Dagblaðið Vísir - DV - 17.12.1994, Blaðsíða 28

28
LAUGARDAGUR 17. DESEMBER 1994
Brot úr kafla úr Krumma, Hrafns sögu Gunnlaugssonar:
Brottrekstur hinn fyrri
Fróði hf. hefur gefið út bókina
Krumma, Hrafns sögu Gunnlaugs-
sonar, eftir Árna Þórarinsson. Hér á
eftir fara brot úr einum kafla bókar-
innar.
í rauninni má furðu sæta að ég
skyldi koma nálægt kvikmyndagerð
eftir fyrstu reynslu mína af slíkri
starfsemi. Það var sumarið 1966.
Dansk-franski leikstjórinn Gabriel
Axel, sem síðar fékk Oscarsverð-
launin fyrir Babettes gæstebud, gerði
þá innreið sína til íslands með fjöl-
þjóðlegt kvikmyndagengi til að taka
miðaldamyndina Rauðu skikkjuna.
Myndin var tekin nálægt Hljóða-
klettum í Kelduhverfi og miðstöð
starfsliðsins var í félagsheimilinu
Skúlagarði. Við vorum ráðnir,
nokkrir skólapiltar, til að vera hand-
langarar og liðléttingar, ég, Þorvald-
ur bróðir minn, Ingólfur Margeirs-
son, Jón Bragi Bjarnason og Siggi
Páls, sem var ættaður úr sveitinni.
Nokkrum árum áður hafði ég átt
þess kost að komast lauslega í tæri
við gerð Sjötíu og níu af stöðinni en
nokkur atriði í myndinni voru tekin
heima hjá okkur á Dunhaganum.
Mér fannst það skemmtileg reynsla
og Erik Balling leikstjóri virtist vita
hvað hann var að gera. Sjötíu og níu
af stöðinni var góð mynd fyrir sinn
hatt og sinn tíma enda saga Indriða
G. Þorsteinssonar ein af fáum ís-
lenskum skáldsögum með skýran
söguþráð og heilsteypta persónu-
byggingu.
Eg var því fullur tilhlökkunar að
fá að leggja mitt litla lóð á vogarskál-
arnar við gerð Rauðu skikkjunnar.
Við vorum aðstoðarmenn í leik-
myndadeild og yfirmaður okkar var
Dúlli, eins og við kölluðum hann,
fullu nafni Örnólfur Árnason. Dúlli
gekk jafnan um hátíðlegur í fasi, lít-
ill en hnarreistur og hélt á skjala-
tösku sér til aukinnar viröingar. Þótt
hann væri lágvaxinn hafði hann æft
sig í að tala niður til okkar.
Dömurnar misstu
áhugann þegar upp
komstumsvik
Þann 17. júní var frídagur. Kvöldið
áður héldum við, hlaupatíkurnar
hans Dúlla, á baU á Húsavík og höfð-
um fengið húsvörðinn í Skúlagarði
tíl að ferja okkur þangað. Áður en
við lögðum af stað stillti DúlU okkur
upp í röð fyrir utan húsið og afhenti
hverjum fyrir sig einn smokk. Hann
kvaðst bera ábyrgð á okkur og ekki
vilja neina vitleysu.
A balUnu barst eins og eldur um
sinu að komnar væru á staðinn kvik-
myndastjömur úr Rauðu skikkj-
unni. Ingólfur var dökkur og dáUtið
suðrænn í útUti og viö ákváðum að
hann væri rússneski aðalleikarinn,
Oleg Vidov, sem í raunveruleikanum
var þó ljóshærður, en ég væri túlkur
hans. Ingólfur talaði heimatilbúið
hrognamál og ég „þýddi“ eitthvert
bull fyrir hans hönd á íslensku. Hann
gerði geysUega lukku á baUinu meðal
innfæddra og sópaði tíl sín fónguleg-
asta kvenkosti Húsavíkur. Sjálfur
naut ég ómældrar kvenhylli fyrir að
kunna rússnesku svo vel að ég gat
þýtt hana reiprennandi. Eftir
skamma hríð þótti Ingólfi ófært aö
eiga öll samskipti við þessar konur
undir mér og kom sér upp nokkmm
setningum á ensku sem síðan fjölgaði
eftir því sem leið á kvöldið og
drykkju hans sjálfs. Þarna skemmt-
um við okkur vel hagstæðir fram á
nótt, vomm hrókar aUs fagnaðar og
náðum okkur í bráðfallegt, rjóma-
kennt sveitahold. Þegar balUð var
búið og við hugðumst feija kvenfang
okkar upp í Skúlagarö byijuðu inn-
fæddir að ókyrrast. Maður nokkur
stökk fram og fuUyrti með grátstaf-
„Eg hef verið rekinn einu sinni til viðbótar úr vinnu, síðar á lífsleiðinni, en þá bar það nokkuð öðruvísi að og fjölmiðlar fóru á annan endann.“
inn í kverkunum að rússneski leikar-
inn væri að stela frá sér unnustu
sinni. Bað hann íslendinga að sýna
þjóðhollustu og sameinast um að
stöðva rán djöfuls útlendingsins á
íslenskri konu. Ingólfur reyndi að
spUa heimsborgara um stund og fá
konuna með lagni upp í bUinn en
beita mér, túlkinum, á manninn.
Forfæringin sóttist seint og maður-
inn varð æ afbrýðissamari og óðari.
Loks brast Ingólf þoUnmæðina og
sagði á íslensku: Æ, haltu kjafti. Ég
nenni ekki að standa í þessu lengur.
Ég er enginn Rússi og á sama rétt á
þessari dömu og þú. Þetta vom vond
mistök. Dömumar misstu áhugann
og hugöu á hefndir fyrir ginninguna.
Mannsöfnuðurinn þusti fram í þjóð-
emisvakningu og gerði áhlaup á okk-
ur, kýldi og sparkaði, braut rúður í
bifreið okkar þar til húsveröinum
góða tókst að keyra á brott gegnum
þvöguna með menn hangandi utan á
bílnum. Þegar við komum í Skúla-
garð fylltum við smokkana okkar af
frikassé, sem verið hafði í kvöldmat-
inn, fórum inn til Dúlla og grýttum
þeim í hann...
Gífurlegur söguburð-
ur um allar sveitir
... Atburðirnir á balhnu höfðu að
sjálfsögðu orðið tilefni gífurlegs
söguburðar um allar sveitir um
þennan kvikmyndalýð og var meðal
annars sagt að mikið væri um
homma og alls kyns öfugugga í lið-
inu. Á meðan ég var í burtu bar að
Skúlagarði gamlan bónda sem baðst
gistingar á leið sinni heim. Af elsku-
semi sinni bauðst herbergisfélagi
minn, Jón Bragi Bjarnason, til að
víkja úr efri koju sinni fyrir bóndan-
um. Maðurinn spurði sérstaklega að
því hvort öruggt mætti teljast aö sá
sem svæfi í neöri kojunni væri ekki
hommi. Jón Bragi svaraði því til að
sá yrði á lóðaríi á Húsavík um nótt-
ina, auk þess sem það væri alveg
öruggt að hann væri ekki hommi.
Bóndinn lét þetta gott heita og gekk
til náða.
Um morguninn þennan sama dag
hafði Jón Bragi verið í stríönisskapi
og vakiö mig meö því að skvetta úr
köldu vatnsglasi í klofið á mér þar
sem ég svaf nakinn. Ég fór öfugur
út úr rúminu við þá hrollköldu gusu.
Við félagarnir gerðum hvor öðrum
oft slík meinlaus skelmisstykki.
Ég sneri heim um nóttina eftir
mikla sneypuför til Húsavíkur; mín
heittelskaða vildi hvorki þekkja mig
né sjá, nánast höfðu verið gerð hróp
að mér í götunni þar sem fjölskylda
hennar bjó og móðir hennar skellt
hurðum svo húsið skaif. í Skúlagarði
tók á móti mér Ingólfur Margeirsson,
óvenju smeðjulegur og bauð mér í
glas inni á herbergi hjá sér. Hann
bað mig aö rekja raunir mínar mér
til hugarhægöar og stakk svo upp á
því að ég fengi útrás fyrir ergelsi
mitt og reiði með því að hefna mín á
stríöni Jóns Braga og klípa hann sof-
andi í punginn. Mér leist vel á hug-
myndina, en til aö undirbúa mig
nógu rækilega setti ég aðra höndina
undir ískalda vatnsbunu og hélt
henni þar svo lengi að hún var orðin
dofin. Ég laumaðist svo í hálfrökkr-
inu inn í herbergi, stakk hendinni
undir sængina í efri kojunni og greip
þéttingsfast um það sem ég hélt að
væri London Docksið á Jóni Braga.
Ofan úr kojunni flengdist þá vein-
andi kraftabúnt og kýldi mig við-
stöðulaust þannig að ég hrökklaðist
öfugur í kollhnís út um dyrnar og lá
afvelta á ganginum. Maðurinn stóð
yfir mér öskrandi: Hommadjöfull,
hommadjöfull! og sparkaði í mig.
Allt húsið vaknaði við öskrin og tókst
mönnum að koma höndum á bónd-
ann um síðir. Daginn eftir sagði hann
öllum sem heyra vildu frá þessum
hroðalega hommadjöfli sem hefði
reynt að nauðga sér í rúminu. Upp
frá því gekk ég lengst af undir nafn-
inu hommadjöfullinn. Til þess að
reyna að hrista þá nafngift af mér
gerði ég það sem ég gat til að komast
yfir stúlkur og kyssa þær fyrir fram-
an alla. Einhvern tíma varð bóndinn
vitni að þessu og spurði Benedikt
Árnason aðstoðarleikstjóra hverju
það sætti að hommadjöfullinn væri
alltaf að kyssa einhverjar stelpur.
Benedikt svaraði því til að ég væri
„bísexúal". Bóndinn kannaðist ekki
við orðið en þegar Benedikt hafði
útskýrt fyrir honum merkinguna
fannst honum það enn þá ógeðslegra
heldur en ef ég væri bara hommi.
Eftir það lagði hann svo mikla fæð á
mig að hann vék sér undan í hvert
skipti sem hann sá mig.
Rekinn með skömm
Leikmyndahönnuður Rauðu
skikkjunnar var P.A. Lundgren, sem
mikið hafði unnið fyrir Ingmar Berg-
man, m.a. við Sjöunda innsiglið. Þeg-
ar kom að því aö smíða skíðgarð í
kringum konungsbæinn stóð hann
frammi fyrir því að engir slíkir trjá-
drumbar væru til á Islandi. Hann
ákvað að steypa staurana úr frauö-
plasti og fól mér það verkefni. Hvers
vegna veit ég ekki. Kannski vegna
þess að þetta var í rauninni fremur
létt verk. Þetta var gert þannig að tvö
efni voru látin leka í dropatali hvort
í sitt mæliglasið og blandað saman í
mótið. Þá gusu upp miklar gufur og
banvænar en blandan þandist út og
varð að frauðplasti. Ég var því eins
og fínn efnafræðingur í bílskúrnum
bak við Skúlagarð að blanda frauö-
plastsstaurana á meðan félagar mín-
ir sveittust við að reisa leikmyndir
langt uppi á fjöllum.
Stundum hefur það háð mér í lífinu
að vera stórtækur og svo reyndist
þama. Mér fannst framleiðslan
ganga of hægt og ákvað að athuga
hvort ekki væri betra að blanda efn-
unum í fótur og ausa þeim í mótið í
stað þess að vera með dropateljara-
tempó; þannig gæti ég kannski fram-
leitt 40-50 staura á dag í stað tíu.
Fyrsta daginn gekk þetta eins og í
sögu. Ég framleiddi 20 staura og P.A.
Lundgren hældi mér á hvert reipi
fyrir framleiðnina.
Næsta dag hugði ég á frekari fram-
leiðniaukningu og byrjaði því að láta
efnin buna á fullu í fóturnar. Áður
en þær voru orðnar fullar var ég
kallaður í símann. Hinum megin á
línunni var mín heittelskaða á Húsa-
vík, sem ég hafði hitt aftur á balli og
fór þá betur á með okkur enda hafði
ég ort um hana ljóð sem birtist á
unglingasíðu sem við Siggi Páls vor-
um með í Mogganum. Við ræddum
málin í rúman hálftíma í símann.
Þegar ég kom aftur að skúrnum gat
ég ekki opnað dyrnar. Flætt hafði út
fyrir foturnar og á gólfið með þéim
afleiðingum að efnabreytingarnar
fóru í gang og bílskúrinn fylltist af
frauðplasti. Þrýstingurinn var svo
mikill að gluggarnir voru orðnir út-
stæðir. Ég var sem lamaður og vissi
ekkert hvað til bragðs skyldi taka,
náði í Benna Áma og honum féllust
líka hendur. Þá kom húsvörðurinn
ráðagóði og sagði að það væri bara
eitt að gera: Stinga út úr skúrnum
eins og fjárhúsi. Við skrúfuðum und-
ir hans stjórn gluggana úr skúmum
og stungum okkur hægt og bítandi
inn gegnum seigt plastið. Hlaðið var
orðið undirlagt af frauðplastshnaus-
um og síðdegis, þegar skyndilega
gerði þingeyskan vindstreng, fauk
plastið burt og festist á girðingum
og gróðri út um allar sveitir. Þegar
P.A. Lundgren kom heim um kvöldið
og hafði rakið frauðplastsslóðina of-
an úr fjöllum niöur að Skúlagarði
missti hann svo gjörsamlega stjóm á
skapi sínu að ég hef aldrei á ævi
minni orðið fyrir annarri eins reiði.
Hann rak mig á staðnum og stund-
inni, og líka Þorvald bróður og Ing-
ólf fyrir þá sök eina að vera í slag-
togi með mér. Hvers vegna hann rak
ekki Jón Braga eða Sigga Páls liggur
ekki ljóst fyrir.
Mér þótti geysileg niðurlæging að
vera rekinn með skömm, fyrir að
bregðast trausti. Þarna gátu pabbi
og mamma ekki komiö til hjálpar.
Eftir á að hyggja held ég að ég hafi
haft gott af því að-þurfa að taka af-
leiðingum eigin gerða einn og
óstuddur, kannski í fyrsta skipti. Ég
hef verið rekinn einu sinni til viðbót-
ar úr vinnu, síðar á lífsleiðinni, en
þá bar það nokkuð öðmvísi að og
fjölmiðlar fóru á annan endann...
(Ath.: Millifyrirsagnir eru blaðsins)