Dagblaðið Vísir - DV - 23.05.1998, Blaðsíða 12

12
Qðtal
LAUGARDAGUR 23. MAÍ 1998 DV
Hvernig á að bregðast við þegar sorgin kveður dyra:
Þá kunni ég engin svör
- segir sára Sigurður Pálsson, sóknarprestur í Hallgrímskirkju
Sr. Sigurður leggur áherslu á aö aðstandendur séu hreinskilnir við börn varðandi lát ástvina, og að þeim sé leyft að taka þátt í aö kveðja hinn látna.
DV-mynd E.ÓI
„Ég er alinn upp í kristinni trú
frá blautu barnsbeini, og kunni öll
svörin. En þegar þetta var orðin
mín reynsla, mitt vandamál, mín
upplifun - þá kunni ég engin svör
lengur," segir séra Sigurður Páls-
son, sóknarprestur í Hallgríms-
kirkju, um sorgina sem hann upp-
lifði fyrir fáum árum þegar dóttir
hans lést frá eiginmanni og þremur
ungum sonum.
Sigurður segir þessa persónulegu
reynslu vera kveikjuna að bók sinni
Böm og sorg sem kom út í síðustu
viku. Hann hafi fundið fyrir því á
undanfórnum árum að vaxandi þörf
hafi verið á efni til stuðnings syrgj-
endum, og börnum sérstaklega.
„Samfylgd við dóttursyni okkar
og foður þeirra, og það sem hún
leiddi af sér, varð til þess að okkur
hjónunum fannst við þurfa að koma
þeim lærdómi á framfæri við aðra,
í þeirri von að það gæti orðið öðr-
um til hjálpar," segir Sigurður.
„Hún hvatti okkur líka til þess að
setja okkur inn í hvað aðrir hafa
verið að skoða varðandi það hvern-
ig böm bregðast við missi og hvern-
ig þau vinna úr sorg sinni, og að
hverju þarf að gæta til þess að úr-
vinnslan úr sorginni fái farsæl
lok.“
Börnin taki þátt í sorginni
Bókin skiptist í þrjá meginhluta,
fyrsti hlutinn er hugsaður sem leið-
beining til foreldra og kennara og
annarra aðstandenda sem eru sam-
ferða börnum sem hafa misst, mið-
hlutinn er fræðilegri og fjallar um
hvernig börn skilji dauðahugtakið á
ólíkum þroskaskeiðum, og í þriðja
hlutanum eru ábendingar um það
hvemig skólinn skuli grípa inn í
þegar börn verða fyrir áfalli.
Sigurður leggur áherslu á að
börnin fái að taka þátt í útför hins
látna, og kveðja hann á sinn hátt.
Ræða eigi við bömin og spyrja þau
hvers þau óska áður en teknar eru
ákvarðanir um til að mynda hvort
þau eigi að fá að vera við kistulagn-
ingu látins ástvinar.
„Það er engin regla án undan-
tekninga. En eftir stendur megin-
reglan, sú að þegar fram í sækir
skilur það eftir sig meiri sársauka
að hafa ekki fengið að vera með,“
segir Sigurður. „Og jafnvel það að fá
að sjá hinn látna augliti til auglitis
finnst mér ekki hafa annað en já-
kvæð áhrif á bömin, að því gefnu að
þau séu búin undir það. Þeir höf-
undar sem ég kynnti mér voru allir
á einu máli um að það sem börnin
sjá ekki verður þeim gjaman tilefni
til ýmiss konar ímyndana sem
valda þeim meiri óþægindum en
þessi reynsla, að fá að vera með.“
Ekki leyna sjálfsvígi fyr-
ir börnum
í bók Sigurðar er einnig fjallað
um sjálfsvíg, og hvernig eigi að gera
bömum grein fyrir slíkum atburði.
Sigurður segist leggja áherslu á að
fólk sýni börnum fulla hreinskilni
og trúnað, og reyni ekki að leyna
þau því sem raunverulega gerðist.
Reynslan sýni að það sé affarasælla,
þó það kunni að vera erfitt, að segja
börnum sannleikann strax þegar
áfallið dynur yfir heldur en að
fresta því til síðari tíma.
„Þetta kemur til af tvennu, þaö er
hætta á því að þau frétti það hvort
sem er og þá kannski á óæskilegan
hátt. Það er eins og auðveldara sé aö
taka öllum sannleikanum þegar í
upphafi heldur en að þurfa að vekja
málið upp síðar. Það hefur lika sýnt
sig að þetta síðar verður kannski
aldrei," segir Sigurður.
Erfið glíma fyrir trúmann
Blaðamanni leikur forvitni á að
vita hvort trúuðum manni hafi
reynst auðveldara en öðrum að
takast á við þá reynslu sem Sigurð-
ur og fjölskylda hans gengu í gegn-
um við dótturmissinn.
„Þetta knýr mann til þess að
skoða spurninguna um lífið og um
dauðann og um trúna á allt öðrum
forsendum en áður. Og þó að maður
glími þessa glímu á forsendum trú-
arinnar þá hygg ég að glíma hins
trúaða manns sé að mörgu leyti
ekkert síður harkaleg en hins sem
við þessar aðstæður flýr á náðir trú-
arinnar úr fjarskanum, vegna þess
að hinn trúaði hefur tilhneigingu til
að trúa því að hann sé í skjólinu,"
segir Sigurður. „Þess vegna finnst
hinum trúaða hann kannski vera
berskjaldaðri heldur en hann hélt.
Og það knýr til endurskoöunar."
Sigurður segir að þeim hjónum
hafi verið gefið að glíma þessa
glímu saman á forsendum trúarinn-
ar, en hann vill ekki draga fjöður
yíir það að hún hafi verið fjarri því
að vera auðveld. Hún hafi hins veg-
ar ekki raskað grundvallarafstöðu
þeirra til Krists, og þegar upp væri
staðið sætu þau uppi með dýpri
skilning en áður. Hins vegar segir
Sigurður að allar þær spurningar
sem byrja á af-hverju vakni hjá hin-
um trúaða, ekki síður en hinum.
„Þær koma að hinum trúaða ekk-
ert síður, og kannski að sumu leytinu
harkalegar heldur en hjá öðrum. Og
það er líka eitt af þvi sem maður lær-
ir af reynslu sem þessari og það er að
lifa með öllum þessum af- hverju
spurningum sem engin svör fást við.
Og áræða að fela sig guði án þess að
hafa fengið öll svörin, og treysta hon-
um fyrir sér,“ segir Sigurður. „Og
það má kannski segja að þegar upp er
staðið hafi það lokist upp fyrir mér í
rikara mæli en áður að kristin trú er
fyrst og fremst trú vonarinnar."
Dauðinn á ekki síðasta
orðið
Sigurður segir að hann hafi í
raun aldrei leitt hugann að því
sérstaklega fyrr en eftir þetta að
sama ritningarversið er haft yfir
við skírn barns og við lokaorð út-
farar, sem sé eitthvað á þessa leið:
„Lofaður sé guð og faðir Drott-
ins vors Jesú Krists sem hefur
endurfætt oss til lifandi vonar fyr-
ir upprisu Jesú Krists frá dauð-
um.“ Líf kristins manns er eigin-
lega rammað inn með þessari
áminningu um lifandi von sem
kristnum manni er gefin vegna
upprisu Jesú Krists frá dauðum.
Sem er náttúrlega fólgin i því að
það er hann með lífgjöf sína sem
hefur síðasta orðið, en ekki dauð-
inn.“
-Sól.