Dagblaðið Vísir - DV - 24.11.2001, Blaðsíða 11

Dagblaðið Vísir - DV - 24.11.2001, Blaðsíða 11
10 Útgáfufélag: Útgáfufélagiö DV ehf. Útgáfustjóri: Eyjólfur Sveinsson Framkvæmdastjóri: Hjalti Jónsson Ritstjórar: Jónas Kristjánsson og Óli Björn Kárason Aöstoðarritstjórar: Jónas Haraldsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson Fréttastjóri: Birgir Guðmundsson Auglýsingastjóri: Páll Þorsteinsson Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift: Þverholti 11,105 Rvík, sími: 550 5000 Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aðrar deildir: 550 5999 Græn númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777 Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.netheimar.is/dv/ Fréttaþjónusta á Netinu: http://www.visir.is Ritstjórn: ritstjorn@dv.is - Auglýsingar: auglysingar@dv.is. - Dreifing: dreifing@dv.is Akureyri: Strandgata 31, sími: 460 6100, fax: 460 6171 Setning og umbrot: Útgáfufélagið DV ehf. Plötugerð: ísafoldarprensmiðja hf. Prentun: Árvakur hf. Áskriftarverö á mánuði 2200 kr. m. vsk. Lausasöluverö 200 kr. m. vsk., Helgarblað 300 kr. m. vsk. DV áskilur sér rétt til að birta aösent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. DV greiðir ekki viðmælendum fyrir viðtöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim. Fyrsta stríð nýrrar aldar Norðurbandalagið í Afganistan hefur reynzt Bandaríkj- unum erfiður bandamaður í hefndarstríði þeirra gegn tali- bönum og liði Osama bin Ladens. Það neitar að láta segja sér fyrir verkum og reynir að hefta svigrúm vestrænna hermanna, sem komnir eru til landsins. í Afganistan hefur ógnaröld fylgt landvinningum Norð- urbandalagsins í kjölfar loftárása Bandaríkjanna, svo sem búizt hafði verið við. Það voru einmitt hryðjuverk þess, sem ollu því, að landsmenn urðu fegnir, þegar talibanar hrifsuðu til sín völdin í landinu á sínum tima. Ferlið í Afganistan sýnir mátt og máttleysi bandarískra yfirburða í hernaði. Engin ríki hafa neitt, sem nálgast bandaríska tækni við loftárásir. Það hafði raunar áður komið í ljós í átökum á Balkanskaga, að Evrópa hefur var- anlega helzt úr lest framfara í lofthernaði. Á móti þessu kemur, að Bandaríkin vilja ekki fyrir nokkurn mun lenda í návígi við andstæðinga sína. Þau vilja vera skýjum ofar og láta bandamenn hvers tíma um átök á landi niðri. Þetta kom greinilega fram á Balkanskaga og hefur verið staðfest í Afganistan. Þetta takmarkar áhrif Bandaríkjanna. Bandamenn á jörðu niðri hafa sínar eigin forsendur, sem þurfa ekki að fara saman við bandarískar forsendur. Þess vegna réð Evrópa miklu i Balkanstríðunum og þess vegna hefur Norðurbandalagið ráðið miklu í núverandi stríði. Stríð Bandarikjanna í Afganistan er fyrst og fremst hefnd, sem Osama bin Laden og talibanar eiga skilið. Það er engin frelsun þjóðar úr ánauð hryðjuverkamanna, bara alþekkt skipti á harðstjórum. í stað trúarofstækismanna suðursins koma eiturlyfjabarónar norðursins. Stríð Bandaríkjanna í Afganistan er ekki heldur nein marktæk aðgerð gegn hryðjuverkum í heiminum. Það er einmitt eðli hinna valddreifðu samtaka, sem Osama bin Laden hefur ræktað, að þau þrífast um allan heim, hvort sem þau eiga áfram griðastað í Afganistan eða ekki. Raunar hefur stríðið magnað hryðjuverk í heiminum. Glæpastjórnir heimsins hafa notað tækifærið til að efla kúgun minnihlutahópa undir því yfirskini, að þau séu að taka þátt í stríðinu gegn hryðjuverkum. Þannig hefur Kínastjórn magnað ofbeldið í Tíbet og Sinkíang. Mannréttindi eru helzta fórnardýr framvindunnar. í Bandaríkjunum og Bretlandi er verið að setja lög, sem tak- marka borgaraleg réttindi. Fyrrum forusturíki mannrétt- inda munu hér eftir ekki standast samjöfnuð við Evrópu, sem nýlega hefur sett sér mannréttindasáttmála. Þegar sigri verður fagnað yfir Osama bin Laden og tali- bönum, þurfum við í leiðinni að átta okkur á takmörkum sigursins. Hann mun ekki hindra frekari hryðjuverk, hvorki á Vesturlöndum né í þriðja heiminum, og hann mun siður en svo færa okkur nær betri heimi. Striðið í Afganistan er fyrsta strið nýrrar aldar. Há- tæknivætt herveldi reynir með loftárásum að fjarstýra stríði milli hryðjuverkahópa í þriðja heiminum. Önnur at- renna af slíku tagi kann að verða reynd fyrr en varir í ná- grannaríkinu írak, ef sæmilega gengur í Afganistan. Sérstaða Bandaríkjanna og einstefna í alþjóðamálum hefur magnazt að undanförnu. Óhjákvæmilegt er, að sú framvinda leiði til árekstra innan hins vestræna heims, því að önnur sjónarmið ríkja á meginlandi Evrópu, þar sem mikil áherzla er lögð á fjölþjóðlegt samstarf. Þegar upp verður staðið, mun stríðið i Afganistan ekki reynast hafa þjappað Vesturlöndum saman, heldur opnað rifur, sem síðar verður erfitt að rimpa saman. Jónas Kristjánsson LAUGARDAGUR 24. NÓVEMBER 2001 LAUGARDAGUR 24. NÓVEMBER 2001 DV Jónas Haraldsson aöstoðarritstjóri Laugardagspi Tímabundin andneysla „Andneysluhópurinn er þeirrar skoðunar að meirihluti þess sem við kaupum sé óþarfi. Þetta þótti mér athygl- isverð skoðun og horfði á sjálfan mig í þessu Ijósi. í fljótu bragði gat ég ekki séð að ég hefði bruðlað ótæpilega ..." þú og ef mig misminnir ekki þá hefur þú hvorki keypt fót á börn- in né sjálfan þig án minnar hjálp- ar.“ „Það helgast bara af því,“ sagði ég, „að mér er ekki treyst til þess. Litaval, snið og stærðir falla ekki í kramið. Ég er allur af vilja gerð- ur.“ Afkvæmi okkar, sem þóknaðist að dvelja heima þetta kvöldið, glottu við matborðið. Þeim kom dugleysi föðurins á innkaupasvið- inu ekki á óvart. Það var á vitorði heimilismanna að hann var hand- ónýtur í búðum, leiddist að kaupa og máta og taldi gömlu fötin vel geta gengið. Dæturnar voru löngu komnar fram úr honum og synirn- ir miklir foðurbetrungar. Konan hafði því undirtökin kvöldið fyrir „Kaupum ekkert“-dag- inn og nýtti sér stöðu sína. fi -.■' - Samanburður á eyðslu „Það væri fróðlegt," sagði kon- an og teygði sig eftir grænmeti, „að bera saman eyðslu okkar á heimilinu. Þú,“ sagði hún og beindi orðum sínum að eigin- manninum, „segist aldrei eyða neinu. Það kann að vera rétt að þú farir ekki oft í búðir og látir hinar smærri upphæðir eiga sig en má ég minna þig á eitt, elskan mín,“ sagði hún og gerði sig sykursæta í framan, „að það var til dæmis þú sem keyptir bílinn í fyrra og varst ekki í rónni fyrr en við fórum til Þýskalands að sækja hann?“ „Hjá því varð bara ekki komist, mín kæra,“ sagði ég. „Þetta var og er alveg öðlingskerra og svo má ekki gleyma því að gengið á þýska markinu var alveg sérstaklega hagstætt þegar ég skellti mér á doríuna. Aðalatriðið var samt að ég var að hugsa um þig. Þig lang- aði þessi ósköp að ferðast um Þýskaland og Norðurlöndin. Það var miklu gáfulegra að kaupa bíl til þess frekar en að leigja hann á okurverði af einhverri þýskri bíla- leigu. Fyrst við vorum búin að kaupa bílinn á annað borð lá beint við að taka hann heim.“ „Varst það ekki þú,“ sagði kon- an og lét ekki slá sig út af laginu, „sem keyptir jeppann í hittifyrra? Var mikil'þörf á honum fyrir okk- ur sem förum aldrei út af malbik- inu?“ „Jú, sjáðu nú til,“ sagði ég, „þá var ég líka að hugsa um þig og þína hagsmuni. Ég vildi koma þér heilli í sumarbústaðinn, hvernig sem viðraði, sumar jafnt sem vet- ur. Þú hlýtur að sjá að þetta var nauðsyn og ekkert annað. Maður fer ekki yfir Hellisheiðina um hávetur nema á almennilegum bíl.“ | „Það er gott að þú minnist á sumarbústaöinn," sagði konan. „Ég man ekki betur en það vær- ir þú sem leitaðir sem óður mað- ur að landi. Ég fann enga sér- staka þörf hjá mér að koma mér upp öðru heimili en við eigum hér. Kostaði hann kannski ekki neitt?“ „Mango, segirðu, elskan. Það væri kannski ekki vitlaust að kíkja á hana um helgina," sagði ég og kaus að taka „Kaupum ekkert“-daginn af dagskrá. „Ég ætti kannski að skreppa með þér. Er ekki komið jólastuð í mollið? Spumingin er bara: á hvorum bílnum ættum við aö fara?“ skuldir möglunarlaust. Samt vissi ég innra með mér að rekstr- arkostnaður heimilisins er um- talsverður. Gat verið að aðrir væru eyðslusamari en ég, konan eða börnin? Ég ákvað að taka málið upp við kvöldverðarborðið. Það er eini tíminn sem einhverj- ar líkur eru á að fjölskyldan hitt- ist. Bruðl? „Þeir eru að opna Mango í Smáralindinni," sagði konan þeg- ar við settumst. Heilsíðuauglýs- ing í blaði blasti við. „Það væri gaman að kíkja þangað um helg- ina og bera hana saman við Mango á Spáni og ekki síður Zöru í Smáralind og vita hvort eitt- hvað fallegt er að finna á mig eða stelpurnar." „Veistu hvaða dagur er haldinn hátíðlegur á laugardaginn?" spurði ég konuna sem kom af fjöllum. „Það er „Kaup- um ekk- ert“- dagurinn." „Hvaða bull er þetta?" sagði konan. „Á þetta að vera ein- hver sneið til mín?“ hélt hún áfram. „Ertu að segja að ég fari of oft í búðir og bruðli með pening- ana okkar?“ „Ja, nei, nei,“ tautaði ég ofan í bringuna. „Ég var bara að nefna þennan alþjóðlega sparnaðardag. Það er aldrei of varlega farið, ekki síst ef við siglum hraðbyri inn í verðbólgu og kreppu." „Ég sé ekki að við þurfum að láta einhverja furðufugla í út- löndum segja okkur fyrir verk- um,“ sagði konan. „Ég kaupi ef mér sýnist og ekki síður á ein- hverjum tilbúnum degi. Þú hefðir reyndar gott af því að koma með mér í Smáralindina og kíkja í búðarglugga. Það er ekki bara mitt verk að kaupa inn fyrir heimilið, hvort heldur er matur eða fot á fjölskylduna.“ Ég hafði rennt mér á hálan ís með því að nefna þennan furðu- dag því konan hélt sig áfram við útgjöld heimilisins. „Ætli það sé ekki ég sem kaupi frekar í mat- Ég heyrði í fyrsta skipti orðið andneysluhópur I gær. Ég hélt í sakleysi mínu að þetta tengdist spíritsima á einhvern hátt, að þetta væri andleg neysla fólks eða eins konar miðilsfundur. Við nánari athugun komst ég þó að því að svo er ekki. Andneysluhóp- urinn er á veraldlegum nótum, þó á þann veg að hann vill draga úr veraldlegu sukki, vekja fólk til umhugsunar á þeirri ofneyslu sem nútímaþjóðfélag þjáist af. Andneysluhópurinn stendur því fyrir alþjóðlegum „Kaupum ekk- ert“-degi, en hann er einmitt haldinn hátíðlegur í dag. Þessi alþjóðlegi dagur var vist haldinn hátíðlegur í fyrra. Eng- um sögum fer af því hvernig gekk að spara úti í hinum stóra heimi þann dag en svo mikið er víst að hann fór meira og minna fram hjá okkur íslending- um. Við vorum enda á hápunkti neyslufyllirísins. Hvorki Visa né Euro fundu fyrir samdrætti fyrir réttu ári en þau góðu kortafélög eru okkur helst til trausts og halds þegar við viljum spandera örlitlu umfram getu. Andneysluhóp- urinn er þeirrar skoðunar að meirihluti þess sem við kaupum sé óþarfi. Þetta þótti mér athygl- isverð skoðun og horfði á sjálfan mig í þessu ljósi. I fljótu bragði gat ég ekki séð að ég hefði bruðlað ótæpilega auk þess sem ég borga skatta og Hnattsýn eða heimaværð í upphafí vikunnar lagði um- hverfisráðherra fram á þingi skýrslu um niðurstöðu loftslagsráð- stefnunnar í Marrakesh i Marokkó sem lauk fyrr í þessum mánuði með sögulegu samkomulagi. Eftir þetta samkomulag ættu iðnríkin, sem enn eru eftir í þessu ferli, að geta byrjað að undirbúa fullgild- ingu Kyotobókunarinnar og eru vonir bundnar við að bókunin nái að taka gildi strax á næsta ári. Um- hverfissinnar um allan heim hafa fagnað þeim árangri sem náðist í Marrakesh og líta á þetta sam- komulag sem fyrsta skrefið í langri göngu til að ná betra jafnvægi í vistkerfíð. Málatilbúnaður Markið var vissulega sett hærra í Kyoto en það hefur kostað ýmsar fórnir og hrossaprang að ná málinu þangað sem það er komið nú, ekki síst eftir að ljóst varð að Bandarík- in, sem voru ábyrg fyrir um 36% koltvíoxíðlosunar iðnríkjanna við- miðunarárið 1990, ætluðu ekki að vera með. Hér er um gríðarlega mikið hagsmunamál fyrir nær all- ar þjóðir að ræða og það ætti því ekki að koma á óvart að hvert ríki eða ríkjabandalag um sig hafi verið á varðbergi og viljað gæta sinna efnahagslegu hagsmuna, án þess þó að ganga svo langt í þeirri hags- munagæslu að spilla fyrir að þetta mikílvæga allsherjarsamkomulag náist. ísland er þar engin undan- tekning og sker sig ekki úr hvað það varðar að fulltrúar landsins í fjölþjóðlegum samningaviðræðum stjómast fyrst og síðast af því að tryggja að hlutur þjóðarinnar verði eins góður í þessu samkomulagi og hægt er. Sú hagsmunagæsla tókst með eindæmum vel og rikisstjórn- in, með umhverfisráðherra í broddi fylkingar, hitti einfaldlega á sann- færandi málatilbúnað, sem önnur ríki jafnt sem erlendir umhverfls- sinnar töldu fullkomlega boðlegan, og skipti þá engu þótt þessi málatil- búnaður gagnaðist í leiðinni stefnu stjórnvalda í uppbyggingu stóriðju í landinu. Íslenska ákvæöiö Þessi málflutningur snýst um hið svokallaða íslenska ákvæði sem felur i sér undanþágu frá al- mennum losunartakmörkunum vegna nýrrar stóriðju á íslandi eft- ir 1990 sem hefur það í för með sér að losun eykst um meira en 5%. Ákvæðið nær til koltvíoxíðs og það skilyrði fylgir að þessi stóriðja verður að vera knúin með endur- nýjanlegri orku, auk þess sem ýmis önnur umhverfisvinsamleg skil- yrði fylgjá líka. Ástæðan fyrir því að þessari undanþágu er tekið jafn vel og raun ber vitni er ekki sú að íslendingar séu svo smáir og veikir að þeir verðskuldi að fljóta með í Kyotobókuninni sem farþegar. Þvert á móti er henni vel tekið vegna þess að loftslagsbreytingar eru hnattrænt vandamál og krefj- ast hnattrænna viðbragða og í ís- lenska ákvæðinu felst hnattrænn ávinningur. Sú stóriðja sem notar endurnýjanlega orku er vinsam- legri lofthjúp jarðar en sú stóriðja Sú stóriðja sem notar endumýjanlega orku er vinsamlegri lofthjúp jarðar en sú stóriðja sem notar kol eða olíu sem orkugjafa. sem notar kol eða olíu sem orku- gjafa. Þetta er ekkert flóknara en það. Þess vegna er rökrétt að beina stóriðjunni frekar í átt að endumýj- anlegum orkugjöfum, sem er gert í íslenska ákvæðinu. Skortur á sýn rænni sýn þegar umhverfissinnar á íslandi gagnrýna íslenska ákvæðið og kalla það „ölmusu" og að við göngum til þessa samstarfs sem betlikerling. Þröng séríslensk póli- tísk sjónarmið ráða þessari afstöðu, vegna þess að íslenska ákvæðið ger- ir stóriðju á íslandi eftirsóknarverð- ari og líklegri en ella, sem aftur er stóriðjuandstæðingum eðlilega ekki að skapi. Það er í rauninni allt önn- ur spurning hvort menn eru á móti stóriðju á íslandi eða ekki - þar snýst málið um vemdun íslenskrar náttúru, hagkvæmni virkjana, og framtíðar atvinnuuppbyggingu, ekki sist á landsbyggðinni. í því samhengi eru hnattrænar loftslags- breytingar ekki í forgrunni. Auðvit- að mun þessi stóriðja losa gróður- húsalofttegundir en ef þessi stóriðja risi annars staðar þá yrði losunin margfalt meiri og dýrari - en eng- um dettur í alvöm í hug að slík stóriðja muni ekki rísa einhvers staðar. Samfylkingarforystan lagðist á sínum tíma gegn íslenska ákvæðinu í Kyotobókuninni en hefur nú söðl- að um og litur á þetta ákvæði og þá losunarkvóta sem því fylgja sem hugsanlegan skattstofn fyrir auð- lindagjald í framtíðinni, samkvæmt því sem Stefán Jón Hafstein upp- lýsti í DV í vikunni. Það virðast því einungis vera einhverjir talsmanna Vinstri grænna sem enn tala af heift gegn islenska ákvæðinu og ræður þar augljóslega meiru heimakær pólitísk afstaða þeirra til virkjunar- mála á íslandi en hnattræn sýn nú- tíma umhverfisverndar. Það ber því vott um skort á hnatt- ______11 Skoðun Hvað skal gera? Alltaf aukast útgjöldin - skipting útgjalda eftir málaflokkum í milljónum króna Reikningur 1999 Fnimvarp 2002 Rekstrargrunnur Hækkun 1999 til 2002 %-hækkun fllmenn opinber þjónusta 11.233 14.237 #11111; Löggæsla og öryggismál 8.985 11.145 IM Fræðuslumál 16.150 21.110 jSK Heilbrigðismál 48.824 58.595 2wm Almannatryggingar og velferðarmál 38.299 51.929 liiMMI—1 Húsnæðis-, skipulags- og hreinsunarmál 1.787 2.039 14S Menningar- og kirkjumál 7.638 9.302 !2HH; Eldsneytis- og orkumál 1.619 1.913 Landbúnaðar- og sjávarútvegsmál 11.510 12.992 iW8l. Iðnaðarmál 714 736 í 3,1% Samgöngumál 11.924 15.950 wmm Önnur útgjöld vegna atvinnuveganna 3.284 4.227 ■BMBB Önnur útgjöld ríkissjóðs 37.036 35.118 f -5,2% Samtals 199.003 239.293 2o,2m Samkvæmt alþjóðlegum staðli Sameinuðu þjóðanna. Heimild: Fjárlagafrumvarp 2002 Forystumenn verkalýðshreyfingar- innar hafa fulla ástæðu til þess að hafa áhyggjur af ástandi efnahags- mála og hvort forsendur kjarasamn- inga séu þar með brostnar. Stjórnend- ur og eigendur banka og fjármálafyr- irtækja mega með réttu bera kvíð- boga fyrir afkomu og stöðu sinna við- skiptavina. Atvinnurekendur og ein- staklingar þurfa að bera þungar byrgðar vegna gríðarlegs vaxtakostn- aðar. Allir hafa ástæðu til að bera ugg í brjósti fyrir efnahagslegri afkomu sinni í framtíðinni ef ekki verður rétt haldið á málum á næstu vikum og mánuðum. Þeir hagfræðingar og stjórnmála- menn sem hvað duglegastir eru að spá efnahagslegri lægð eða jafnvel kreppu munu fyrr eða síðar hafa rétt fyrir sér. Slíkt er eðli efnahagslifsins. Þeir er nú spá fyrir um að íslending- ar sigli út úr efnahagslegri lægð munu einnig um síðir hafa rétt fyrir sér. Allri hríð slotar um síðir. Hversu lengi við sem erum fullir bjarfsýni þurfum að bíða, ræðst af því hvort gripið verður til skynsamlegra að- gerða á sviði opinberra Qármála, samhliða breyttri stefnu í peninga- málum áður en það verður of seint. Á krossgötum Ríkisstjórn Davíðs Oddssonar stendur á krossgötum í efnahagsmál- um. Nú reynir á eftir gott gengi und- anfarin ár. Með réttu hefur forsætis- ráðherra haldið þvi fram að fall krón- unnar sé meira en efnislegar ástæður standa til. Lækkandi verð á krónunni hefur aukið enn frekar á vanda margra, hvort heldur heimila eða fyr- irtækja, þó útflutningsfyrirtæki ættu með réttu að njóta góðs af. En gengis- fall - eða gengishrap - krónunnar undanfarnar vikur og mánuði er ekki rót vandans sem við er að glíma, heldur aðeins sjúkdómseinkenni. Og sjúkdómurinn verður ekki læknaður með smáskammtalækningum eða hálfkáki tO skamms tíma. Hér mun reyna á ríkisstjórnina og þá fjármála- ráðherra sérstaklega, sveitarstjómir (sem margar hafa flotið sofandi að feigðarósi) og Seðlabankann sem því miður hefur þrátt fyrir allt stigið of fast á bremsumar. Því miður hefur aðhald í opinber- um fjármálum ekki verið eins og nauðsynlegt hefur verið undanfarin ár - skiptir engu hvort litið er á rik- issjóð eða sveitarsjóði. Gleðin hefur borið menn af leið og góðærið hefur gert þeim kleift að fresta því að taka á krónískum vandamálum í opinber- um fjármálum. Meirihluti sveitarfélaga hefur sýnt fyrirhyggjuleysi í fjármálum. Hins vegar er borin von til þess að þeir sem stýra fjármálum sveitarfélaga hér á landi taki sig taki á komandi ári. Þvert á móti bendir flest tO að þess verði freistað að halda veislunni örlítið áfram enda kosningar á kom- andi vori. Varnimar sem standa eftir eru því rikissjóður og Seðlabanki. Hvað á Geir að gera? Stærsta verkefni alþingismanna og þó sérstaklega Geirs H. Haarde og rík- isstjórnarinnar er að tryggja skyn- samlega afgreiðslu fjárlaga fyrir kom- andi ár. Þegar litið er yfir þróun rík- isútgjalda á undanfórnum árum er erfitt að halda því fram að sérstakrar aðhaldssemi hafi verið gætt. Eins og sést á meðfylgjandi mynd hækka út- gjöld ríkissjóðs um 40 milljarða króna frá árinu 1999 til komandi árs nái fjár- lagafrumvarpið fram óbreytt. Reynsl- an sýnir hins vegar að þingmenn kunna sér sjaldan hóf rétt um jólin þegar fjárlög eru afgreidd. Með frjálsum fjár- ^ magnsflutningum hefur orðið mikil breyt- ing á hlut- ..Æ verki ríkisfjármála, eins og bent er á í greinargerð með fjárlagafrumvarpinu: „Þannig er ekki hægt að beita þeim með sama hætti og áður til að breyta raunstærðum í efnahagslífinu með skjótvirkum hætti. Þess í stað verður hlutverk ríkishármála í ríkari mæli en áður að tryggja stöðugleika í efna- hagsmálum þegar til lengri tíma er lit- ið. Þetta verður best gert með því að tryggja viðunandi afgang á rekstri ríkissjóðs og að skattalegt umhverfi í landinu miði að því að ná fram sem mestri hagkvæmni, hvort sem er i rekstri heimOa eða fyrirtækja." Hér er ekkert ofmælt og aUt rétt. Mikilvægt er að þingmenn hafi skiln- ing á þessu og taki á við afgreiðslu fjárlaga. Þegar við bætist að útgjöld Fjármálaráðuneytið telur að útgjöld heilbrigðis-, fé- lagsmála- og mennta- málaráðuneytanna verði nær 22,5 milljörðum króna hœrri árið 2005 en áœtlað er á þessu ári. þessa árs fara umtalsvert fram úr því sem reiknað hefur verið með og sagt er tO um í fjárlögum er varlegt að ætla að útgjöld á komandi ári séu verulega vanáætluð í frumvarpinu. Liðlega 40 miUjarða hækkun frá 1999 þrjú eru með yfir helming aUra ríkis- útgjalda. Spá fjármálaráðuneytisins sýnir á hvaða viUigötum við erum í ríkisfjár- málum. Mikilvægt er jafnframt að skerpa enn frekar á hugmyndum ríkisstjórn- arinnar i skattamálum, en hún hefur boðað róttækar breytingar á komandi misserum og árum. Flest er þar til hins vegar - raunar svo að hægt og bítandi gæti ísland orðið alvöru kost- ur fyrir erlend fyrirtæki - sumt er hins vegar miður. Að svo komnu máli er að líkindum ekki rétt að afnema með öllu verðbólgureikningsskU fyrir- tækja, a.m.k. ekki á meðan verðbólga fer mikið yfir 3% á heOu ári. Og það er langt frá því að skynsamlegt sé að hækka tryggingagjöld á fyrirtækjum, enda ekki sist íþyngjandi fyrir fyrir- tæki sem standa hvað verst. Samhliða skattalegum aðgerðum og auknu aðhaldi og niðurskurði i ríkis- útgjöldum kann að vera skynsamlegt fyrir fjármálaráðherra að auka erlend- ar lántökur ríkissjóðs verulega. Stórt erlent lán til ríkissjóðs sem notað væri til að greiða niður erlendar skuldir gerir að öðru óbreyttu tvennt; styrkir íslensku krónuna og leiðir tO lægri vaxta. Hærra gengi krónunnar hefur hins vegár áhrif á verðlag - verðbólga verður lægri - sem aftur gefur Seðla- bankanum tækifæri tO að stuðla að verulegri vaxtalækkun og sú vaxta- lækkun ætti að öðru óbreyttu að hafa veruleg áhrif á fjármagnskostnað fyr- Hvernig þróast útgjöldin? — í miiljónum króna flætlun 2001 2005 spá Hækkun 2001 til 2005 í % Heilbrigöisráðuneytið 83.526 98.041 E. 17,4 g§ Menntamálaráðuneytiö 25.187 30.035 "WSKEéHh Félagsmálaráðuneytið 16.333 19.445 jjPPKya. Heimild: Fjáriagafrumvarpið 2002 til næsta árs er þvi í besta faUi van- reiknuð um nokkra miUjarða. Verkefnið er því niðurskuröur út- gjalda sem auðvitað verður erfitt, enda gott tækifæri sem góðærið gaf úr greipum runnið. Ekki bara niðurskurður En verkefnið er ekki aðeins nið- urskurður ríkisútgjalda heldur ekki siður að koma í veg fyrir sjálf- virka hækkun útgjalda tU framtíð- ar. Fjármálaráðuneytið telur að út- gjöld hedbrigðis-, félagsmála- og menntamálaráðuneytanna verði nær 22,5 miUjörðum króna hærri árið 2005 en áæfiað er á þessu ári. Þetta er svipuð upphæð og rann tO menntamála- ráðuneytisins í heild á liðnu ári. Ráðu- neytin irtækja og heimilanna. AUt hjálpast þetta að við að ná aftur því jafnvægi og því sjálfstrausti sem nauðsynlegt er tU að við íslendingar sjáum aftur tæki- færin sem eru aUs staðar en við komum ekki auga á i þung- lyndiskasti. Og það eina sem þingmenn þurfa að gera er að bretta upp ermar og hafa hemO á góðmennskunni.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.