Dagblaðið Vísir - DV - 08.07.1995, Blaðsíða 25

LAUGARDAGUR 8. JÚLÍ 1995
Góðborgaramir sem klæðast vaðmálsfötum um helgar:
Fundu
ræturnar
Þaö var vegna leitar aö rótunum
og áhuga á sögu og handverki sem
dönsku hjónin Tove og Nils Gunne
Vase lögöust í víking fyrir níu árum.
Nú eru þau komin til íslands ásamt
mörg hundruð öðrum víkingum frá
ýmsum þjóðum.
Eftir aö hafa ferðast vítt og breitt
um söguslóöir íslands í tæpa viku
hafa þau sest aö á Víöistaöatúni í
Hafnarfiröi. í víkingatjaldinu þeirra,
sem þau saumuðu og smíöuöu sjálf,
er hátt til lofts og vítt til veggja. Inn-
andýra er eldstæði og mörg gæru-
skinn sem hafa komið sér vel í kulda-
kastinu í vikunni. En veörið kemur
ekkert á óvart og víkingafötin eru
ætluð til aö þola kulda og regn.
Tjaldbúarnir eru alls fimm því þrjár
dætur Tove og Nils eru með í íslands-
feröinni, Laura 17 ára, Ida 15 ára og
Ane 11 ára.
Heilu fjölskyldurnar
leggjast í víking
„Þaö er mjög algengt aö heilu fjöl-
skyldurnar fari saman á hátíöir og
okkar dætur hafa eignast marga vini
eins og við sjálf á svona hátíðum,"
segja hjónin. Þau sækja víkingahá-
tíöir átta til tíu sinnum á hverju
sumri, oftast heima í Danmörku. Á
hátíðunum sýna þau og selja eigin
handverk, hann ýmsa silfurmuni og
hún fatnað og skreytingar á fatnaö
eins og borða ofna með gull- og silfur-
þráðum. Þau segja jafnframt frá
sögulegum bakgrunni munanna og
svara spurningum um hvers vegna
þau séu að þessu.
í leit að rótunum
Mörgum leikur forvitni á að vita
hvers vegna fullorðið fólk, sem gegn-
ir venjulegum störfum í þjóðfélag-
inu, klæðist vaðmálsfötum um helg-
ar, hengir á sig víkingaskartgripi,
sest niður viö myntsláttu, smíðar
járnpotta, setur upp hjálma, sveiflar
sverðum, þítur í skjaldarrendur og
heggur mann og annan.
í hversdagslífmu er Tove ritari og
Nils gullsmiður með eigið verkstæði.
„Við höfðum áhuga á sögu, fornleifa-
fræði og handverki. Við vorum einn-
ig að leita aö rótunum eins og það
er kallað og fannst því tilvalið að
ganga í víkingahóp þegar slíkir voru
að myndast í Danmörku fyrir níu
árum. Þá var einmitt áhugi almenn-
ings að vakna fyrir menningu vík-
inga. Ég held að þessi aukni áhugi
hafi stafað af því að aðrar þjóðir fóru
að leggja meiri áherslu á menningar-
arf sinn og þá fórum við í Danmörku
einnig að leita að okkar rótum,“ seg-
ir Nils.
Tove bætir því við að stofnanir eins
og Evrópusambandið og aðrar al-
þjóðlegar stofnanir hafi líklega einn-
ig haft þau áhrif að mönnum hafi
þótt mikilvægt að leita að grunninum
í eigin menningu.
Áhuginn
fer sívaxandi
„Áhugi Dana á menningu víkinga
fer sívaxandi og víkingahóparnir
DV-mynd GVA
LAUGARDAGUR 8. JÚLÍ 1995
33
fimmtán, sem eru með um fímm til
átta hundruð félaga, fá daglega fyrir-
spurnir frá fólki sem vill fá inn-
göngu. Þetta er fólk úr öllum stéttum.
En víkingatíminn var ekki bara
áhugaverður í Danmörku. Það eru
fjölmargar þjóðir sem hafa rannsak-
aö þennan tíma hjá sér eins og til
dæmis Englendingar, Hollendingar
og Þjóðverjar," segir hún. Sjálf hafa
þau hjónin lesið mikið um rannsókn-
ir sem hafa verið gerðar um víkinga-
tímann.
Á alþjóðlegu víkingahátíðinni hér
á íslandi hefur þátttakendum gefist
kostur á að auka enn við þekkingu
sína með því að sækja fyrirlestra
virtra sérfræðinga í lifnaðarháttum
.og þjóðfélagsskipan víkinga, sigl-
ingatækni, klæðnaði, vopnum, spil-
um, leikföngum og tónlist.
í hringabrynjum
og hjálmum
Að sögn Tove og Nils hafa danskir
víkingar einkum sérhæft sig í klæðn-
aði og skartgripum eins og hollensk-
ir víkingar en þýskir nútímavíkingar
hafa einkum fengist við útskurð.
Enskir víkingar hafa sérhæft sig í
bardagalist og sverðaglamrið, sem
heyrðist inn í tjald dönsku víking-
anna, mátti rekja til Englendinga á
Víðistaðatúni sem voru búnir að
stilla upp liði. Þeir virtust vera vel
þjálfaðir bardagamenn með alvöru
vopn, íklæddir hringabrynjum og
hjálmum.
„Það hefur einnig verið myndaður
bardagahópur í Danmörku en hjá
Englendingum er þetta ríkari hefð.
Það er ef til vill vegna þess aö hjá
þeim hafa lengi verið til hópar sem
hafa sérhæft sig í bardagalist mið-
alda,“ bendir Nils á.
Menningararfur
kynntur á lifandi hátt
Það er greinilegt að það rennur enn
víkingablóð í æðum manna. En, eins
og þátttakendur á hátíðinni leggja
áherslu á, þrátt fyrir að víkingarnir
hafi ekki haft sérlega gott orð á sér
hafi þeir gert ýmislegt annað en að
ræna og drepa. Þátttakendur líta á
hátíðina sem fornmenningarhátíð.
Þeir segjast vera að færa gamlan
menningararf á lifandi hátt til fólks-
ins með sýningum á fornu hand-
verki.
Víkingahóparnir reyna að sýna
þversnið af litlum samfélögum og
sýna líf víkinga frá sem flestum sjón-
arhornum. Fengist er við matargerð,
jurtalitun, leðurvinnu, trésmíði,
járnsmíði og silfursmíði svo eitthvað
sé nefnt. Sjálfur smíðar Nils klæða-
spennur úr silfri og hringa auk ýmis-
legs annars skrauts. Hannslær einn-
ig mynt úr silfri og gerir eftirlíkingar
frá áttundu, níundu og tíundu öld.
Buxurnar litaðar meó
lúsfráS-Ameríku
Tove ber silfurspennur eigin-
mannsins f vfkingaklæðnaði sínum.
Fjölskyldan á nokkra klæðnaði sem
hún hefur litað með jurtalitum.
Rauðar vaðmálsbuxur Nils eru þó
litaðar með lús frá Suður-Ameríku
en á dögum víkinga var umrædda lús
að finna í Miðjarðarhafslöndum, að
því er hjónin greina frá.
Áður en Tove kynnti sér handverk
víkinga hafði hún setið og bróderað
dúka og saumað út í púða. „Það er
miklu skemmtilegra að fást við hand-
verk sem hefur almennilegt notagildi
og hefur jafnframt sögulegan bak-
grunn," segir hún.
Tegund af tilrauna-
fornleifafræði
Nútímavíkingum þykir einnig
gaman að sjá hvort hugmyndir forn-
leifafræðinga um notagildi hlutanna
stemma. „Við vinnum oft eftir teikn-
ingum fornleifafræðinganna. Þetta
er oft mjög spennandi vinna því það
sést ekki alltaf af teikningunni hvort
hluturinn kemur að gagni í daglega
lífinu. Stundum höfum við komist
að því að fornleifafræðingarnir hafa
ekki alltaf rétt fyrir sér,“ greina Nils
og Tove frá.
Tove og Nils Gunne Vase fyrir utan víkingatjaldið sitt á Víðistaðatúni. Nils heidur á silfurskálinni sem hann smíðaði handa forseta íslands. Skálin er
eftirlíking af drykkjarskál sem fannst á Sjálandi. DV-mynd GVA
Þau segja þessi vinnubrögð vissa
tegund af tilraunafornleifafræði sem
sé vaxandi grein innan fornleifa-
fræðinnar. „Við teljum að víkinga-
hóparnir í Danmörku hafi gegnt mik-
ilvægu hlutverki við tilraunirnar.
Og á söfnunum hafa menn sagt að
þeir verði að gera eftirlíkingar til að
fólk geti í raun og veru séð hvernig
þetta var. í Þýskalandi hefur þessi
tegund tilraunafomleifafræði átt
undir högg að sækja. Þýskir víking-
ar, sem hafa menntað sig í fornleifa-
fræði, hafa ekki viljað sækja víkinga-
hátíðir í Þýskalandi því í háskólun-
um hefði verið litið á þá sem fúsk-
ara. Það er í fyrsta skipti í ár sem
safn í Þýskalandi hefur opnað fyrir
tilraunastarfsemi með handverk. í
Danmörku hafa söfnin verið opin
fyrir slíku í sjö eða átta ár.“
Þaö var Nils sem var fenginn til
að smíða gjöf handa -Vigdísi Finn-
bogadóttur, forseta íslands, frá vík-
ingum. Hann smíðaði fallega silfur-
skál sem er eftirlíking af drykkjar-
skál frá víkingatímabilinu sem
fannst á Sjálandi. Skálarnar, sem
fundust, voru nokkrar talsins og er
því talið líklegt að slíkar silfurskálar
hafi verið í almennri notkun. Nils
var einnig fenginn til að smiða silfur-
skreytt horn sem sigurvegarinn í
siglingakeppni víkinga um helgina
hlýtur í verðlaun.
Víkingavinnan er einungis tóm-
stundastarf hjá Nils og Tove. Þau
segja ekki hægt að gera út á víkinga-
hátíðir og lifa af sölu munanna sem
þau búa til. Þau hafa hins vegar ákaf-
lega gaman að taka saman föggur
sínar og leggjast í víking um helgar markaðir þar sem það eru aðrir hest-
til að sýna sig og sjá aðra. ar en íslenskir."
Fyrsti lærlingurinn
var íslendingur
Þeim þykir sérstaklega gaman að
vera komin til íslands ellefu hundruð
árum eftir landnám víkinga hér. Nils
getur þess einnig aö hann hafi haft
sérstök tengsl við ísland í gegnum
starf sitt þvi fyrsd lærlingurinn hans
var íslendingur, Óli Jóhann Daníels-
son gullsmiður. Og svo vorum við
auðvitað búin að kynnast íslenska
hestinum,“ segir hann. „í Danmörku
eru íslenskir hestar ómissandi í vík-
ingabúðum. Þeir passa vel inn í
myndina. íslensku hestarnir eru
ekta. Það eru næstum engir víkinga-
Brúókaup á
sögueyjunni
ísland á greinilega hug margra vík-
inga á Víðistaðatúninu. Þá hafði
lengi dreymt um að komast til sögu-
eyjarinnar í norðri og létu kuldann
ekki eyðileggja fyrir sér ánægjuna.
Þeim þótti kuldinn bara setja raun-
sæislegan blæ á allt saman. Að kom-
ast til Þingvalla var hápunkturinn
hjá víkingunum og danskt víkinga-
par í næsta tjaldi við Nils og Tove
hafði á orði að þau væru að hugsa
um að nota tækifærið og láta gefa sig
saman þar. Þar væru þau komin
þúsund ár aftur í tímann.
Utlit víkinganna var vígalegt þegar þeir voru búnir að setja upp hjálma en þeir voru samt hinir Ijúfustu í viðmóti.
DV-myndir Brynjar Gauti