Dagblaðið Vísir - DV - 24.11.2001, Blaðsíða 18

18
Helgarblað
LAUGARDAGUR 24. NÓVEMBER 2001
DV
Lífið hefur leikið við mig
- skrautlegt lífshlaup Jóns Laxdals komið á bók
Jón Laxdal leikari er senn sjö-
tugur en hann fæddist á Isafirði í
júní 1933, yngstur 12 systkina. Jón
hefur lifað sérlega litríku og
skrautlegu lífi þar sem hann hefur
starfað sem leikari og leikhússtjóri
í Austurríki, Sviss og Þýskalandi í
nærri 40 ár.
Lífssaga Jóns er nú komin út á
bók eftir Harald Jóhannsson en
það er Skjaldborg sem gefur út.
Við skulum grípa niður í bókina
þar sem segir frá æskuárum Jóns á
ísafirði.
„Minningar um æskuár min eru
mest tengdar yndislegum föður, ást-
ríkri móður, ljúfum systkinum svo
og æskuvini mínum, Kristni. Við
tveir áttum okkar eigin veröld. Við
sögðum hvor öðrum sögur sem við
sömdum sjálfir og áttum sameigin-
lega drauma sem enduðu með brott-
för hans úr lífinu. Tilfinningum
mínum og tilhneigingum gerði ég
mér ekki grein fyrir fyrr en síðar,
að þær tengdust Kristni. Þetta var
ekki líkamleg ást heldur platónsk
og miklu fyllri og dýpri en bara vin-
átta.
Mér verður oft hugsað til þess að
ástin og hamingjan ganga á mis í
tíma og maður kemst ekki að því
fyrr en árum seinna að þetta var
Jón Laxdál leikari hefur
ékki lifað hefðbundnu lifi.
Hann lærði leiklist á ís-
landi og íAusturríki, er
þekktastur á íslandi fyrír
leik sinn í kvikmyndum
eftir skáldsögum Halldórs
Laxness, Paradísarheimt
og Brékkukotsannál.
ástin, þetta var hamingjan og þá er
það orðið of seint, svo að segja.“
í rúminu í 12 tíma
Jón lauk leiklistarnámi á íslandi
en hélt síðan til náms í Max Rhein-
hardt Seminar í Vínarborg. Hann
fór með öðrum nemendum í skólan-
um í leikferð um Þýskaland og eins
og oft gerist þegar ungt fólk er á
ferð kemur ýmislegt fyrir. Jón gekk
heldur hratt um gleðinnar dyr eitt
sinn og fór illa fyrirkallaður á svið
í Dinkelsbuhl í Svartaskógi. Að lok-
inni sýningu brotnaði Jón saman og
grét eins og barn þegar hann gerði
sér ljóst hve hætt ferill hans var
kominn og sór þess dýran eið að
Litla fjölskyldan í Kaiserstuhl
Talið fré vinstri: Katerina með Jón yngri, Vaclav, Jón Laxdal eldri og Katerinka.
halda Bakkusi utan leiksviðs eftir
þetta. Huggun hans á þessari erfiðu
stund barst úr óvæntri átt.
„Glæsilegur ungur piltur sem var
sviðsstjóri og ljósameistari sýning-
arinnar og kærasta hans, ung leik-
kona sem lék með mér í verkinu,
komu til mín upp á búningsher-
bergi og aðstoðuðu mig við að af-
klæðast og taka af mér farðann. Ég
klæddist á ný með aðstoð þeirra.
Þau tóku mig svo með sér upp á her-
bergi sitt í Schluchsee Hotel þar
sem okkur sýningarfólkinu var ætl-
að að búa en við áttum framundan
fjögurra daga frí.
Þau afklæddu mig og síðan sig og
tóku mig svo í rúmið með sér. Þau
voru bæði afskaplega falleg og ynd-
isleg. í þessu rúmi dvöldum viö svo
næstu 12 klukkustundir, fórum ekki
í mat og áttum unaðslega fagrar
stundib. Þetta var aðferð þeirra til
að koma mér út úr örvingluninni,
til að bjarga Lassa litla.“
Jón hittir Vaclav
Jón Laxdal hefur aldrei gert sam-
kynhneigð sína að neinu launungar-
Argangurinn saman
Útskriftarnemar úr Leiklistarskóla Þjóðleikhússins 1954. Sitjandi: Jón Laxdal,
Helgi Skúlason og Guðmundur Pélsson. Standandi: Guðrún Þ. Stephensen,
Þóra Friðriksdóttir, Kristín Anna Þórarinsdóttir og Sigríður Hannesdóttir.
Ben Affleck:
Hvar er Bond-
stúlkan?
Leikarinn Ben Affleck er rómaður
fyrir kvenhylli sina en hefur ekki að
sama skapi haldist lengi á vinkonum.
Meðal frægra
kærasta hans eru
meðal annars leik-
konan Gwyneth Palt-
row sem lengi
vermdi ból hans en
er nú horfm á braut.
Þaö sem Ben og
talsmenn hans eru
tregir th að upplýsa
er nákvæmlega hvenær einni kærustu
sleppir og önnur tekur við. Lengi vhdu
menn ekki upplýsa hvort hann og Palt-
row væru hætt að vera saman eða ekki.
Nú er hið sama uppi á teningnum
með núverandi kærustu hans sem er
leikkona að nafrii Famke Jenssen. Einn
daginn segja menn að hún og Affleck
séu hætt að vera saman en þau sjást síð-
an daginn eftir arm í arm á almanna-
færi eða í kossaflangsi á næturklúbbum.
David snýr aftur:
Duchovny er
þarna úti
Flestir sakna átakanlega hins geð-
þekka pilts, Fox Mulders, þegar horft er
á sjónvarpsþættina X-Files sem sýndir
eru á Stöð 2. í stað Fox, sem leikinn var
af David Duchovny,
er kominn sérlundað-
ur maður sem leikinn
er af Robert Patrick.
Þótt þættirnir sjáfflr
standi enn fyrir sinu
er mikih missir af
Fox. Aðdáendur hans
ættu þó ekki að fella
of mörg tár því liklegt
er að Fox Mulder snúi
aftur í systurlegan faðm Dönu Scuhy
þótt ekki verði það í sjónvarpstækjum
landsmanna heldur á hvlta tjaldinu. Það
stendur nefhhega th að gera aðra kvik-
mynd um X-files parið Mulder og Scully.
LUdegt er talið að Robert Patrick sé
ekki par sáttur við að falla algjörlega í
skuggann af gamla brýninu.
David Duchovny er sagður sáttur við
að snúa tU baka þrátt fyrir að hafa skU-
ið heldur illa við þættina. David er sagð-
ur fá um 750 mffljónir króna fyrir við-
vUcið. Nú er bara beðið eftir því hvem-
ig Duchovny og Anderson muni vinna
saman því hún er stjarna þáttanna núna
en ekki hann. Veðurspáin gerir ráð fyr-
ir frosti.

*
David
Duchovny.
Ben Affleck.
Jónas Sen

í samkvæmi með draugum
Ég fór á minn fyrsta miðilsfund þeg-
ar ég var þrettán ára gamaU. Það átti
sér nokkurn aðdraganda. Gömul kona
passaði mig þegar ég var lítih, og hún
var ekki nein venjuleg bamfóstra. Hún
var skyggn, las i boha og hafði miðUs-
hæfileika. Þegar hún passaði mig fékk
ég aUtaf fúht af pönnukökum með
sykri og svo spáði hún fyrir mér á eft-
ir.
Ég hef haft áhuga á dulrænum fræð-
um síðan ég man eftir mér, og ég talaöi
ávaUt við gömlu konuna um andleg
mál þegar ég var búinn að fá spádóm-
inn. Einn góðan veðurdag prófuðum
við að fara í andaglas, en þá var ég tólf
ára gamall. Andaglasið heppnaðist
ágætlega og við ákváðum að gera
svona tilraunir reglulega. Thraunimar
urðu fljótlega að einhvers konar
skyggnhýsingafundum, sem fóm
þannig fram að ég hélt i hönd gömlu
konunnar en hún sagði mér skilaboðin
frá öndunum. Smám saman gekk þetta
lengra, og á endanum var konan farin
að faha í alvöru trans, en hinir fram-
liðnu töluðu í gegnum hana viö mig
einan. Ég var þá þrettán ára.
Við héldum svona miðhsfundi nán-
ast vikulega í um tvö ár, en á endanum
fékk ég leiða á þeim. Þetta vora samt
ekkert slæmir fundir, ég fékk aUs kyns
heUræði frá draugunum, og ég varð
ekki var við að þeir gerðu mér nokk-
urt mein. Kona sem ég kynntist löngu
seinna sagði mér reyndar að ég hefði
getað orðið geðveikur á svona kukli,
en það kom úr hörðustu átt því hún
þóttist sjálf hafa verið kaþólskur dýr-
lingur í fyrra lífi.
í seinni tið hef ég ekki farið á marga
miðUsfundi. Eiginlega man ég bara eft-
ir tveimur. Annar var haldinn á nýald-
armóti á SnæfeUsnesi fyrir um átta
árum. Þetta var
skyggnUýsingafund-
ur meö fjölmörgum
andlega sinnuðum
áhorfendum sem
vora sumir hverjir i
indíánabúningi. Það
var aulaleg sam-
koma. Miðihinn var
ein taugahrúga og
náði ekki sambandi
við einn einasta
draug. Hún innti
fundargesti eftir því
hvort einhver kann-
aðist við hitt eða
þetta sem vofumar
sýndu henni, en ekk-
ert stóðst fyrr en hún
spurði hvort einhver
kannaðist við ein-
hvem sem hefði dáið.
Hinn miðUsfund-
urinn sem ég fór á
var mun merkUegri.
MiðiUinn var bresk
kona og var fúndur-
inn haldinn i Sálar-
rannsóknarfélagi íslands siðasta vor.
Fundurinn byrjaði á því að konan féU
í trans en breyttist svo í aldraðan Kín-
verja sem ávarpaði fimdargesti á bjag-
aðri ensku. Ég veit ekki alveg hvemig
hún fór að þessu, en áður en fúndur-
inn byrjaði gaf hún þá skýringu að lík-
ami hennar myndaði svonefnt útfrymi
sem hinir framliðnu notuðu tU að gera
sig sýnilega. Samkvæmt konunni lagð-
ist útfrymið yfir andlit hennar og lík-
ama og breytti henni í mynd andans
sem var í sambandi. Konan skipti
þannig um ham mörgum sinnum á
fundinum. í eitt skipti blés hún út og
varð að spikfeitum gömlum bónda, en
síðar að einhverju sem helst líktist
górUlu. Margh fundargestanna könn-
uðust við svipina, en sjálfur þekkti ég
engan.
Hið skrýtna við þetta aUt var að það
var engin sérstök stemning þarna inni.
Þetta var bara eins og hver önnur við-
undrasýning. Vissulega gerðist margt
einkennUegt, en það var ekkert háleitt
þama á ferðinni. Enda er megnið af
draugunum sem ég hef hitt á miðUs-
fundum ekkert þroskaðra en ég eða
hver annar. Það er því varla mikffl
ávinmngur, svona í andlegum skUn-
ingi, að fara á slíka samkomu.
Sumh hafa að vísu reynt að komast
í samband við andans stórmenni í
gegnum miðla. Þar á meðal er bresk
kona, Rosemary Brown, sem ég veit
ekki hvort enn er á lífi. Hún varð fræg
fyrh um tuttugu árum fyrh að halda
þvi fram að Beethoven, Chopin og
fleiri tónskáld semdu tónlist í gegnum
hana. Þessi verk vora gefin út á plötu,
og ég hlustaði á hana á sínum tíma.
Mig minnir að mér hafi ekki fundist
þetta merkUeg tónverk, enda hef ég
ekki orðið var við þau á tónleikaskrám
Jónas Sen
skrifar
í semni tið. Eg veit
ekki heldur tU þess að þau hafi verið
gefin út. Kannski hefur tónskáldunum
bara farið svona aftur við það að deyja.
En reyndar er tónlistin sjálf verðugt
tæki tU að komast í snertingu við ann-
an heim. Hún hefur verið notuð frá
örófi alda í þeim tUgangi, og enn þann
dag í dag kyija tíbetskh búddamunkar
og leika á ýmis hljóðfæri tU að komast
í upphafið hugarástand. Sumum tón-
skáldum tekst líka að skapa vægast
sagt annarlega stemningu með verk-
um sínum.
Tónlist getur brúað bUið á miUi and-
legs veruleUca og hversdagsins, og orð-
ið til þess að maður fær alveg nýja sýn
á raunveruleikann. Ég tel mig hafa
fundið smjörþefinn af yfirskUvifiegri
nærvist á tónleikum, auðvitað ekki öU-
um, en þegar það hefur gerst þá hefur
það verið alveg einstakt. Munurinn á
slíkri reynslu og þvi sem gerist á mið-
Usfundum er sá að maður upplifir hið
andlega beint í gegnum breytt hugar-
ástand, en ekki óbeint í gegnum miðU.
Mér fmnst það miklu merkUegra. Ég
er sannfærður um að sumir miðlar eru
ekta, en miðUsfundir era bara ekki
rétti vettvangurinn ef maður er að
sækjast efth andlegum upplifunum. Þá
er beha að hlusta á tónlist. Sum tónlist
hefur þann einstæða eiginleika að gera
alla heimsins miðla óþarfa, og þegar
hún hljómar þá er það engu likt.