Dagblaðið Vísir - DV - 24.11.2001, Blaðsíða 31

31
LAUGARDAGUR 24. NÓVEMBER 2001
X>V__________________________________________________________________________________________________Helgarblað
DV-MYNDIR GVA
Afsprengi íslenska siöferöisins
„Ég hef ekki hitt raunverulegan Dagbjart," segir Magnús sem er þakklátur vinnuveitendum sínum fyrir einstakt umburöarlyndi og skilning. „Hann er afsprengi íslenska siöferöisins og ég
held aö hann sé mjög raunveruteg persóna. Hugmyndir hans eru víöa lifandi þótt þær komi hvergi fram lengur nema í ákveönum þröngum karlahópum. Kvenfyrirlitningin er gott dæmi um
þaö; þaö kemur enginn fram í fjölmiölum og talar illa um konur. Ég held þó aö þaö sé mjög algengt í sumum hópum karlmanna. “
Það er allt í lagi að hafa húmor
- Magnús Guðmundsson og Sigurvegarinn
„Mín mesta gæfa í líflnu er að
vera hæfileikalaus. Ég hef aldrei
skarað fram úr í nokkru sem álitið
er eftirsóknarvert að státa af, hvort
sem litið er til líkamlegs atgervis
eða andlegrar reisnar. En þegar
horft er á það sem almennt er talið
til lasta þá ris ég upp úr meðal-
mennskunni: er lygnari, feitari,
gráðugri og svikuúi en nokkurt
þessara aumu meðalmenna sem fæð-
ast með afsökunarviprur á smettinu
og lifa siðan og drepast án þess að
sigra nokkru sinni annað en sig sjálf
með þrotlausri sjálfsögun og afneit-
un sem hefur aldrei gert neinum
manni gott. Baráttan við svokallaða
lesti þjónar í mínum huga aðeins
einum tilgangi: að auka hlut ann-
arra veikleika." Á þessum orðum
söguhetjunnar Dagbjarts Þórarins-
sonar hefst skáldsagan Sigurvegar-
inn eftir Magnús Guðmundsson.
Magnús er nýliði í hópi rithöfunda
en hefur fengið afar góðar viðtökur
gagnrýnenda og lesenda fyrir þessa
frumraun sína.
Afsprengi íslenska
siðferðisisins
„Persónan Dagbjartur kviknaði í
huga mínum í byrjun janúar," segir
Magnús. „Inngangur bókarinnar
gefur tóninn fyrir persónuna; er
eins konar manifestó Dagbjarts.
Helstu eiginleikar hans eru þama,
fyrirlitning á menningu og hinu op-
inbera og síðast en ekki síst almenn
mannfyrirlitning." Þetta gæti virst
ansi harður dómur höfundar yfir
eigin persónu en Dagbjartur, eða
Daddi eins og hann er kallaður, er
mjög einlægur í afstöðu sinni til lífs-
ins. „Ég hef ekki hitt raunverulegan
Dagbjart," segir Magnús. „Hann er
afsprengi íslenska siðferðisins og ég
held að hann sé mjög raunveruleg
persóna. Hugmyndir hans eru víða
lifandi þótt þær komi hvergi fram
lengur nema í ákveðnum þröngum
karlahópum. Kvenfyrirlitningin er
gott dæmi um það; það kemur eng-
inn fram í fjölmiðlum og talar illa
um konur. Ég held þó að það sé mjög
algengt í sumum hópum karl-
manna.“
Dagbjartslykt af
Kaupþingsmálinu
Höfundar sem jólabókaflóðið hef-
ur hrifið með sér reyna ýmislegt til
að ná í björgunarhringi. Þeir troða
upp á ótrúlegustu stöðum, gefa ótrú-
legasta fólki bækur sínar við ótrú-
legustu aðstæður og svo mætti lengi
telja. Mismunandi er hvemig höf-
undum tekst til við kynningu bóka
sinna og hversu langt þeir teygja sig
til að ná athyglinni. Eitt eftirminni-
legasta almannatengslabragð sög-
unnar er þegar amerískur tónlistar-
maður gaf út plötu sem bar nafnið
Marcel Marceau Greatest Hits. Plat-
an var þögn með góðu klappi í lokin
enda Marceau frægasti látbragðs-
leikari heims á þeim tíma. Platan
seldist eins og heitar lummur,
komst á Billboard-listann og tónlist-
armaðurinn stofnaði útgáfufyrir-
tæki fyrir ágóðann. En komum okk-
ur að efninu (!) sem er það að
skömmu eftir að Sigurvegarinn kom
út bárust fréttir úr fjármálaheimin-
um að ungur Kaupþingsmaður hefði
verið hnepptur í gæsluvarðhald,
grunaður um að hafa gerst helst til
gráðugur. Magnús þvertekur fyrir
að þetta sé almannatengslabragð í
tengslum við bókina en viðurkennir
að það sé „Dagbjartslykt af málinu.
Þessar fréttir enduróma lífsstíl og
manngerð Dagbjarts sem einkennist
af botnlausri græðgi".
„Hann er svo mikil dula“
Vegna frásagnarmáta bókarinnar
sem er fyrstu persónu frásögn Dag-
bjarts álíta margir að um sjálfshjálp-
arbók sé að ræða. Magnús tekur
undir það. „En þótt hún sé lögð upp
sem slík veit ég ekki hvort fólk ætti
að nota hana á þann hátt. Ég var að
lesa upp í fyrirtæki fyrir skömmu og
þegar ég hafði lokið mér af kom til
mín kona og tjáði mér að hún vildi
eignast þessa bók og gefa hana karl-
manni sem hún þekkti: „Hann er
svo mikil dula. Það vantar allan
Dagbjart í hann,“ sagði konan sem
vildi herða hann upp.“
Sumir hafa skilið Sigurvegarann
sem ádeilu en höfundurinn segist
ekki hafa hugsað það þegar hann
hamraði á lyklaborðið. „Ég ætlaði
ekki að deila á neinn ákveðinn hóp
i samfélaginu; það þarf að setja sig á
háan hest til þess. Ég vil ekki taka
að mér sem höfundur að afhjúpa
persónur mínar. Þær eiga að sjá um
þaö sjálfar og Dagbjartur sér sjálfur
um að afhjúpa siðblindu sína. Og
það er til fullt af siðblindum mönn-
um.“
Magnús lætur ekkert tækifæri
ónýtt í að gera grín að kreddum við-
skiptalífsins. „Sumar þumalputta-
reglur sem notaðar eru í viö-
skiptaumhverfinu og ganga upp í
því eru jafnframt ótrúlega hlægileg-
ar og heimskulegar þegar þær eru
notaðar í öðru samhengi," segir
Magnús og nefnir til sögunnar
íþróttasálfræði. „Fólk hefur mjög
ríka þörf fyrir að tilheyra hópi og
eiga sér leiðtoga; sá þarf ekki að
vera stórkostlegur andlegm- eða
pólitískur leiötogi, getur þess vegna
veriö sá sem maður lítur upp til í
vinnunni eða í flugmódelklúbbnum.
Fólk vill eiga sér hetju. Dagbjartur
er hins vegar óvenjulegur að því
leyti að hann sjálfur er eina hetjan í
lífi hans. „Ég er hetja minna tíma,“
segir Daddi sem telur sig umkringd-
an fávitum.“
Milli sendibréfs og
samræðu
Magnús segir að það hafi blundað
djúpt i sér og lengi að skrifa bók.
„Það hefur alltaf verið vandlega fal-
inn draumur," segir Magnús. „Ég
hef skrifað aðeins fyrir sjálfan mig
en sleppti mér lausum í bréfasam-
skiptum við vinahóp minn á Netinu.
Ef maður hefur góðan tíma er gam-
an að setjast niður og skrifa bréf
með sögum eða litríkum lýsingum.
Að þvi leyti er Netið frábær staður
og form, mitt á milli sendibréfsins
og samræðunnar. Maður er ekkert
að hanga yfir þessu og segja fréttir
af veðri og færð. Netið er svæði þar
sem má leika sér endalaust meö
texta og tala illa um vini sina upp í
opið geðið á þeim ef svo ber undir.
Dagbjartur er að mörgu leyti sprott-
inn upp úr því yfirgengilega sem ég
hef skrifað á Netinu."
íslenskar bókmenntir eru oft mjög
settlegar en það verður kannski
ekki sagt um sögu Dagbjarts. „ís-
lenskar bókmenntir eru að megninu
til afskaplega virðulegar. Það er lögð
gríðarmikil áhersla á stíl og tungu-
mál. Margir hafa hins vegar bent á
skort á íslenskum samtímabók-
menntum á síðustu árum. Höfundar
settlegra bókmennta leita mikið í
fortíðina, sögu sína eða þjóðarinnar.
Ég hef saknað þess að fá ekki bækur
sem tengjast einhveiju sem er að
gerast í dag og á morgun. Þess vegna
er ég mjög þakklátur Kaupþings-
drengnum, eða öllu heldur þakklát-
ur þeim sem komu upp um hann.“
Stefnt á nýjan hóp
„íslenskar bókmenntir eru stund-
um kryddaðar með kímni sem heitir
þá í auglýsingum „leiftrandi
húmor“. Ég held aö margir séu þvi
marki brenndir að vera hræddir við
að vera grófir og groddalegir ef þeir
vilja vera fyndnir. Fyrir mér þarf
það sem er fyndið hvorki að vera
hlaðið klámi né ofbeldi. Það er bara
spuming um tóninn í textanum. Að-
stæðurnar sjá um að gera hluti
fyndna ef lesandinn hefur þann
húmor.
Þegar ég var að skrifa Sigurvegar-
ann hugsaði ég um að það væri gam-
an að ná til fólks sem les ekki mikið
íslenskar bókmenntir. Með fullri
viröingu fyrir lesendum og íslensk-
um bókmenntum þá er stór hópur
íslendinga sem er mjög skemmtileg-
ur viðtökuhópur en ekki hefur verið
höfðað til. Það er freistandi að sækja
þangað."
Magnús segist hcifa orðið var við
að mjög misjafnt sé hvernig fólk les
bókina og meltir. „Viðtökurnar hafa
verið góðar en lesturinn greinilega
ólíkur. Karlar hlógu upphátt og til-
einkuðu sér kjafthátt Dagbjarts en
konur hlógu frekar í hljóði og hugs-
uðu með sér að það væri fullt af
svona mönnum."
Magnús og Dagbjartur
„Ég bjóst ekki við svona góðri
gagnrýni,“ játar Magnús. „Eftir að
hafa talað við þá sem lásu bókina í
handriti höfðum við smá-áhyggjur
af þvi hvernig konur tækju henni.
Ég hef verið heppinn að fá mjög
hæfa gagnrýnendur sem sjá háðið í
persónunni og hugmyndafræðinni
þótt þeir hafi tekið ólíkan pól í hæð-
ina.“
Magnús hefur verið í dálítið
óvenjulegum aðstæðum með Dag-
bjart; lenti til dæmis í því um dag-
inn í útvarpsviðtali að þurfa ítrekað
að neita þvi að vera sjálfur Dagbjart-
ur. Og ekki nóg með það: „Eftir að
ég las upp á útgáfuhátíð Forlagsins
var mér sagt frá því að þrjár ungar
konur úr samtökum kenndum við
Brieti hefðu staðið upp undir lestr-
inum og yfirgefið salinn. Þær hafa
líklega hugsað að þarna væri kom-
inn vondur maður að henda skít í
konur og gerðu engan greinarmun á
mér og Dagbjarti. En eins og vel les-
inn femínisti sagði við mig þá er
þetta nú „svosem allt í lagi. Þær eru
ungar og ekki komnar að kaflanum
um að húmor sé ókei“. En það er
gaman að hrista upp í fólki. Það
verður einhver aö vera sár.“
-sm