Frjáls verslun - 01.05.1959, Blaðsíða 22

betur mætti fara í efnahagsmálum lslands. Ekki
höfum við ávallt farið að þeim ráðum.
Httt meginatriðið, sem ég vildi nefna, er
Greiðslubandalag Evrópu, EMro-pean Payments
Union eða EPU. I þeirri stofnun fer mánaðarlega
fram jöfnuður á greiðslum þátttökuríkjanna sín
á milli, þan'nig að nú er ekki lengur nauðsyn að
hafa greiðslujöfnuð við hvert einstakt ríki, ef jöfn-
uður næst við þátttökuríkm í heild. Nokkur gjald-
frestur fæst í Greiðslubandalaginu, en fari hall-
mn fram úr vissu marki, verður hann að greiðast
í gulli eða dollurum. Þótt þessi stofnun sé aðeins
sæluhús á leiðinni frá Svínahrauni jafnkeypisvið-
skiptanna til hins fyrirheitna lands, þar sem gjald-
eyrisviðskiptin eru algerlega frjáls, þá leikur það
ekki á tveim tungum, að Greiðslubandalagið hef-
ir verið mikil lyftistöng viðskiptanna innan Ev-
rópu. Islandi hefir stofnun þessi venð sérlega gagu-
leg, þar sem svo mjög hallast á í viðskiptum þess
við einstök lönd.
Þriðja þáttinn í starfsemi OEEC vil ég aðems
nefna, þótt hann konu ekki beinlínis verzlunar-
viðskiptunum við. Það er European Productivity
Agency, sem hefir það hlutverk að leiðbeina
mönnum í þátttökuríkjunum td betri verknýtmg-
ar. Orðið ,,verknýting“ nær, að því er mér er sagt,
ekki alveg merkmgu orðsins Productivity, og því
hafa spekingarmr fundið upp orðið ,,framleiðni“.
Fyrir mitt leyti er ég ekki sérlega hrifinn af því
orði, en hvað sem því líður, þá hefir þessi ,,Fram-
Ieiðni“-stofnun gert nukið gagn. Bandaríkm hafa
lagt fram digra sjóði td styrktar, fjöldi námskeiða
hefir verið haldinn víða um lönd, kennarar verið
sendir og kvikmyndir, m. a. hingað td Islands,
til þess að leiðbeina um réttar vinnuaðferðir og
mönnum boðið utan í kynnisferðir í sama skyni.
Um tvær höfuðstefnur að velja.
Þótt OEEC hafi unmð þarft verk og nuklu
góðu fengið framgengt, hafa ýmsir forgöngu-
manna stofnunannnar og aðrir hugsjónamenn um
nánara samstarf Vesturlanda ekki legið á lárberj-
unum né látið sér nægja að dást að þeim árangn,
sem • þeir höfðu náð. Fjöldi tdlagna hefjr konuð
fram um nánara samstarf. Má einkum grema tvær
megmstefnur í því efm. Annars vegar eru þeir,
sem vilja halda áf'ram á nokkuð svipuðum grund-
velli og venð hefir í OEEC td þessa, þar sem
hvert land — Island eins og önnur — hefir fullt
neitunarvald um svo að segja hvert einasta atriði;
hins vegar þeir, sem stefna að Bandaríkjum Evrópu,
ríkjasambandi, sem sé svo nátengt, að það komi
á fót sameiginlegum stofnunum, sem í vissum
efnum bafi úrskurðarvald, — taki þetta úrskurðar-
vald úr höndum hinna einstöku ríkisstjórna og
geti ínnan síns verkahrings bundið þær allar, ef
nægur meirihluti hinnar sameiginlegu stjórnar-
nefndar vill svo vera láta.
Dnffjöðnn í þessari síðari stefnu hefir verið
Frakki einn, Monnet að nafni, en hún hefir átt
sér fjölda annarra frægra talsmanna. Einkum eru
það sex ríki, sem gerzt hafa frumkvöðlar þessa
nána sambands: Beneluxlöndin þrjú, — Belgía,
Holland og Luxemburg, — Italía, Frakkland og
Þýzkaland. Hefir þó oltið á ýmsu um stuðning
Frakklands. Hugmyndin um sameiginlegan Ev-
rópuher, þ. e. að herir þessara sex landa væru sam-
einaðir í einn her, European Defense Community,
undir sameiginlegri stjórn, var borin fram af
frönsku stjórninni, en illu heilli kæfð síðar í franska
þinginu, þegar hm löndin fimm höfðu samþykkt
sáttmálann.
A hinu leitinu hafa Bretar og Skandínavar stað-
íð fremstir í flokki, en nú hefir tekizt að ná því
marki, að allir eru ásáttir um, að hin nánari sam-
vinna ríkjanna sex, sem ég nefndi, — „litlu Ev-
rópu“, ems og það er stundum kallað, — megi
gjarnan koma til framkvæmda jafnhliða þeirri
starfsemi, sem heldur áfram á öðrum vettvangi,
einkum í NATO og OEEC.
Fyrsta skrefið var ,,Schumans-planið“ svo-
nefnda. Samningurinn um það var undirritaður í
París 1951- Kola- og stálframleiðsla þátttökuríkj-
anna sex var sett undir stjórn sameiginlegrar stjórn-
arnefndar, sem situr í Luxemburg. Áformað var
22
FRJÁLS VERZLUN — FYLGIRIT