Dagblaðið Vísir - DV - 07.02.1998, Blaðsíða 23

LAUGARDAGUR 7. FEBRÚAR 1998
Með bakteríur að
Bandaríski herinn hefur ákveöið
að láta bólusetja alla starfsmenn
sína gegn bakteríunni sem veldur
miltisbrandi, bakteríu sem hægt er
að nota í sýklahemaði. f fjölda
landa er nú varið miklu fé í varnir
gegn sýklavopnum. Samtímis er
dregið úr fjárframlögum til varna
gegn kjarnorkuvopnum og hefð-
bundnum vopnum.
Persaflóastríðið varð eins konar
vekjaraklukka. Upplýsingar um að
írakar framleiddu miltisbrands-
bakteríu og bakteríu er veldur
bótúlíneitmn, sem getur leitt til
taugalömunar, urðu til þess að Vest-
urlönd endurskoðuðu varnir sínar.
Vopnaeftirlitsmenn Sameinuðu
þjóðanna, SÞ, reyna nú að komast
að því hvort írakar hafl sýklavopn
enn undir höndum. Fyrrverandi yf-
irmaður vopnaeftirlits SÞ, Rolf
Ekeus, Svíinn sem kom upp um
sýklavopnaframleiðslu Saddams
Husseins íraksforseta, er þeirrar
skoðunar að írökum hafi tekist að
fela mikinn hluta af sýkla- og efna-
vopnabirgðum sínum. Ekeus stýrði
vopnaeftirlitinu í frak frá lokum
Persaflóastriðsins 1991 fram til síð-
asta sumars er Ástralinn Richard
Butler tók við.
Leiddir á villigötur
Áður en Ekeus lét af störfum af-
henti hann Öryggisráði Sameinuðu
þjóðanna skýrslu þar sem hann
sýndi fram á i smáatriðum hvemig
írakar hefðu haldið áfram ólöglegri
vopnaframleiðslu, falið vopnabirgð-
ir sínar og komið í veg fyrir að
vopnaeftirlitsmenn gætu sinnt störf-
um sínum.
„Mestallan tímann gátu við sinnt
starfi okkar í friði,“ segir Ekeus í
viðtali við norska blaðiö Aftenpost-
en. „Sem fulltrúar Sameinuðu þjóð-
anna höfðum við rétt til að ferðast
um hvenær sem var og hvar sem
var án þess að biðja um leyfi og án
þess að láta vita af komu okkar fyr-
irfram. í nokkur skipti reyndu írak-
ar að stöðva okkur með handafli.
Þegar þeir hindraðu eftirlit okkar
var það sennilega vegna þess að við
voram orðnir „heitir". Við urðum
hins vegar oftar fyrir því að írakar
leiddu okkur á villigötur."
Reynt að skjóta
niður þyrlur
Ekeus og menn hans höfðu til um-
ráða þyrlur og fjórhjóladrifna bíla.
Stundum var reynt að skjóta
þyrlumar niður. Verst þótti eftir-
litsmönnunum þegar íraskir flug-
menn reyndu að þvinga þyrlur
vopnaeftirlitsmannanna til að
breyta um stefnu. Þrátt fyrir allar
tilraunir íraka höfðu eftirlitsmenn-
ísraelskur hermaöur prófar gasgrímu á unglingi. ísraelsmenn óttast að
írakar beiti sýkla- og efnavopnum brjótist út stríð. Símamynd Reuter.
irnir heppnina með sér og sluppu
við slys.
Ekeus segir að í rauninni hafi mik-
ilvægustu hjálpartækin verið góð-
ir sérfræðingar. Þeir fengu
sér til aðstoðar bestu j
efnafræðingana,
örverufræðingana
og eldflaugasér-
fræðingana sem
völ var á. Auk
þess hafi þeir haft
yfir að ráða alls
kyns tæknilegum
búnaði sem gat leit-
að að sýkla- og
efnavopnum og greint \
þau.
Tókst að eyðileggja
mikið magn
„Við gátum sýnt fram á að írakar
höfðu yfir að ráða miklum magni af
sinnepsgasi, taugagasi, mörgum
þúsundum tonna af ýmsum efnum.
Við sýndum einnig fram á að þeir
vora með áætlanir um mikla fram-
leiðslu á sýklavopnum. Það lá
einnig fyrir sterkur grunur um að
m
þeir hefðu í geymslum birgðir af
sýklavopnum. Okkur tókst aö eyði-
leggja mikið magn af vopnum
þeirra en það var mikið eftir,“ seg-
irEkeus.
Margir sérfræðingar.
benda á að írakar
eigi nú miltisbrand-
bakteríuna auk
| taugagass. Fullyrt
| er að þeir eigi
einnig sprengju-
odda til að setja
eiturefnin í. Menn
eru samt ekki
vissir um hvemig
Irakar ráðgera að
dreifa eiturefnunum og
bakteríunum. í Persaflóa-
stríðinu notuðu írakar flugskeyti og
stórskotaliöstæki. Þeir smíðuðu t að
minnsta kosti 166 sprengjur með
sýklavopnum. írakar hafa einnig
gert tilraunir til að dreifa eiturefn-
um með þyrlum.
Saddam kemur á óvart
Eins og staðan er nú telja menn að
írakar geti ekki gert árásir með
______ fréttaljós
vopni
sýkla- og efnavopnum á skotmörk
utan íraks. En menn hafa heldur
ekki gleymt því að Saddam Hussein
hefur oft komið á óvart. Þess vegna
er lögð mikil áhersla á að vopnaeft-
irlitsmenn fái aðgang að öllum þeim
stöðum sem grunur leikur á að séu
notaðir til að framleiða gereyðing-
arvopn.
Árið 1972 gekk í gildi alþjóðlegt
bann við sýklavopnum sem
Sovétmenn undirrituðu einnig. En
ýmsir aðilar er flúðu Sovétríkin
fyrrverandi greindu frá því að
sýklavopnaframleiðsla þar hefði
haldið áfram. Borís Jeltsín
Rússlandsforseti heldur því fram að
hann hafi stöðvað slíka framleiðslu
þegar hann varð forseti.
„Þetta virðist hafa verið mikil
framleiðsla. Framleiðslustaðirnir
voru á milli 20 og 50 og
starfsmennirnir 25 þúsund til 100
þusund," segir Roger Roffey, sem
stariar að alþjóðlegu eftirliti með
sýklavopn á rannsóknarstofnun
sænska hersins.
Leki frá
sýklavopnaverksmiðju
Árið 1979 braust út
miltisbrandsfaraldur í bænum
Sverdlovsk. Umheimurinn trúði
ekki skýringum Rússa sem sögðu að
sjúkdómurinn hefði breiðst út með
smituðu kjöti af svarta markaðnum.
Flóttamenn hafa greint frá því að
um hafi verið að ræða leka frá
sýklavopnaverksmiðju. 69 manns
létust af völdum sjúkdómsins.
Það er einnig vísbendingar um að
Rússar hafi gert tilraunir með
erfðabreytingar. Bakteríunum
hefur breytt til að þær hafi meira
mótstöðuafl gegn fúkkalyfjum.
Eiturefnið rísin hefur verið
framleitt með því að gera
erfðabreytingar á kólíbakteríum.
Engin skilyrði sett
Núna láta Vesturlönd mikiö fé af
hendi rakna til fyrrum
Sovétríkjanna til að verksmiðjum,
þar sem framleidd eru kjarnorku-,
efna- og sýklavopn, verði breytt til
að hægt verði að nota þær i
friðsamlegum tilgangi.
„Vandamálið er hins vegar að ekki
hafa verið sett nein skilyrði um
aðgang að verksmiðjunum. Rússar
hafa aldrei greint frá sýklavopnum
sínum," segir Roger Roffey.
Byggt á Aftenposten, Politiken
og Dagens Nyheter.
23
Viltu flytja - eitthvaö
UTILJOS
2x9W spcnrperur
Verð:
4.850.-
Fæst í svörtu
og hvítu
I-.:
#\Y
Verð:
4.950.
Fæst í svörtu
og hvítu
Verð:
4.200.
Fæst í svörtu
og hvítu
j 1 <
K
Verö:
3.990.
Fæst í svörtu
og hvítu
RAFSOL
SKIPHOLT 33 • REYKJAVÍK
SÍMI: 553 5600
s
IJrval
- gott í hægindastólinn
Tilboð
ormssonhf
Rafhlöðuborvél • PES 14.4T
•Tvær rafhlöður
• 38 Nm • 13 mm patróna
Slipirokkur • AG1500/125
•125 mm skífa
•1500W
Stingsöi
JSEP500
• 500W
Rafhlöðuborvél • PES12T JJtlas Copco
•Tvær rafhlööur
31,7 Nm • 13 mm patróna
Lágmúla 8 • Sími 533 2800
igarþjónustan, Akranesi. Blómsturvellir, Hellissandi. Guðni Hallgrlmsson, Grundarfirði. ÁsubúB, Búöardal. Vestflrfilr: Geirseyjarbúöin,
d: Kf. Húnvetninga, Blönduósi. Skagfiröingabúó Byggingav. Sauðárkróki, KEA, Akureyri. KEA, Dalvfk. KEA, Ólafsfiröi. KEA, Siglufiröi. Kf.
Kf. Vopnfirðinga. KASK, Djúpavogi. KASK, Höfn. Suöurland: Árvakinn, Selfossi. Rás, Þorlákshðfn. Klakkur, Vfk. Brimnes,
UMBOÐSMENN
Reykjavfk Ellingsen. Verbúðin, Hafnarfirði Vesturland:
ir, ísc
. . _ Málnin
Patreksfirði. Rafverk, Bolungarvfk. Straumur, isafirði. Noröurlan
Þingeyinga, Húsavfk. Austurland: Sveinn Guðmundsson, Egilsstððum. Verslunin Vlk, Neskaupstaí
Vestmannaeyjum. Reykjanes: Stapafell, Keflavfk. Rafborg, Grindavlk