambandi er
talaö um einhver fundahöld í haust
þar sem leita eigi eftir „víðtæku
samráði" flokkanna.
í hreinskhni sagt er ég hræddur
um að svonefnt „samráð stjórn-
málaflokkanna" leiði ekki th þeirr-
ar niðurstöðu sem hlýtur að vera
augljós mannréttindakrafa, að
hver kjósandi á landinu hafi í
reynd eitt atkvæði þegar kosið er
th Alþingis. Hætt er við því að út-
koman úr samanlögðum vhja þing-
flokkanna verði bræðingur sem
allir eru óánægðir með. En þó skal
ekkert úthokað og auðvitað eru
viðræður flokkanna ahra eðhlegur
vettvangur málsins.
Kannski má segja að betra sé að
fá einhveija úrlausn, minni mun á
atkvæðavægi kjósenda en nú er,
en óbreytt ástand. Hættan er hins
vegar sú að litlar breytingar á nú-
yerandi skipan, þar sem lítils hátt-
ar er dregið úr misréttinu, verði th
þess að fresta um langan tíma al-
vöruúrbótum sem í rauninni þola
enga bið.
Hugmyndir
vinnuhópsins
Rétt er að skoöa aðeins hugmynd-
ir þær sem vinnuhópur stjórnar-
flokkanna hefur sett fram í kjör-
dæmamáhnu. Samkvæmt frétt DV
á fimmtudaginn bendir hópurinn á
þijár leiðir til að jafna atkvæða-
vægi kjósenda.
í fyrsta lagi er bent á að hægt sé
að fækka þingmönnum um einn í
hveiju kjördæmi og leggja svó-
nefndan „flakkara" af. Þetta mundi
vera hægt án þess að hrófla við
kjördæmaskipaninni aö öðru leyti.
Eftir breytinguna mundu atkvæði
Vestfirðinga vega 2,6 á móti 1 í
Reykjavík.
í öðru lagi ségir hópurinn að
fjölga megi kjördæmum úr 8 í 11
og fækka þingmönnum um tíu, úr
63 í 53. Reykjavík yrði þá þijú kjör-
dæmi og Reykjanes tvö. Ur hveiju
kjördæmi kæmu þrír þingmenn og
tuttugu yrðu landskjörnir. Mesti
munur á vægi atkvæða yrði 2,7 á
Vestfjörðum á móti 1 á Reykjanesi.
í þriðja lagi segir vinnuhópurinn
að ná megi fullkomnu jafnvægi at-
kvæða með því að gera landið að
einu kjördæmi. Væri sú leið farin
mætti útfæra hana á ýmsan máta,
t.d. gera mönnum kleift að kjósa
Laugardags-
pistDl
Guðmundur Magnússon
fréttastjóri
ýmist framboðshsta eða einstaka
frambjóöendur. Ekki væri þörf á
fækkun þingmanna.
Markmiðið
aðalatriðið
Ekki ætla ég að taka afstöðu th
þessara hugmynda vinnuhópsins
en tel fulla ástæöu th að skoða þær
fordómalaust. Og auðvitað eru til
aðrar leiðir eins og fram hefur
komið í umræðum og blaðaskrifum
um þessi efni.
Frá mínum bæjardyrum séð er
aðalatriðið að setja sér skýr
markmið í kjördæmamálinu. Þau
er svo hægt að nálgast í áfóngum,
en þá skiptir hka öhu að menn séu
fyrir fram búnir að komast að nið-
urstöðu um það hvert ferðinni er
heitið og hvaða leiðir menn ætli að
fara.
Ég held til dæmis að flestir sem
eindregnast vhja ná fuhri jöfnun
atkvæðisréttar mundu sætta sig
við að fá þá niðurstöðu á nokkrum
árum ef fyrir fram væri tryggt að
ekki væri hægt að hlaupa frá slíku
samkomulagi.
Vandinn er sá að stjórnmála-
flokkarnir eru ekki einhuga um
markmiðið í kjördæmamálinu.
Áhrifamenn í öhum flokkum telja
viðunandi að búa við það misrétti
sem nú er og bera fyrir sig ýmiss
konar byggðasjónarmið sem í
rauninni eru óviðkomandi þessu
máli og ræða þarf á allt öðrum for-
sendum.
Nú þegar-
annars 8 ára bið
Fram undan er lokaþing núver-
andi kjörtímabhs Alþingis. Æth
menn að endurbæta kjördæma-
skipanina þýðir það að breyta þarf
stjórnarskránni. Og henni verður
sem kunnugt er ekki breytt nema
að undangengnum tvennum kosn-
ingum. Þetta þýðir að vilji menn
ekki bíða eftir því í átta ár th við-
bótar að ná fram jafnari atkvæðis-
rétti kjósenda verður að sam-
þykkja stjórnarskrárbreytingar í
því efni fyrir þinglausnir í vor.
Þeir sem best þekkja til eru því
miður ekki mjög bjartsýnir á að
þetta takist. Andstæðingar breyt-
inga geta hæglega tafið málið eins
og þeir hafa gert áður. Einu sjáan-
legu leiðirnar um þessar mundir
eru annars vegar að ríkisstjórnin
knýi fram niðurstöðu og hins vegar
að umbótamenn í öhum flokkum
sameinist um ákveðnar tillögur og
beiti samtakamætti til að koma
þeim fram.
Ég er sannfærður um að þeirra
þingmanna, sem bera gæfu til að
hafa forystu um það mikla mann-
réttindamál að jafna fullkomlega
atkvæðisrétt landsmanna, mun
verða minnst í framtíðinni. Nöfn
úrtölumannanna munu á hinn bóg-
inn áreiðanlega gleymast.
Andstaðan
óskiljanleg síðar
Þegar jöfnun atkvæðisréttar
verður á endanum náð munu menn
spyrja í forundran hvemig í ósköp-
unum hafi staðið á gamla skipulag-
inu. Þannig er það yflrleitt með
raunveruleg framfaramál.
Nú á dögum mæhr enginn bót
innflutningsbanni á neysluvörur,
verðstöðvun, einkarétti ríkisins til
ferðaþjónustu eða einokun ríkisins
á útvarpsrekstri. Og engir eru leng-
ur talsmenn þess að standa utan
við alþjóðlegt viðskiptasamstarf,
hafna stóriðju eða banna htasjón-
varp, svo nefnd séu nokkur dæmi
um stór og htil mál sem heitt var
deht um á Aiþingi og mhh stjóm-
málaflokkanna fyrr á árum.
Vonandi er að andstaðan við jöfn-
un atkvæðisréttar komist sem fyrst
í þennan flokk hitamála sem eng-
inn treystir sér lengur til að skýra
og veija.