Dagblaðið Vísir - DV - 01.06.1996, Blaðsíða 33

Dagblaðið Vísir - DV - 01.06.1996, Blaðsíða 33
T 33 "V LAUGARDAGUR 1. JÚNÍ1996 „Gamlir" og „sigraðir" sjúkdómar leggjast á heimsbyggðina á ný: ! Berklar og malaría bana milljónum Alþjóöaheilbrigöismálastofnunin (WHO) fer fram á aukiö fjármagn til baráttunnar viö skæöa smitsjúkdóma eins og malaríu, kóleru og berkla sem geisa á ný og valda dauöa WHO metur að smitsjúkdómar hafi orðið 17 milljónum manna að bana árið 1995, einkum í Afríku og Suðaustur-Asíu. 10 BANVÆNUSTU SJÚKDÓMARNIR (1995) Niðurgangs- Berklar pestir 3,1 millj. 3,1 millj. Lifrarveiru- Malaría bólga B 2,1 millj. 1,1 míllj. Liösa '3^3 tS|- Frumudýrasýking af völdum örveru Heilahimnubólga at vóldum meninkokka Salmonellusýkingar Blettahitasótt af völdum örveru HIV/Alnæmi 1 millj. Blettahitasótt með nýmaeinkennum UTBREIÐSLA OG ENDUR- KOMA SMITSJÚKDÓMA Hantaveirulungna- bólga (af völdum músahlands) Heilabólga sem smitast af bjöllum Bráðasmit I öndunar- færum 4,4 millj. Mislingar 1 millj. Nýbura- stífkrampi 500.000 Hringormur og krókormur 165.000 Kíghósti 355.000 £ Aðrlr sjúkdómar 0 Gula Blettasótt af _____ völdum dengue Barnaveiki Kólera Heimild:Alþjóiaheilbrigöismálasto/nunin (WHO) REUTERS Almennt hefur verið talið að læknavísindi nútímans hafi sigrast á skæðum sjúkdómum eins og berklum, malaríu og sótthita sem lögðust á forfeður vora og lögðu ófáa þeirra í gröfina. En nýjar tölur frá AlþjóðaheObrigðismálastofnun- inni (WHO) benda til að þessir sjúk- dómar valdi á ný verulegum usla og ógni lífi og heilsu milljóna manna um heim allan. Og ekki nóg með það heldur hefur gnægö nýrra og hræðilegra sjúkdóma ógnað mann- inum. Fyrir utan þekkta sjúkdóma, eins og alnæmi, hafa komið upp ' stökkbreytt afbrigði streptókokka sem éta hreinlega hold fórnarlamba sinna, bjöllur eins og E-coli sem leynast í mat og síðast en ekki sist ebólaveiran sem mjög hefur verið fjallað um undanfarin misseri. Sumir hinna nýju sjúkdóma eru afurðir nýrrar tækni meðan aðrir hafa óvænt skotið upp kollinum eins og væru þeir í hefndarhug eftir bólusetningar og aðrar aðgerðir sem ætlað var að útrýma þeim fyrir fullt og allt. Ástæðan er yfirleitt fá- tækt, slæm lífsskilyrði eða hreint og beint hugsunarleysi. Mannfjölda- og byggðaþróun þar sem stöðug sókn er inn til borganna hefur ýtt undir sjúkdóma, en sjúk- dómar eins og berklar, sótthiti og I kólera þrífast afar vel í yfirfullum borgum. Margir læknar óttast mjög líf- færaflutninga úr dýrum í manneskj- ur þar sem þær aðgerðir muni or- saka öldu nýrra og ógnvænlegra sjúkdóma. Þessa dagana er rekið mál fyrir dómstólum i London þar sem skera á úr um hvort vaxtar- hormón úr líkum, sem notuð hafa verið til að örva vöxt ungbarna, hafi orsakað hinn margumtalaða heila- rýmunarsjúkdóm sem gengur undir nafninu Creutzfeld-Jakob. Viðvar- anir sérfræðinga í heilbrigðisnmál- um verða sífellt háværari. „Plágueyðir eykur á plágur og fúkkalyf framkalla tilurð örvera sem orðnar eru ónæmar fyrir áhrif- i um þeirra lyfja sem fáanleg eru í dag,“ sagði Richard Levins, líffræð- ingur frá Harvard-háskóla, á ráð- stefnu í Edinborg í apríl. Lyfin hafa aðeins tafið Samkvæmt riti bandarísku læknasamtakanna hefur dánartíðni af völdum sjúkdóma eins og berkla, kóleru og lifrarbólguveiru, sem talið var að tekist hefði nánast að útrýma, aukist um 58 prósent á tímabilinu 1980-1992. „Það kom heilbrigðisyfirvöldum í opna skjöldu þegar „gamlir" sjúk- dómar eins og barnaveiki, kólera, malaría og berklar stungu upp koll- inum á ný, svo ekki sé talað um al- næmi, ebólaveiru og her- mannaveiki," segir Levins. Læknar um víða veröld tóku sig saman í upphafi árs- ins og skrifuðu greinar í • lækna- og vísindatímarit þar sem þeir vöruðu við hætt- unni af smitsjúkdómum. Þeir sögðu að miklar framfarir í framleiðslu lyfja hefðu ein- ungis tafið framþróun hættu- legra sjúkdóma um stundar- sakir. Bakteríur, veirur og sníkjudýr sköpuðu enn gríð- arlega ógn. Berklar þykja gott dæmi um hættuna en þeir urðu tveimur milljónum manna að bana á síðasta ári. Berklar hafa þróast og breyst þrátt fyrir lyfjakúra, mestmegnis vegna þess að fólk hefur ekki klárað kúrinn. Vegna afar stutts líftíma getur orðið mjög snör breyting á ýmiss konar örverum sem valda sjúkdómum og verða þær smám saman ónæmar gagn- vart sýklalyfjum eins og pensillíni. Þetta er þekkt vandamál í baráttunni við berkla, inflúensu og jafnvel alnæmi. Meðal lausna sem læknar hafa gripið til er að gefa fólki blöndu ýmissa lyfja í þeim tilgangi að drepa skaðvald- inn. Borgirnar eru hættulegar heilsunni En berklar endurspegla einnig aðra ástæðu þess að „gamlir" sjúk- dómar ráðast á fólk í auknum mæli en það eru yfirfullar borgir. „Borgarsamfélagið er draumur allra smitbera og einn veikasti hlekkurinn í vörnum manneskjunn- ar,“ sagði Cr. Richard Horton, rit- stjóri breska læknablaðsins Lancet, í grein fyrr á árinu. Allt sem berst auðveldlega mOli manna, tU dæmis þegar menn hnerra eða hósta, þrífst í borgum. Horton spáir ógurlegum inflú- ensufaraldri, eins og þeim sem lagði að velli um 20 milljónir manna á árunum 1918-1920. Hann segir að þó að stríösrekstur verði tæknivædd- ari og bani fleiri og tíðni alvarlegra glæpa aukist muni flestir þeir sem deyja um aldur fram liggja í valnum eftir sjúkdóma. Samkvæmt upplýsingum Alþjóöa- heilbrigðismálastofnunarinnar urðu bráðasjúkdómar í öndunarfær- um, eins og lungnabólga og barna- veiki, 4,3 milljónum manna að bana í fyrra og hefðbundin niður- gangspest banaði tæpum 3 mUljón- um. Hins vegar létust ekki nema um 500 þúsund manns af völdum al- næmis. Svartidauði skýtur upp kollinum Hrun kommúnismans í fyrrum Sovétríkjum hefur hrint af stað nýrri bylgju þessara sjúkdóma. Jafnvel svartidauði, sem hrelldi íbúa Evrópu fyrir mörgum áratug- um, hefur skotiö upp kollinum á af- mörkuðum svæðum í fyrrum Sov- étlýðveldum. Alþjóðaheilbrigðis- málastofnunin segir að það kosti um 1,5 milljarða króna að hindra framrás sjúkdóma eins og barna- veiki og kóleru en enginn hefur enn vUjað útvega slíkt fjármagn. í Bretlandi þurfti öflugar aögerð- ir af hjálfu yfirvalda svo bólusetja mætti sjö mUljónir skólabarna og koma þannig í veg fyrir mislingafar- aldur. Foreldrar barnanna, sem bólusettir voru fyrir langalöngu, höfðu einfaldlega gleymt að börnum stafaði hætta af slíkum sjúkdómum. Ný afbrigði sjúkdóma geta síðan skotið upp koUinum fyrirvaralaust og án augljósra skýringa. Gott dæmi er ebólaveiran sem herjað hefur á apa og manneskjur á afmörkuðum svæðum Afriku. Ebólaveiran veldur ólæknandi blettahitasótt með þeim afleiðingum að 7 af hverjum 10 fórn- arlömbum deyja. Læknar spá því að slíkir sjúkdómar verði æ algengari því „smærri" sem veröldin verður. „Við erum ávaUt á eftir nýjum veirum og nýjar veirur munu halda áfram að skjóta upp kollinum svo lengi sem við ferðumst til framandi staða og iðkum frjálslegt kynlíf," segir smitsjúkdómafræðingurinn Lesley Kay. Að niðurlotum kom- in vegna fitu Að lokum má geta þess að heilbrigðiskerfið í nútíma- samfélagi stendur nú frammi fyrir vandamáli sem líkt er við meiri háttar farsótt. Þarna koma eiginlegir smitberar ekki við sögu þó spáð sé að þessi vandi muni fara um samfélagið eins og flóðbylgja. Þetta er offita sem læknar frá ýmsum löndum ræddu sér- staklega á ráðstefnu i Barcelona fyrir skömmu. Var niðurstaða læknanna sú að ofát og offita gæti orðið að meira heUbrigðisvandamáli en áður hefur þekkst verði offita ekki litin alvarlegum augum og tekið á henni eins og um hvern annan krónískan sjúkdóm sé að ræða. Reuter Afi niðurlotum kominn vegna fitu. Heilbrigfiisstofnanir í nútímasamfélagi óttast mjög offitu og afleiöingar hennar sem talifi er afi valdi flóðbylgju sjúkdóma verfii ekkert afi gert. Mafiur- inn á myndinni er um 500 kíló og þjóist af hjartasjúkdómum, samföllnum æfium, vatnsósa lungum og drepi í holdi. Símamynd Reuter 41 rskur Súkkulaðimjólk er fituskert mjólk með súkkulaðibragði - glænýr og spennandi drykkur. Súkkulaðimjólkin er kælivara og alltaf fersk. Hún er ljúffeng og svalandi, beint úr ísskápnum! Kauptu Súkkulaði- mjólkina í næstu Éú, «pi m verslun ■ 4 ■ J * - hún er bragðgóð og létt!
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.