Dagblaðið Vísir - DV - 23.05.1998, Blaðsíða 30

30
LAUGARDAGUR 23. MAI 1998
Sprengjuleitarmaður að störfum innan um fólk og fénað í Kambódíu.
Mynd Anna Ólafsdóttir
arfénu varið til jarðsprengjuleitar
og fræðslu um hættur af jarð-
sprengjum og varrúðarráðstafanir
sem hægt er að gera meðan beðið er
hreinsunar.
Verkefnið verður unnið af sér-
hæfðum aðilum undir eftirliti
starfsmanna Hjálparstofnunar
dönsku kirkjunnar. Þjálfaðir verða
sprengjuleitarhópar og hópar sem
munu annast fræðslu til almenn-
ings. Reiknað er með að um 250 þús-
und manns muni njóta góðs af sam-
eiginlegu átaki stofnana kirkjunnar
á Islandi og í Danmörku.
Hringferð um landið
Átakið i tengslum við söfnunina
kostur á að styrkja verkefnið.
Vegna átaksins kemur til lands-
ins sérstakur bill sem er merktur
líkt og bílar samtakanna Mine
Advisory Group sem starfað hafa í
Kambódiu. Samtökin annast jarð-
sprengjuleit og fræðslu í ýmsum
löndum með styrk frá frjálsum fé-
lagasamtökum.
Á eftirtöldum stöðum verður
átakið kynnt: Akranesi 1. júní,
Sauðárkróki 2. júní, Akureyri 3.
júní, Húsavík 4. júní, EgUsstöðum 5.
júní, Höfn í Hornafirði 6. júní og á
Selfossi 7. júní.
Að sögn Önnu stendur félagasam-
tökum og öðrum til boða að fá fyrir-
lestra ef áhugi er fyrir frekari kynn-
ingu á átakinu. -bjb
Hjálparstofnun kirkjunnar að hefja söfnun til styrktar jarðsprengjuleitar og fræðslu:
Eitt þeirra milljóna tuga fórnarlamba sem oröið hafa fyrir baröinu á jarðsprengjum. Fjórtán ára drengur í Kambódíu
sem steig á sprengju skammt frá heimili sínu er hann var aö aðstoöa fööur sinn á akrinum. Til aö fjármagna lækn-
ískostnaö varö fjölskyldan aö selja mjólkurkú heimilisins. Mynd Anna Ólafsdóttir
Nokkrar staðreyndir
um jarðsprengjuvandann
Dagana 29. maí til 7. júní næst-
komandi verður Hjálparstofnun
kirkjunnar með söfnun hér á landi
til styrktar verkefnum á sviði jarð-
sprengjuleitar og fræðslu. Megintil-
efnið er samningur sem 126 ríki
skrifuðu undir í Ottawa í Kanada í
desember 1997 um bann við fram-
leiðslu, notkun og geymslu jarð-
sprengna. Ellefu ríki hafa fullgilt
samninginn og undirritun Islands
verður væntanlega innsigluð á Al-
þingi næsta haust. Fullgildingu 40
ríkja þarf til að Ottawa-samningur-
inn öðlist endanlegt gildi.
„Það eru að skapast nauðsynlegar
forsendur til að stórefla leit og
hreinsun jarðsprengna og fræðslu
um hvemig eigi að ganga um jarðir
meðan beðið er hreinsunar. Við
þurfum öll að leggjast á eitt,“ segir
Anna M. Þ. Ólafsdóttir, fræðslufull-
trúi Hjálparstofnunar kirkjunnar, í
samtali við helgarblaðið. Stofnunin á
frumkvæðið að söfnuninni en fyrir-
myndin kemur frá systurstofnuninni
í Danmörku. Söfnunin fer fram í
samvinnu við Danina sem voru með
svipað átak heima fyrir siðastliðinn
vetur og endurtaka það í sumar.
Anna er nýlega komin frá Kambó-
díu úr ferð sem hún fór í með
kollegum sínum frá Danmörku. í
Kambódíu kynnti hún sér leitar- og
fræðslustarf á jarðsprengjusvæðum
í nokkrum þorpum. Þar er vandinn
alvarlegur og sem dæmi er talið að
10 milljónir sprengna séu grafnar í
jörð en íbúar Kambódíu eru um 9
milljónir talsins.
Mikil áhætta fylgir því að leita aö jarösprengjum. Hvert svæöi er tekið skipu-
lega fyrir og skipt niður í nokkrar ræmur. Leitarmennirnir fikra sig áfram um
nokkra sentímetra í einu og stinga pinna niöur í jöröina. Þeir eru vel varðir
og liggja á þar til gerðum teppum sem hægt er aö nota sem sjúkrabörur ef
stungið er á rangan staö! Mynd Anna Ólafsdóttir
„Við reiknum með að afrakstur
söfnunarinnar fari til verkefna í
Afríku en þessi starfsemi fer fram
með svipuðum hætti hvar sem er í
heiminum. Ferðin til Kambódíu var
mjög fróðleg. Við kynntum okkur
hvernig staðið er að hreinsun á
jarðsprengjusvæðum og hvernig
fræðsla til fólksins fer fram. Líf
fólksins sem þama býr er mjög
erfitt. Eftir að meiri friður hefur
komist á í landinu er fólkið að snúa
sem fyrst heim úr flóttamannabúð-
um áður en einhver nær að sölsa
undir sig jarðir þess. Menn vilja
fara að hefja nýtt lif en snúa gjarn-
an aftur áður en þorpin eru orðin
öragg svæði,“ segir Anna um ferð
sína til Kambódíu.
Skelfilegt að sjá fólkið
Henni fannst nokkur kaldhæðni í
þvi að sjá börn leika sér í þorpun-
um, rétt fyrir utan afmerkt
sprengjuleitarsvæði, en meira hafi
verið passað upp á hana og sam-
ferðamenn hennar frá Hjálparstofn-
un dönsku kirkjunnar. Önnu segist
oft hafa langað til að vara börnin
við er hún fór um þorpin.
„Það var skelfilegt að sjá að fólk-
ið er farið að lifa þarna venjulegu
lífi með tifandi tímasprengjur undir
fótum sér. Hvenær stígur einhver á
næstu sprengju? Skömmu áður en
við komum í eitt þorpið stigu tvö
börn á jarðsprengjur. Annað þeirra
dó og hitt særðist alvarlega."
Fórnarlömbum jarðsprengna í
vanþróuðum ríkjum bíður ömurlegt
líf. Engin not eru talin vera I samfé-
laginu fyrir fólk sem misst hefur út-
limi. Anna segist hafa fundið mjög
fyrir þessu í ferð sinni.
„Eins og í Kambódíu þar sem
landbúnaður er aðalviðurværi
fólks. Ef karlmaður missir útlim
getur hann síður séð fyrir sinni fjöi-
skyldu. Því er konum heimilt að yf-
irgefa eiginmenn sína ef þeir lifa af
sprengingu. Neikvætt viðhorf kem-
ur einnig úr búddatrúnni þar sem
vanheill líkami er ekki talinn eins
góður og heill,“ segir Anna og telur
ekki síður mikilvægt að með auk-
inni fræðslu megi breyta viðhorfum
fólks gagnvart fórnarlömbum jarð-
sprengna.
Eins og áður sagði verður söfnun-
Frá leitarstarfi í Súdan í Afríku sem
söfnunin á íslandi mun væntanlega
styrkja. Hér sjáum við nokkrar teg-
undir jarösprengna.
hefst í Reykjavík um næstu helgi og
síðan verður farið í hringferð um
landið. Á hverjum stað gefst vegfar-
endum kostur á að prófa að leita að
jarðsprengjum á gervigrasbletti.
Sprenging heyrist í hátöluram ef
viðkomandi stígur á sprengju.
Gervilimir og hjólastóll, sem fram-
leiddir eru í löndum þriðja
heimsins, verða til sýnis. Peningum
verður safnað í bauka á hverjum
stað og almenningi þannig gefinn
26 þúsund manns
deyja eða limlestast
á ári af völdum jarð-
sprengna.
80-100 milljónir
sprengna liggja fald-
ar. 100 milljónir til
viðbótar bíða tilbún-
ar til notkunar.
Á næstu 20 mínút-
um deyr einhver eða
særist af völdum
jarðsprengju.
Um það bil 100 fyr-
irtæki í um 55 löndum framleiða
jarðsprengjur. Kína, Rússland,
Egyptaland, Pakist-
an og Indland fram-
leiða mest. Banda-
ríkin eru meðal
framleiðenda en
flytja ekki út jarð-
sprengjur.
Talið er að 10-12
milljónir sprengna
af 360 gerðum séu
framleiddar á
hverju ári.
Það kostar 22-70
þúsund krónur að
hreinsa burt eina
jarðsprengju.
lifandi tímasprengiur