Dagblaðið Vísir - DV - 17.12.1994, Page 24

24
LAUGARDAGUR 17. DESEMBER 1994
Útgjöld hollenska ríkisins vegna eiturlyfja um 230 milljarðar króna á ári:
eiturlyfj amafíunnar
Hollandi. Hollenskum flklum á
sterkum flkniefnum hefur ekki fjölg-
aö síðustu ár og meðalaldur þeirra
hefur hækkað. Því hafa menn leitt
að því líkur að sterkari eiturlyf séu
að detta úr tísku.
Erfitt að hindra smygl
Það er ekki hægt að segja að góður
árangur sé af baráttunni gegn eitur-
lyfjunum. Forvarnir virðast ekki
skila miklu og aðstæður tii að ghma
við smygl eru erfiðar. Til að gefa smá
innsýn í aðstæðurnar sem við er að
glíma í Hollandi þá fara um höfnina
í Rotterdam um 25 prósent af öllum
inn- og útflutningi Evrópusambands-
ins og það er erfitt verk að fmna út
hvort nokkur kíló, tonn, gámar eða
heilu skipsfarmarnir af eiturlyfjum
fljóti með. Daglega fara yfir 7 þúsund
gámar, fyrir utan allt annað, um 65
kílómetra langan hafnarbakkann
þar sem um 6.600 tollverðir starfa.
Ef athuga ætti innihald allra gám-
anna þyrftu tollverðirnir að vera að
minnsta kosti 100 þúsund talsins.
Heilu gámasendingamar af eiturlyfj-
um eru teknar reglulega en það er
aðeins brot af því mikla magni sem
er í umferð.
Svipaða sögu er að segja af Schip-
hol þar sem um 63 þúsund farþegar
fara um daglega eða um 23 milljónir
á ári og búist er við að um 25 til 27
milljónum innan nokkurra ára. Eit-
urlyfjahundarnir ná einungis að þefa
af um 2 þúsund tonnum af þeim 46
þúsund tonnum af farangri sem að
meðaltah fara í gegnum flugvölhnn
á dag.
Mikill meirihluti lögreglumann-
anna á velhnum starfar eingöngu viö
eiturlyfjamálefni og önnur verkefni
verða út undan. Ahar mögulegar
aðferðir eru notaðar til að smygla
eiturlyfjum og þó að lögreglumönn-
unum væri fjölgað um 100 prósent
þá næðist ekki að taka á vandamál-
inu.
Þaulhugsaðar
aðferðir
Voldugir og vellauðugir eiturlyfja-
hringir beita nýjustu tækni, aðferð-
irnar eru þaulhugsaðar og áhætt-
unni er skynsamlega dreift. Starfs-
fólk og sérfræðingar á öllum sviðum
eru keyptir og dýrir lögfræðingar sjá
um lagalegu hhðina.
„Það er ekki nokkur leið að stöðva
þennan leka,“ sagði yfirmaður ríkis-
lögreglunnar á Schiphol í Haagse
Post 1991. Sem dæmi þá voru fyrstu
10 mánuöina á þessu ári gerð upptæk
rúm 4 tonn af kókaíni og 71 tonn af
maríhúana og voru þá bara tohverð-
ir í Amsterdam að verki.
Það er umhugsunarefni hvort hkja
megi ástandinu í HoUandi við
ástandið á bannárunum í Bandaríkj-
unum þegar áfengisbannið ríkti.
Hvort „leysa“ megi vandamáhð á
svipaðan hátt er spuming sem stöð-
ugt oftar er velt upp í umræðunni
um eiturlyfjavandann. Verður lög-
leiðing til aö losa landið úr klóm eit-
urlyfjamaflunnar? Fækkar afbrot-
um? Næst taumhald á markaðnum
eða kemur vandamáhð til að stækka
enn frekar? Samanburðurinn við
bannárin í Bandaríkjunum þá og
HoUandi núna er að minnsta kosti á
einn hátt ekki fyllUega raunhæfur
því að „óvinirnir" núna eru ekki htl-
ir bófar eins og A1 Capone og félagar
heldur alþjóðlegir eiturlyfjahringir
sem stjórna markaði sem er að
stærðargráðu á við heimsviðskipti
með ohu og vopn.
Eyþór Eðvarðssan, DV, Hollandi:
Fyrir utan vindmyllur, túhpana,
vændiskonur og tréklossa er Holland
þekkt fyrir eiturlyf. Alþjóðlegir eit-
urlyfjahringir hafa vahð landið, sem
er með stærstu höfn heims í Rotter-
dam og mikUvægasta flugvöh Evr-
ópu, Schiphol, sem miðstöð fyrir sölu
og dreifingu eiturlyfja í Evrópu. Meg-
inhluti þeirra eiturlyfja sem fluttur
er til og frá Vestur-Evrópu fer um
landið.
Umfang eiturlyfjaviðskiptanna í
HoUandi er áætlað ekki undir 300
miUjörðum íslenskra króna og hol-
lenski eiturlyfiamarkaðurinn er tal-
inn hafa 7 fil 18 prósenta hlutdeild á
heimsmarkaðnum. Áhrif eiturlyfj-
anna á þjóðfélagið eru uggvekjandi.
Risavaxið þjóð-
félagsvandamál
Samkvæmt heimildum hollenska
dómsmálaráðuneytisins eru 10 pró-
sent af efnahag HoUands á einhvern
hátt „smituð" af eiturlyfjaviðskipt-
um. Vandamáhð er með afhrigðum
stórt og árleg útgjöld hollenska ríkis-
ins vegna eiturlyfjanna eru um 230
mUljarðar íslenskra króna.
Helmingur aUra afbrota í HoUandi
er í tengslum við eiturlyf. Fangelsin
eru yfirfull og þó að stöðugt fleiri
fangelsi séu byggð minnkar biðhst-
inn ekki. Um það bU helmingur fanga
í hoUenskum fangelsum situr inni
fyrir afhrot tengd fíkniefnum. Stór
hluti „minniháttar" afbrotamanna
gengur laus vegna skorts á fangaklef-
um.
Fjöldi lögreglumanna hefur á und-
anförnum árum nær tvöfaldast og á
þessu ári bætast 3 þúsund við. Þörf
væri á að minnsta kosti 10 þúsund
tU viðbótar því lögreglan og í raun
dómskerfið aUt eyðir helmingi
vinnustunda sinna eingöngu í mál-
efni eiturlyfja.
Dómskerfíð stíflað
Því fer fjarri að smygl, sala og
neysla eiturlyfja sé eingöngu bundin
við þá einstakhnga sem kjósa að
græða á viðskiptunum, njóta áhrif-
anna eða svala fíkn sinni. Stærsti
hluti vandamálsins hggur hjá hinum
almenna borgara og yfirvöldum
dóms-, heUbrigðis- og þjóðfélags-
mála.
Eiturlyf eru heUbrigðismál aö því
leyti að efnin eru vanabindandi og
hafa slæm áhrif á heilsu manna. Sér-
staklega ef um léleg efni er að ræða
eins og raun hefur oröið á með til
dæmis XTC-pUlumar (alsælu).
Hreint XTC (mdma) er undir eðhleg-
um kringumstæðum ekki lífshættu-
legt en á markaðnum er ekki alltaf
raunverulegt XTC sem gerir neyslu
þessa efnis að rússneskri rúllettu.
Kostnaðarsamasti liður eiturlyfja-
vandamálsins er hjá lögreglu og
dómsyfirvöldum. Neysla og sala
sterkari efnanna er bönnuð og sala
veikari efnanna háð ströngum skU-
yrðum og því hggur máhð beint inni
á verksviði lögreglunnar og dóms-
kerfisins. Þessi þáttur hefur nú þegar
valdið mjög miklum erfiðleikum í
dómskerfinu sem er „stíflað" af mál-
um vegna fíkniefnabrota og önnur
og oft mikUvægari mál sitja á hakan-
um.
Þjóðfélagsvandamáhð, sem orsak-
ast af eiturlyfjamarkaðnum, er það
sem mest er sjáanlegt. Afbrot eru
fylgifiskur fíklanna sem í neyð sinni
svífast oft einskis til að fjármagna
neysluna. Glæpaflokkar og sölu-
menn eiturlyfja þrífast í orðsins
Fikniefnaneytendur bíða eftir skammti. Fjöldi neytenda sterkra eiturlyfja í Hollandi er áætlaður um 180 þúsund
einstaklingar og af þeim eru 22 þúsund fiklar.
fyllstu merkingu á þessum hættulega
undirheimamarkaði sem hefur sínar
eigin leikreglur þar sem sá sterkari
ræöur. Skipulagðir glæpir blómstra
í þessu vafasama umhverfi og þaö
var ekki tilviljun að eitt aðalkosn-
ingamáhö í þingkosningunum í vor
var öryggi fólks fyrir sívaxandi af-
brotum.
Dópferðamenn
Ein hlið þessa þjóöfélagsvanda-
máls eru hinir svoköhuðu „dóp-
ferðamenn" frá til dæmis Þýska-
landi, Belgíu eða Frakklandi og jafn-
vel íslandi sem koma til Hohands til
aö versla. Þrátt fyrir að þessi við-
skipti skih Hollendingum gríðarleg-
um tekjum þá valda þau líka miklum
vandræðum. Ein þeirra borga sem
verða fyrir miklu ónæði vegna
þýskra dópferðamanna er Amhem.
En neysla veikari eiturlyfja er leyfð
í Þýskalandi en sala efnanna er
bönnuð. Ein af tillögunum sem borg-
arstjómin í Amhem hefur sett fram
til að leysa máhð er að setja upp
„drive-in coffeeshop“ (veikari eitur-
lyfin eru seld í coffeeshop) við hrað-
brautina A12 frá Þýskalandi þar sem
Þjóðverjar geta keypt veikari efnin
og farið strax til baka án þess að
ónáða íbúa Amhem.
Lagalega séð em öll eiturlyf bönn-
uð í Hollandi en horft er fram hjá
neyslu á vissum stöðum með skilyrð-
um. Umræða hefur lengi verið um
að stíga skrefiö til fuhs og gera veik-
ari efnin lögleg en hvers vegna það
hefur ekki veriö gert má ef til vih
rekja til þrýstings erlendis frá og eða
ótta við að neysla muni kannski auk-
ast í kjölfarið.
Eiturlyfjahundar ná aðeins að þefa af um 2 þúsund tonnum af þeim 46
þúsund tónnum af farangri sem að meðaltali fer í gegnum Schipholflugvöll-
inn í Amsterdam á dag. Mikill meirihluti lögreglumannanna á vellinum starf-
ar eingöngu við eiturlyfjamálefni og önnur verkefni verða út undan.
Góð reynsla af
„leyfílegri" sölu
Reynsla Hohendinga af því að
„leyfa" sölu og neyslu á veikari efn-
unum 'nefur verið góð. Áætlaö er að
fjöldi neytenda maríhúana og hass
sé um 600 þúsund. Fjöldi þeirra sem
eiga í vandræðum með neysluna er
á bihnu ehefu hundruð til þijú þús-
und einstaklingar. Til samanburðar
má geta þess aö um 500 þúsund
manns eða 3 prósent Hollendinga
eiga við áfengisvandamál að stríða.
Áfengisvandamáhð er tahð 20 sinn-
um stærra en eiturlyfj avandamálið
og 30 sinnum fleiri látast af völdum
neyslu áfengisins en eiturlyfja.
Samstaða er meðal ahra stærstu
stjórnmálaflokka Hohands um að
breyta ekki út af núverandi stefnu
með veikari eiturlyfin og meirihluti
þingmanna, sem samkvæmt könnun
hefur prófað bæði hass og maríhú-
ana, myndi greiöa atkvæði með lög-
leiöingu ef kosið væri um þaö núna.
Lögleiðing sterkari efnanna á einnig
marga stuðningsmenn á hollenska
þinginu.
Stærsti hluti eiturlyfjavandamáls-
ins í Hollandi varðar sterku eiturlyf-
in; heróín, kókaín og amfetamín.
Fjöldi neytenda sterkra eiturlyfja er
áætlaður um 180 þúsund einstakling-
ar og af þeim eru um 22 þúsund fíklar
eða um 12 prósent neytendanna. Th
að gefa samanburð þá er áætlaður
fjöldi fíkla í Sviss talinn vera um 40
th 50 þúsund en í Sviss búa 7 mihjón-
ir manna eða helmingi færri en í
Holland er í klóm