Dagblaðið - 27.11.1978, Blaðsíða 13

DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 27. NÓVEMBER 1978.
um að Teng Hsiao-ping varaforseti
tæki við æðstu völdum i Kina. Jafn-
framt er þess krafizt að hinir háttsettu
aðilar sem bældu niður kröfufundina á
torgi hins himneska friðar árið 1976
verði reknir frá völdum.
Á veggspjöldunum er minnt á að
kinverska þjóðin hafi lifað góðu og
friðsömu lifi þann tíma sem Chou En
lai var forsætisráðherra og Teng hans
nánasti aðstoðarmaður. Sagt er að öll
um hafi þá verið létt i skapi.
Á veggspjöldunum í Peking hefur
að undanförnu verið mikið af efni um
hina svokölluðu fjórmenninga, þar
sem eiginkona hins látna Maos for-
manns, Chiang Ching, var i farar-
broddi. Að þessu sinni vekur það
einna mesta athygli að í fyrsta skipti
beinist gagnrýnin gegn Mao sjálfum.
Hann er sakaður um að hafa stutt fjór-
menningana, sem um þessar mundir
þykja hinir verstu menn.
Fyrir skömrnu gengu kínversk blöð
svo langt að kalla menningarbylting-
una á sjötta áratugnum fasistíska. Var
þar sagt að mikil hætta hafi verið á að
þróunin eftir og i menningarbylting-
unni hefði leitt til fasistaeinræðis. Mao
er sagður hafa tekið skakkan pól i hæð
ina við stjórnarákvarðanir. Hafi hann
einnig verið blekktur af háttsettum
persónum. Litill vafi er á þvi að þar er
átt við eiginkonu hans og stuðnings-
menn hennar.
Samkvæmt þessum fregnum virðist
mega draga þá ályktun að Mao hafi
stutt stefnu eiginkonu sinnar og félaga
hennar. Má jafnvel ganga svo langt að
segja að hin svokallaða fjórmenninga-
klíka hefði ekkert verið án stuðnines
Maos. Hann hafi raunverulega verið
fimmti klíkumeðlimurinn og sá vold-
ugasti. Enda fór svo skömmu eftir
dauða hans að fjórmenningunum var
rutt úr vegi og aðrir tóku við æðstu
völdum.
En kínversk veggblöð láta sér fátt
óviðkomandi ef dæma má af fregnum
af þvi sem þar birtist. Meðal þess eru
umræður um mannréttindi. Í Ijós
hefur komið að þeim hefur verulega
verið áfátt í Kina undanfarin ár. Haft
er eftir forseta hæstaréttar landsins.
Chiang Hua, að komizt hafi upp um
mikinn fjölda af dómum sem kveðnir
hafi verið upp á fölskum forsendum og
jafnvel á grundvelli játninga sem
fengizt hafi með pyntingum ákærðu.
Að venju er skuldinni skellt á fjór-
menningaklikuna.
Hvort hér er verið að setja á svið
deilur eða um er að ræða heiðarlega
gagnrýni er erfitt að segja. Bent er á að
ekki sé ócðlilegt að deilur um völd
komi upp og standi lengi yfir eftir að
einráður og voldugur leiðtogi eins og
Mao formaður fellur frá. Slikt gerist
oft og hafi ávallt verið að gerast víðs
vegar um heiminn.
1. Um sé að ræða útgáfu skuldabréfs
vegna kaupa á viðkomandi
fasteign.
2. Lágmarkshlutfall heildarverðs fast-
eignarinnar sé lánað (bréfið hljóði
t.d. upp á 50% eða meira af
, heildarverðinu).
3. Lágmarks lánstími yrði t.d. 15 ár.
4. Hámarksvextir verði fremur lágir
vegna verðtryggingarinnar,
' t.d.4-5%.
Fleiri skilyrði mætti setja, eins
finnst mér koma til greina að fella
ofanrituð skilyrði niður, þegar reynsla
væri komin á lánafyrirkomulagið.
í>að fé, sem með þessum hætti er
lánað, er ekki tekið frá neinum aðila.
Það er einungis tilfærsla milli einstakl-
inga. Að visu má segja, að útborgunar-
féð sé lika tilfærsla, en þar er þó um
annars konar fé að ræða, reiðufé,
oftast háar fjárhæðir, sem öllum þykir
nauðsynlegt að eyða strax vegna verð-
bólgunnar. Mikið fé, sem fengið er á
einu bretti er oftast verr notað af
eigandanum en það sem kemur í
smærri skömmtum. Þensla og óþörf
neysla er því meiri við núverandi út-
borgunarhlutfall vegn.a þess, að selj-
andi stórrar eignar á afgang eftir kaup
á litilli eign. Þetta myndi breytast með
lækkaðri útborgun, eins og allir sjá.
Það leggur enginn i banka þá út-
borgun, sem nú fæst út úr hússölu. Sá
væri vitlaus maður — peningunum
verður að koma í lóg. Hins vegar
gegnir öðru máli um að eiga verð-
tryggð skuldabréf.
Gagnslitlar
steinkistur
Þeir sem vilja selja stórar fasteignir
en kaupa minni, tapa óhjákvæmilega
á verðbólgunni í dag, nema strax sé
fjárfest í öðru, jafnvel þvi, sem kallast
verður óþarfi. Þetta er ástæðan til að
þeir selja ekki. Stóru ibúðirnar eru
verðmiklar en gagnslausar steinkistur
utan um þetta fólk. Með því að gera
mönnum mögulegt að fá fullt verð
fyrir íbúðir sínar eru þeir hvattir til að
selja. "
Útkoman verður þjóðfélaginu
hagstæð, stóru íbúðirnar nýtast til
fulls, og i stað þess að barna-
fjölskyldan þurfi að byggja, er nóg að
byggja tiltölulega litlar ibúðir fyrir
litlar fjölskyldur. Báðir verða ánægðir,
og af þjóðartekjunum hefur verið
notað mun minna í steinsteypu en
annars hefði verið gert.
Hér má líka minna á, að skólabygg-
ingar nýtast illa i gömlum ibúðahverf-
um, en auk þess að nýta skólana betur
eru ótal önnur atriði, sem á mætti
benda ogspara þjóðfélaginu fé.
Ríkisstjórnin hefur hækkað
verulega eignaskatta, og má því ef til
vill búast við að sá tekjustofn verði
notaður meira í framtíðinni en hingað
til. Hækkun eignaskattanna hlýtur að
verða hvatning til manna um að eiga
ekki óþarflega stórt húsnæði. Þar sem
það er þjóðfélaginu i hag að íbúðar-
húsnæði sem aðrar eignir borgaranna
sé nýtt til fulls, hlyti rikisvaldið að
veita hinum verðtryggðu skulda-
bréfum einstaklinga nokkurt skatt-
frelsi, svo sem áður var nefnt.
Hægist band-
óðaverðbólgan?
Siðast en ekki sist má svo gera ráð
fyrir þvi, að eftirspurn minnki eftir
lánum úr bankakerfinu, og kemur það
atvinnuvegunum til góða. Hver veit
nema verðbólgan hjaðni lika af
þessum sökum?
Að koma þessu vísitölukerfi á er
mjög ódýrt. fljótlegt og einfalt. Það er
bara tiljinn, sem skiptir máli.
Að lokum skal á það minnst, að
samdráttur kann að verða nokkur í
byggingariðnaði um leið og nýting
þess húsnæðis. sem til er i landinu
yrði betri. Hefur umræða um sam
drátt i byggingariðnaði oft þótt við-
kvæmt mál, og stjórnmálamennirnir
virðast litið vilja hreyfa við þvi sem á
einhvern hátt kæmi við byggingar-
iðnaðinn. Um það og nokkur önnur
atriði mun ég fjalla í næstu grein.
Leó E. Löve
lögfræðingur
13
N
Þegar
mjólkin
verður of
mikil
í umræðum hér á landi um út-
flutningsbætur og umframframleiðslu
á landbúnaðarafurðum hættir
mönnum sem standa utan land-
búnaðarins til að fullyrða að fram-
leiðslukostnaður sé mun hærri hér á
landi en í öðrum löndum og öll
vandræðin stafi af þvi. Þetta er að -
suhiu leyti rétt. þvi hér er tilkostnaður
meiri en víða annars staðar. Það er
ekki vegna legu landsins eða
ódugnaðar bænda. Það er vegna verð-
bólgunnar, sem allt hefur sett úr
skorðum. Vextir er hvergi hærri.
fjárfestinga- og rekstrarvörur er mun
hærri og lán til landbúnaðarins mun
óhagstæðari hér. en víðast hvar annars
staðar.
Ef reiknað væri með öllum þessum
þáttum og beinum framlögum til land-
búnaðarins hér og annars staðar væri
niðurstaðan ekki óhagstæð islenskum
bændum. Þrátt fyrir betri aðstöðu til
búvöruframleiðslu i mörgum löndum
en hér á landi, þá er nú svo komið, að
heimsmarkaðsverð á flestum búfjár-
afurðum er mun lægra en framleiðslu-
kostnaður þeirra er, við bestu
aðstæður. Þetta á sérstaklega við um
ýmsar mjólkurafurðir.
Viða er nú reynt að draga úr
mjólkurframleiðslunni, en 1 flestum
löndum V-Evrópu er veruleg offram-
leiðsla á mjólk.
Hvað er gert
til að draga úr
framleiðslunni?
Einna róttækastar hafa aðgerðir
verið í Kanada og Sviss. 1 þessum
löndum hafa bændur fengið úthlutað
kvóta, sem miðar við innlegg þeirra i
mjólkurbú tvö ár áður en kvótinn er
ákveðinn. 1 Kanada fá bændur fullt
skráð verð fyrir 90% af framleiðslunni
eins og hún var áður, en fyrir það sem
umfram er fá þeir um 1/3 af skráðu
verði. Kvótinn er mjög hliðstæður í
Sviss.
í löndum Efnahagsbandalags
Evrópu hafa bændur aldrei verið
þvingaðir til að draga úr mjólkurfram-
leiðslunni, þótt hún hafi skapað geysi-
legt vandamál þar. Bændum er tryggt
ákveðið lágmarksverð fyrir mjólkina.
Það breytir engu þótt þeir auki fram-
leiðsluna, verðið lækkar ekki af þeim
sökum. Landbúnaðarsjóður EB kaupir
smjör og mjólkurduft og safnar þvi í
geymslur eða flytur til annarra landa
fyrir brot af þvi verði, sem fram-
leiðendur fá fyrir þessar vörur.
Mjólkurframleiðslan hefur aukist um
tæp 2% á ári undanfarin ár, en
neyslan staðið nokkurn veginn í stað.
Ýmislegt er gert til að auka
neysluna innan EB. Haldnar eru
smjörútsölur og nemendur í skólum fá
ókeypis mjólk, sveitarsjóðir og land
búnaðarsjóður EB greiða kostnaðinn
af mjólkurdrykkjunni í skólunum.
Heilbrigðisstofnanir fá smjör á
niðursettu verði, og niðurgreitt undan-
rennuduft er notað í fóðurblöndur.
Rekinn er mikill áróður fyrir
aukinni mjólkurneyslu og varið
óhemju fjármagni í því skyni. Þrátt
fyrir þetta, safnast birgðir og leitað er
lciða til að draga úr framleiðslunni.
Ákveðið er nú að draga verulega úr
öllum styrkveitingum, sem stuðla
Kjallarinn
AgnarGuðnason
beinlinis aö aukinni framlciðslu, þó
eru svæði innan EB undanþegin þessu
ákvæði, það á við um trland og Italíu.
Ef bændur í EB löndunum skrifa
undir samning, þar sem þeir skuld-
binda sig til að leggja ekki inn mjólk
hjá mjólkurbúum næstu 5 ár, þá fá
þeir greidda upphæð, sem svarar til
þess, sem þeir hefðu fengið fyrir
mjólkurinnlegg, miðað við óbreytta
framlciðslu. Þessi greiðsla dreifist á
4—5 ár til bændanna, það fer eftir þvi
hvaða búgrein þeir taka upp i stað
mjólkurframleiðslunnar.
Uppbótakerfið
í Noregi
Árið 1976 varð veruleg aukning i
mjólkurframleiðslu i Noregi. Það
stefndi í áframhaldandi aukningu á
siöastliðnu ári og samkvæmt áætlun
var gert ráð fyrir að mjólkin mundi
aukast um 4%. Sama vandamál var
hjá Norðmönnum og öðrum að losna
við umframmagnið á skaplegu verði.
Þvi ákváðu bændasamtökin þar í landi
að gripa til aðgerða, sem mundu draga
úr mjólkurframleiðslunni, eða að
minnsta kosti koma í veg fyrir veru-
lega aukningu. Þeir fundu upp nýtt
kerfi, það var að verðlauna þá bændur
sérstaklega, sem minnkuðu mjólkur-
framleiðsluna. Tekið var upp svo-
kallað uppbótakerfi. Innvigtunargjald
var tekið af allri mjólk, sem barst til
mjólkurbúanna. Þetta gjald var síðan
endurgreitt þeim bændum, sem
minnkuðu mjólkurframleiðsluna.
Þessu var hagað þannig, að þótt
samdráttur yrði í mjólkurframleiðsl-
unni hjá einstökum framleiðenda allt
að 6%, þá hélt hann svipuðum nettó-
tekjum og hann hefði haft ef fram-
leiðslan hefði haldist óbreytt. Á siðast-
liðnu ári varð aukning í mjólkurfram-
leiðslu í Noregi 0.2%, þannig að þetta
kerfi gafst ágætlega. Þvi var ákveðið
að halda áfram í ár, að greiða uppbót á
mjólk til þeirra bænda, sem draga úr
mjólkurframleiðslunni.
Vandi mjólk-
urframleið-
anda á íslandi:
Til að tryggja nægilega neyslumjólk
allt árið hér á landi, komumst viðekki
hjá töluverðri umframframleiðslu eða
um 10%. Þcgar mest berst af mjólk til
mjólkursamlaganna, er magnið
helmingi meira en i þeim mánuðum.
sem mjólkin er minnst. Það hefur
verið reynt að örfa bændur til að auka
haust- og vetrarmjólkina með hærra
útborgunarverði, en það hefur ekki
dugað til að jafna mjólkurfram-
leiðslunaáárið.
Heildarmjólkurmagnið i fyrra var
um 25% umfram þarfir innlenda
markaðarins. Þetta umframmagn er
flutt út, aðallega i ostum. en smjörið
sett í geymslur. Nú i októbcr var
innvegin mjólk, um 9% nieiri en i
október i fyrra. þannig að vcruleg
aukning hefur orðið i mjólkurfram-
lciðslunni á þessu ári. Því gera flestir
sér grein fyrir. að ekki dugir aö
halda áfram á þessari braut, Þess
vegna eru bændasarntökin því
meðmælt að nú verði spornaö við og
dregið úr mjólkurframleiðslunni. Það
verði gert með fóðurbætisskatti og
framleiðslugjaldi. Jafnframt fái þeir
bændur sérstaka uppbót á mjólkina,
sem draga úr framleiðslunni. Þótt
mælt sé með ákveðnum tillögum nú,
er ómögulegt að segja, nema dottið
.verði niður á hagstæðari lausn.
Allmargir bændur telja ráð að
skammta fóðurbæti og draga þannig
úr mjólkurframleiðslunni. Það hafa
einnig komið fram raddir um að greiöa
þeim bændum sérstaklega sem fækka
kúnum. Þá eru þeir til, sem vilja setja
á raunverulegt kvótakerfi, líkt og i
Kanada.
1 nær öllum löndum þar serh gripið
er til aðgerða, sem draga ciga úr fram-
leiðslunni, er það sjónarmiö ríkjandi,
að ekki megi skerða kjör bænda. Það
er reynt með ýmsum ráðum að tryggja
bændum óskertar tekjur þótt þeir
þurfi að draga úr framleiöslu
ákveðinna búvara. Svigrúm í
íslenskum landbúnaði er ekki mikið til
að breyta um og fara í aðra fram-
leiðslu en mjólk og kindakjöt. Þó
mætti hugsa sér, eins og ýmsir hafa
nefnt, að taka upp nokkrar auka-
búgreinar, eins og t.d. loðdýrarækt.
alifuglarækt og fiskeldi. Þessar
búgreinar koma fyllilega til greina, en
það er nú ekki alveg eins auðvelt að
hrinda því í framkvæmd eins og
margir álita. Að minnsta kosti hefur
verið rætt um fiskeldi, sem auka
búgrein í áratugi, en lítið þokast í rétta
átt á þvi sviði.
Ræktun grænmetiks gctur aukist og
þar skapast möguleiki til að bæta upp
tekjumissi , einnig mætti hugsa sér að
kornrækt gæti orðið arðvænleg með
suðurströndinni og markaður virðist
vera fyrir bygg til brauðgerðar.
Það er óliklegt, að lífvænlegra yrði á
islandi, ef sveitirnar legðust í eyði og
fólkið flyttist i þéttbýlið, það hlýtur
því að vera kappsmál allra sæmilcgra
hugsandi islendinga að skjót lausn
fáist á vandamálum landbúnaðarins.
án þess að fólkinu fækki í sveitunum
og án þess að skerða þurfi kjör þess
fólks, sem vinnur að framleiðslu
búvara.
Agnar Guðnason
blaðafulltrúi
bændasamtakanna.