Frjáls verslun - 01.05.1959, Blaðsíða 7

FlagÖ undir fögru skinni
Eitt af því, sem mest áhrif hefir á alla afkomu
almennings, eru verðbreytingarnar. Það má hugsa
sér margvfslegar afstöðubreytingar verðlags á mis-
munandi varningi, og jafn margbreytileg verða
áhrifin. Meðal þeirra tilvika, sem fyrir geta kom-
ið, er það sem nú skal lýst.
Verðið á öllum innfluttum vörum hækkar dag
frá degi, en þó er ennþá örari hækkunin á því verði,
sem íslendingar fá fyrir varning sinn á erlendum
markaði. Eftirspurnin eftir íslenzkum afurðum
eykst, allt selst fljótt og vel, vinnuafl og tæki nýt-
ast betur en nokkru sinni fyrr. Utflytjendur og at-
vinnurekendur, sem starfa að útflutningsfram-
leiðslu, græða stórfé. Léttbrýnn og broshýr sér
fjármálaráðherrann peningana flæða í ríkissjóð í
stríðum straumum, án þess að hann hafi þurft að
leggja á nýja tolla eða skatta af nokkru tagi. En
launþegarnir búa við kjarasamninga, sem miðaðir
voru við allt annað verðlag, óbreytt frá því sem var,
áður en þessi undur fóru að gerast.
Það er ekki aðeins, að þetta geti gerzt, — það
hefir gerzt hér á landi á þeim áratug, sem var næst-
ur á undan þeim, sem nú er að líða.
Þegar svona er í pottinn búið, er engin furða,
þótt launþegarnir fari að íhuga, hvort þeir séu ekki
uppi enn, þessir kunningjar Bólu-Hjálmars, sem
safna auð með augun rauð, er aðra hrauðið vantar.
Réttilega neita launamenn að una slíku ranglæti,
og allir sanngjarnir menn vilja veita þeim stuðn-
mg. Eins og á stendur eru og allar líkur á því, að
atvinnurekendur séu viðmælanlegir. Þeir hafa af
nógu að taka. Vandinn er því hlutfallslega auð-
leystur í bdi með beinum samningum beggja að-
ilja um kjarabætur.
En til hvers er verið að semja um kjarabætur,
þegar verðhækkamrnar halda stöðugt áfram? Það,
sem náðist við samninaaborðið, kemur ekki að
nema hálfu gagni, vegna nýrra verðhækkana, sem
hafa orðið, áður en blckið þornaði á undirskriftun-
um undir samningana. Væn ekki meira vit í því
að leita að allsherjarlausn, sem gerði það unnt að
leiðrétta misréttið jafnóðum og það verður til?
Góðgjarnir menn tóku að svipast um eftir slíkri
lausn, og brátt þóttust þeir hafa komið auga á
hana. Það var vísitala framfœrslukostnaÖarins. Hvað
gat verið sanngjarnara en það, að launastéttirnar
fengi allar sjálfkrafa og jafnóðum bætta þá hækk-
un, sem varð á framfærslukostnaðinum? Þarna
mátti leysa viðkvæmt vandamál með vísindalegn
nákvæmm, án þess að nokkur hlutdrægni gæti
komið td greina. Þennan hð mátti framvegis taka
af dagskrá í viðræðum um launakjör, þótt laun-
þegum og atvinnurekendum væri enn frjálst að bít-
ast um það, hve stóran slcerf td viðbótar hm al-
menna velmegun skyldi veita hvorum um sig.
.* # *
Þanmg hófst ævintýri vísitölunnar. Hingað td
höfðu hagfræðingarnir notað hana í snatt og snún-
inga, en ýmsir þeirra höfðu þó ekki haft allt of
miklar mætur á henni, þótt hún pasturslítil og
ákaflega hneigð td ósannsögli. En nú hækkaði hag-
ur Strympu. Hún var sótt í öskustóna, og hver
einn af stjórnmálamönnunum, sem fylgdi henm
þaðan í ráðskonustöðuna, sá sjálfan sig í hlutverki
kóngssonanns í ævintýrinu af Oskubusku, sem nú
var að endurtaka sig á sviði stjórnmálanna.
Nú gekk allt vel um stund. Meðan nóg voru
efnin, skammtaði nýja ráðskonan hverjum sitt.
Hún varð vinsæl, því að hún hét launþegunum
því, að hvernig sem allt velttst, skyldu kjör þeirra
þó aldret versna. Fyrir hvert vísitölustig, sem viður-
vænð hækkaði í verði, fengt þeir samsvarandi kaup-
hækkanir. Aðrar sétttr komu brátt auga á þessa dá-
samlegu úrlausn, og þannig varð t. d. landbúnaðar-
vísitalan til, og enn fylgdu fleirt tekjutrygging-
ar í kjölfarið.
En einn góðan veðurdag hafði hjól lukkunnar
FRJÁLS VERZLUN — FYLGIRIT
7