Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur - 01.01.1979, Page 53

GRÍMUR M. HELGASON
,,Af skrifuðum skræðum er allt gott“
Þáttur af skiptum Jóns Sigurðssonar og Jóns Borgfirðings
Það var í samræmi við störf Jóns Sigurðssonar fyrir íslenzka þjóð, að
hann reyndi af fremsta megni að viða að sér öllum þeim gögnum,
prentuðum og skrifuðum, sem á einhvern hátt vörðuðu hagi hennar,
sögu, bókmenntir og menningu yfirleitt. „Skilningur Jóns var sá, að
ekkert, er letrað væri og Island varðaði, væri svo ómerkt, að ekki gæti
haft eitthvert gildi,“ eins og Páll Eggert Ólason kemst að orði í hinu
mikla ritverki sínu um Jón Sigurðsson.1
En auk þess sem hann dró að handrit í eigið safn, beitti hann sér af
alefli fyrir því, að Hið íslenzka bókmenntafélag eignaðist handrit og
fágætar bækur. Kemur þetta fram þegar á árinu 1837 í bréfi til
Sveinbjarnar Egilssonar, 2 og ekki dregur úr áhuga Jóns á þessu sviði,
er hann varð forseti félagsins 1851.
Söfnunartilhneiging manna er að vísu af ýmsum toga og kemur
stundum fram í ýmsum myndum, og oft er hún sprottin af nokkurri
eigingirni. Enginn gerði sér þetta betur ljóst en Jón Sigurðsson, sem
eitt sinn komst svo að orði, að eigingirnin riði ekki við einteyming,
þegar söfnunin væri annars vegar. En slíka eigingirni er auðvelt að
fyrirgefa, þegar hún er sprottin af ást og umhyggju fyrir heilli þjóð og
baráttuhug fyrir frelsi hennar og sjálfstæði.
Jón Sigurðsson átti bréfaskipti við fjölda manna um hin margvísleg-
ustu efni. Bréfavinum hans og öðrum vinum var söfnunartilhneiging
hans vitanlega fullkunn og ýttu raunar undir hana fremur en hitt,
vissu, að auðvelt var að gleðja hann með því að víkja að honum fágætri
bók eða handriti, og gerðu það, ef svo bar undir. En oft varð hann að
gjalda verð fyrir, stundum meira en pyngjan þoldi með góðu móti.
Oft mun handrit og bækur hafa borið á góma, er Jón var heima á
þingi, og í bréfum til hans og frá er tíðum drepið á hið sama: ,,. . .
Hugsaðu eftir mér með gamlar skræður . . ,“3 „ . . . Eg óska raunar að
eiga allar íslenzkar bækur og Islandi viðkomandi, eins og þú veizt . . .