Dagblaðið Vísir - DV - 18.05.1996, Qupperneq 12

Dagblaðið Vísir - DV - 18.05.1996, Qupperneq 12
12 íerlend bóksjá Metsölukiljur LAUGARDAGUR 18. MAI 1996 Bretland Skáldsögur: 1. Joanna Trollope: Best Friends. 2. Rosamunde Pilcher: Coming Home. 3. Stephen Klng: Mouse on the Mlle. 4. Josteln Gaarder: Sophie's World. 5. Nick Hornby: High Fidelity. 6. Robert Harris: Enlgma. 7. Davld Lodge: Therapy. 8. Kate Atklnson: Behlnd the Scenes at the Museum. 9. Stephen Klng: The Two Dead Girls. 10. John Grlsham: The Ralnmaker. Rlt almenns eölis: 1. Lorenzo Carcaterra: Sleepers. 2. Graham Hancock: Flngerprlnts of the Gods. 3. Margaret Humphreys: Empty Cradles. 4. Isabel Allende: Paula. 5. Alan Bennett: Wrltlng Home. 6. Wlll Hutton: The State We're in. 7. John Gray: Men Are from Mars, Women Are from Venus. 8. Brian Lowry: The Truth Is out there. 9. Harry McCalllon: Killing Zone. 10. Nelson Mandela: Long Walk to Freedom. (Byggt á The Sunday Tlmes) Danmörk 1. Jane Austen: Fornuft og felelse. 2. Jung Chang: Vilde svaner. 3. Lise Norgaard: Kun en pige. 4. Nat Howthorne: Den flammende bogstav. 5. Terry McMlllan: Ándenéd. 6. Llse Norgaard: De sendte en dame. 7. Peter Heeg: De máske egnede. (Byggt á Politlken Sendag) Márquez skrifar sögu af mannráni Það linnir ekki átökum í Kól- umbíu, föðurlandi nóbelskáldsins Gabriels Garcia Márquez, þar sem eiturlyfjabarónar og gjörspilltir stjórnmálamenn fara með aðalhlut- verkin. Nú síðast gripu öfgasamtök til þess ráðs að ræna þjóðkunnum manni þar syðra og settu fram þá meginkröfu að Márquez tæki við embætti forseta landsins og gerðist þar með bjargvættur þjóðar sinnar. Hann hafnaði boðinu og sagðist vera manna ólíklegastur til að taka við slíku starfi. Mannrán hafa hins vegar verið honum ofarlega í huga síðustu miss- eri af öðrum ástæðum. Nýjasta skáldsagan hans, sem er að koma út á spænsku um þessar mundir og nefnist í lauslegri íslenskri þýðingu „Fréttir af einu mannráni", fjallar einmitt um slíkan atburð. Nánar til- tekið um nokkra blaðamenn sem eru teknir til fanga af handlöngur- um kókaínbarónsins alræmda, Pablo Escobar, í Kólumbíu. Ævintýraleg veröld Garcia Márquez fæddist árið 1927 í bænum Aractaca sem er í norður- hluta Kómumbíu, skammt frá strönd Karabíska hafsins. Fyrstu átta árin bjó hann hjá afa sínum og ömmu af móðurætt. Þau bjuggu í stóru húsi þar sem alltaf var margt um manninn; frænkur, frændur og barnabörn. Þar kynntist hann ævintýralegum sagnaheimi sem átti eftir að hafa mikil áhrif á líf hans og starf. Amma hans og frænkur sögðu honum töfrandi sög- ur og ævintýri þar sem ekkert var ómögulegt, hversu fáránlegt sem Gabriel Garcia Márquez. Umsjón Elías Snæland Jónsson það annars hljómaði í mælikeri veruleikans. Hann hóf nám í lögfræði, gaf það upp á bátinn, fór að selja alfræði- orðabækur en settist síðan að í Bo- gotá, höfuðborg landsins, og gerðist blaðamaður. Þegar hann fór á nýjan leik til Aracataca til að fylgja ömmu sinni til grafar ákvað hann að ger- ast rithöfundur. Og Márquez leitaði til æskuár- anna að efnivið. „Ég held að það sé ekki ein einasta lína í öllum mínum bókum sem ekki tengist á einhvern hátt barnæsku minni,“ sagði hann í blaðaviðtali. „Eg hef lifað á endur- minningum mínum allt mitt líf. Og ég hugsaði sem svo: fyrst amma mín gat sagt mér ævintýralegar, yfirn- áttúrulegar sögur og ég trúði þeim, af hverju ekki að skrifa á sama hátt?“ Býr í Mexíkóborg Hann sló sem kunnugt er í gegn sem rithöfundur með skáldsögunni „Hundrað ára einsemd". Viðbrögðin komu honum sjálfum á óvart: „Það var eins og sprenging," segir hann. Sagan seldist í milljónum eintaka, var þýdd á fjöldamörg tungumál og hlaut almenna viðurkenningu sem sígilt verk. Og nóbelsverðlaunin fylgdu í kjölfarið árið 1982. í viðtölum játar Márquez að hafa óttast áhrif þeirra verðlauna á rit- störf sín. Hann var sammála þeirri fullyrðingu að enginn rithöfundur hefði skrifað almennilegt skáldverk eftir að hafa hlotið verðlaunin. Það sannaðist þó ekki á honum. Meðal þeirra skáldsagna sem hann hefur ritað síðan er „Ástin á tímum kóle- runnar", sem hann fullyrðir sjálfur að sé besta verk sitt. Márquez býr í Mexíkóborg ásamt konu sinni, Mercedes Baracha, sem hann varð ástfanginn af á ung- lingsárum; hann bað hennar fyrst þegar hann var þrettán ára. Þau giftu sig árið 1958 og hann kveðst eiga henni mikið að þakka: „Ég hef getað helgað mig ritstörfunum af því að Mercedes hefur borið allan umheiminn á herðum sér. Hún sér um símann, skuldirnar, bréfaskrift- irnar og fjármálin." Metsölukiljur Bandaríkin Skáldsögur: 1. Stephen Klng: The Green Mile: The Two Dead Girls. 2. Mary Higgins Clark: Let Me Call You Sweetheart. 3. Robert Ludlum: The Apocalypse Watch. 4. Davld Guterson: Snow Falling on Cedars. 5. John Grisham: The Ralnmaker. 6. John Sandford: Mind Prey. 7. Nora Roberts: True Betrayals. 8. Maeve Binchy: The Glass Lake. 9. Willlam Diehl: Primal Fear. 10 Jane Smiley: Moo. 11. Anne Rlce: Taltos. 12. Catherlne Coulter: The Cove. 13. Josteln Gaarder: Sophie's World. 14. Anne Tyler: Ladder of Years. 15. Danielle Steel: The Gift. Rit almenns eðlis: 1. Ann Rule: Dead by Sunset. 2. Mary Pipher: Revlving Ophella. 3. James Carvllie: We're Right, They’re Wrong. 4. Helen Prejean: Dead Man Walklng. 5. Lorenzo Carcaterra: Sleepers. 6. Thomas Cahlll: How the Irish Saved Civlllzation. 7. Mary Karr: The Liar’s Club. 8. Oliver Sacks: An Anthropologlst on Mars. 9. Thomas Moore: Care of the Soul. 10. M. Scott Peck: The Road Less Traveled. 11. B.J. Eadle & C. Taylor: Embraced by the Llght. 12. Rlchard Preston: The Hot Zone. 13. Nlcholas Negroponte: Being Dlgital. 14. Robert Fulghum: From Beginning to End. 15. Clarlssa Pinkola Estés: Women Who Run with the Wolves. (Byggt á New York Times Book Review) vísindi Sniglaeitur gæti orðið að ýmsum nytsömum lyfjum Taktmælar til göngu Þýskir visindamenn segja að taktmælar geri Parkinsonssjúkl- ingum auðveldara um gang. Þeir komust að þessari niðurstöðu eft- ir rannsóknir á 22 sjúklingum. Um eitt prósent allra yfir sextugt ; fá sjúkdóminn. í bréfi til læknablaðsins Lancet segja þeir Wolfgang Enzensberger og Peter Fischer við Goethe háskólasjúkrahúsið í Frankfurt aö sjúklingarnir hafi verið látnir ganga við ýmsar að- stæður. Þeir gengu óstuddir, við taktmæli (96 takta á mínútu), við hefðbundin göngulög, svo eitt- hvað sé nefnt. Taktmælirinn gerði sjúklingunum kleift að taka lengri og styrkari skref. Ekki gekk jafn vel hjá þeim sem gengu við tónlist. Ekki framar risaeðlur Þeir sem ala með sér þann draum að sjá risaeðlur einhvern Itíma æða um jörðina meðal okk- ar ættu að láta af slíkum draum- órum hið snarasta því svo mun tæpast verða. Vísindamenn í Bandarikjunum og Þýskalandi segja að mjög litlar likur séu á því að hægt verði að ná lífvæn- legu DNA erfðaefni úr steingerv- ðum leifum risaeðla. Niðurstöð- ur rannsókna þeirra útiloka þó ekki að hægt sé að ná fornu DNA út forsögulegum skordýrum sem hafa varðveist í rafi. Umsjón Guðlaugur Bergmundsson Eitur úr banvænum hita- beltiskeilusniglum gæti orðið vís- indamönnum að liði við þróun lyfja gegn kvillum af ýmsu tagi, allt frá óreglulegum hjartslætti til floga- veiki, að því er líffræð- ingar segja í nýjasta hefti tímaritsins Nat- ure. Sniglarnir sem hér um ræðir eru hægfara og purpurarauðir að lit og þeir nota baneitrað „hanastél" þriggja mis- munandi eiturtegunda til að lama fórnarlömb sín og drepa. Sniglar þessir halda til í lónum á hitabeltis- svæðum og eru ekkert ósvipaðir venjulegum brekkusnigli í útliti. Þeir eru allt frá 2,5 til 5 sentímetra langir og af þeim eru um fimm hundruð mismunandi tegundir. Sniglarnir éta orma, aðra snigla eða, eins og purpurarauði keilusnig- illinn, fisk. Keilusnigillinn notar „einnota" tönn til að sprauta ban- vænu eitrinu I fórnarlambið. „Gott bit veldur algjörri lömun nær samstundis og henni fylgja síð- an miklir vöövakrampar," skrifar líffræðingurinn Baldomero Olivera við háskólann í Utah í tímaritið Nature. Sniglarnir nota viðkvæma blöndu þriggja eiturtegunda á fiskana sem frjósa samstundis áður en krampi gagntekur síðan vöðva þeirra. Vísindamennirnir segja að þróun eiturs geti byggst á því hversu vel rándýrið getur haldið í bráð sína. Þannig hafi sæsnákur til dæmis gott tangarhald á bráð sinni og þurfi því aðeins eina eiturtegund. Douglas Steel, sem stundar rann- sóknir á eitri í tilraunastofu Oliver- as, segir að niðurstöður rannsókn- anna gætu haft mikla þýðingu fyrir lyfjafyrirtæki. „Við lítum á þetta allt sem hugs- anleg ný lyf,“ segir Steel. „Það eru þegar hafnar tilraunir á sjúklingum með eitri úr einum keilusnigli. Það stöðvar kalsíumflæði í frumum. Það er notað við meðferð á sjúklingum sem þjást af miklum sársauka." Steel segir að vegna þess hve sér- tæk verkun efnisins sé þrói sjúk- lingar ekki með sér þol gagnvart þvi. Þá gagnist sami skammturinn af því í langan tíma, ólíkt því sem gerist með ávanabindandi efni. „Það sem er áhugavert er að til eru rúmlega fimm hundruð tegundir svona snigla. Engir tveir þeirra búa til sömu eit- urblönduna. Við erum að tala um þúsundir og aftur þúsundir af mis- munandi sameindum sem kunna að vera að störfum í líkamanum eða í heilanum," segir Steel. Hann segir að flestar eit- urtegundirnar hafi til- hneigingu til að verka á efni sem stjóma örvun frumunnar. Þær mundu því vera mikilvægar fyrir heilafrumur og frumur í hjartanu. „Það kynni að vera hægt að stjórna flogaveiki með þessum efn- um, eða óreglulegum hjartslætti," segir Douglas Steel. Mannskepnan hefur lengi notaö dýraeitur. Til dæmis var eiturefnið curare eitt fyrsta deyfilyfið sem skurðlæknar notuðu en það er fram- leitt af froskategund einni í Suður- Ameríku og hefur lamandi áhrif á vöðvana. Alheimurinn yngdur upp Stjarnvísindamenn sem rýndu upp í ómælisvíddir himingeims- ins með Hubble geimsjónauk- anum hafa komist að því að al- heimurinn kunni að vera mörg- um milljörðum ára yngri en hingað til hefur verið talið. Tveir aðskildir hópar vísinda- manna komust að mismunandi niðurstöðum. Annars vegar að I alheimurinn væri 9-12 milljarða ára gamall og hins vegar aö hann væri 11-14 milljarða ára gamall. Til þessa hefur verið talið að al- heimurinn væri 15-20 milljarða ; ára gamall. Þetta gerir það að verkum að endurskoða verður aldur fasta- j stjarnanna. Sérfræðingar hafa talið þær elstu þeirra vera 12-16 jj milljarða ára gamlar. Kófdrukknir hamstrar Vísindamenn við Harvard há- skólann í Bandaríkjunum rann- saka nú meðferð við alkóhólisma með aðstoð drukkinna gull- Ihamstra frá Sýrlandi. Þegar dýr- in eiga að velja milli skálar með hreinu vatni annars vegar og skálar með vatni og áfengi hins vegar velja þau ávallt áfengis- Iskálina. Þegar hömstrunum var gefin jurtin Radix pueariae minnkaði löngun þeirra til að drekka áfengi um helming og þeir þjáð- ust ekki af neinum aukaverkun- um. Vísindamenn hafa nú ein- angraö tvö efni, daidzin og daidzein, sem líklegast bera ábyrgð á þessum jákvæðu eigin- ; leikum jurtarinnar.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.