Frjáls verslun - 01.12.1955, Blaðsíða 6

Battaríið laust jyrir aldamót. Til hœgri þýzka herskipið „Gneisenau', er Jórst við
Malaya ú Spúni, er það var á lcið hcðan til Miðjarðarhajsins.
tíðarinnar, sem ég sakna hvað' mest, er Skóla-
varðan, en þangað áttu bæjarbúar íyrrum margt
sporið. 1 íyrstunni var Skólavarðan aðeins grjót-
hrúga, hlaðin af skólapiltum, eins og sagnir
herma, en á bæjarfógetaárum föður míns gekkst
hann fyrir því, að hún var hlaðin upp og vegg-
imir múrhúðaðir. Eftir það var varðan ferhymdur
múrtum, sem gnæfði hátt yfir bæinn, en stigar
voru innan í henni upp á þak eða pall, en um-
hverfis þennan pall var grind-
verk og síðar var byggt yfir hann
skýli.
En Skólavarðan er ekki það
eina, sem orðið hefur að þoka
fyrir nýrri framkvæmdum; horfn-
ar em myllurnar af Hólavelli og
úr Þingholtunum, vatnspóstarnir
pg fjölmargt fleira, sem einkenni
setti á gamla bæinn.
! Eitt af mannvirkjum eldri tíma,
ér bæjarbúar héldu upp á sem
sögulegar minjar var Battaríið
eða Skansinn, en því var út-
rýmt, þegar hafnargerðin hófst.
Battaríið var frá dögum Jörundar
hundadagakonungs og byggt af
hirðmönnum hans. Var þetta eins
konar virki og stóð alveg fram við
sjó niður undan Arnarhólstúninu,
norður af Sölvhólsvör. Man ég
þarna eftir tveim fallbyssum, sem
voru frammi á virkinu. Var
Battaríið hár, upphlaðinn hóll, og
hvergi var fegurri sólarlagssýn í
Reykjavík en frá því. Tilsýndar
virtist Battaríið flatt að ofan, en
þegar þangað var komið, sá
maður, að djúp hvilft eða skál
var niður í hólinn, og mun hún
hafa átt að vera til vemdar eða
öryggis varðmönnum Jörundar,
er fallbyssanna gættu, ef árás
væri gerð á virkið af hafi utan.
Reykvíkingum varð oft gengið út
á Battaríið á fögrum sumarkvöld-
um, bæði til þess að virða fyrir
sér skipin á höfninni og njóta feg-
urðar sólarlagsins, og fáir vildu
missa þennan útvörð við höfnina.
Kom það greinilega í ljós eitt
sinn, er Jón Vídalín sótti um leyh
til þess að byggja þar sumarhús. Þá urðu bæjar-
búar æfir við, og málið komst meira að segja fyrir
Alþingi, en náði þó ekki fram að ganga, þrátt
fyrir vinsældir og áhrif Vídalíns. Jón Vídalín var
tengdasonur Bryde gamla kaupmanns og rak hér
umfangsmikil viðskipti um skeið og átti miklar
eignir. Var hann annars búsettur í Kaupmanna-
höfn, en dvaldist hér á sumrin og leigði Vina-
Framh. á hls. 168.
Mamisöfnuður á Lœlcjartorgi og Stjámarráðsblettinum við ajhjúpun styttu Jáns
Sigurðssonar 1911.
150
FRJÁLS VERZLUN