Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1980, Blaðsíða 74

Lágur lofthiti hérlendis veldur því að efnaveðrun bergteg-
unda er fremur hæg, en eðlisveðrun þeim mun meiri. Þetta
veldur því að þurrlendisjarðvegurinn inniheldur mikið af
fínum sandi og mélu en lítið af leir, jafnvel þótt basalt sé
yfirleitt fremur viðkvæmt fyrir efnaveðrun. Lágur lofthiti
hérlendis veldur líka hægfara rotnun lífrænna leifa, sem
verður til þess að þurrlendisjarðvegur er þrátt fyrir mikið áfok
bergefna oft með hærra magn lífrænna leifa en samsvarandi
jarðvegur víða erlendis.
Hátt rakastig, lágur loft- og jarðvegshiti, tiltölulega hægar
jarðvatnshreyfingar veldur því að mýrar myndast í meiri
halla á Islandi en víða í hlýrri löndum. Þetta er þó meira
áberandi á svæðum austanlands og vestan þar sem berg-
grunnurinn er þéttari.
Eins og fyrr segir er berggrunnur grágrýtis- og móbergs-
svæðanna gljúpur, en blágrýtið (hluti grágrýtissvæðanna)
mjög vatnsþétt. Þessir eiginleikar segja mjög til sín við
myndun jarðvegs. A blágrýtissvæðunum myndast langoftast
mýrar á flatlendi og jafnvel í allverulegum halla, minna er um
þurrlendisjarðveg (móajarðveg) og uppblástur er þar lítill. Á
móbergssvæðunum er þurrlendisjarðvegur ríkjandi, upp-
blástur og áfok er þar verulegt og jarðvegur þessi er mjög
viðkvæmur fyrir röskun. Mýrar eru sjaldgæfari en finnast þó
að sjálfsögðu, einkum á flatlendi þar sem úrkoma er mest.
Flokkun íslensks jarðvegs.
Flokkun jarðvegs er víðast hvar erlendis mikil fræðigrein.
Kort af landbúnaðarsvæðum, þar sem útbreiðsla hvers flokks
er merkt inn með ákveðnum táknum, kemur að margvíslegu
gagni, þar sem slíkri flokkun fylgir jafnan greinargerð um
eðlis- og efnaeiginleika hvers flokks.
Hérlendis hefur aðeins ein slík flokkun verið gerð, en það
var flokkun Björns Jóhannessonar 1960. íslenskur jarðvegur
fellur illa undir erlend kerfi og er því séríslensk flokkun
nauðsynleg.
Til þess að jarðvegsflokkun verði aðgengileg í notkun, þarf
76