Frjáls verslun - 01.05.1959, Blaðsíða 11

bæði eðlileg og sanngjörn. Þar að auki fær hún
stuðning þeirra, sem í sjálfu sér kæra sig koll-
ótta um öll sanngirnissjónarmið, en sjá fram á,
að lindin að öllu lánsfó handa sjálfum þeim er á
þrotum, þegar enginn fæst til að spara. Löggjaf-
inn grípur til hugvitssamra ráðstafana. Einstaka
tegundir af spanfó eru gerðar skattfrjálsar og und-
anþegnar framtalsskyldu (jafnframt því sem at-
vikin neyða stjórnarvöldin til aukinnar hnýsni og
skattpínmgar á öðrum sviðum). En þetta hrökk
skammt, og þá kom bjargráðið, vísitölutryggð
skuldabréf.
Vísitölubrófin, sem út hafa venð gefin í sam-
bandi við fjáröflun til húsnæðismálakerfisins, eru
ekki svo mikill þáttur í fjármálakerfi þjóðannnar,
að þau skipti að svo komnu verulegu máli. En post-
ular vísitölunnar halda því fram, að öll fjárfest-
ingarlán, og jafnvel öll lán, ætti að binda við vísi-
tölu. Þá væri óhætt að veita jafnframt vísitölu-
uppbót á öll skuldabróf og alla spansjóðsinnstæðu,
a. m. k. ef hún væri bundin í svolítinn tíma.
Loks var að því komið, að ein allsherjarlæknmg
var fundin við öllum hlutum. Ulfur, lamb og
heypokinn vernduðu öll hvert annað. Einn versti
sökudólgunnn um óstöðvandi framhald verðbólg-
unnar tók að sór að gæta bróður síns gegn áhrifum
hennar.
Ég þykist hafa það fyrir satt, að ýmsir hugs-
andi menn sóu að velta þessari leið fyrir sér í fulln
alvöru. Enga trú hefi óg á því, að þarna só nokkra
lausn að finna.
I fyrsta lagi hygg óg, að vísitala framfærslu-
kostnaðarins só að fá á sig sívaxandi óorð, svo að
sá dagur só ekki langt undan, þegar ekki verði
unnt að blekkja nokkra sál í landinu með henni.
Við sjáum það t. d. nú þegar, að þær stóttir, sem
aðstöðu hafa til þess, sækja æ meir á um að fá vax-
andi hluta af launum sínum greiddan í erlendum
gjaldeyri, en láta vísitölutal sem vind um eyru
þjóta.
•* * *
En setjum svo, að unnt væri að fá vísitöluna
td þess að snúa aftur frá sínu syndum spillta líf-
erni inn á dygðanna braut. Eða í stað vísitölunn-
ar væri settur einhver annar fastur verðmælir, t.
d. gull eða dollan eða sterlmgspund. Allt mætti
þetta blessast, ef það væri gert í nógu smáum stíl,
eins og vísitölubrófin núna. En þá hefir það ekki
heldur neina verulega þjóðhagslega þýðingu. En
só ætlunin að gera þetta almennt — og það er
almenn verndun verðgildis sparifjárins, sem við
erum að sækjast eftir, — þá þýðir það hið sama
sem að nota tvennskonar mynt í landinu.
Reynslan hefir sannað, að ekki er unnt að hafa
tvennskonar peninga í gddi í sama landi sam-
tímis. Englendingar hafa orðað kennisetninguna
um þetta: Bad money drives out good money.
Þetta er sorglegt fyrir þá sem trúa á sigur hms
góða, en svona er það nú samt. Gulltryggingin
hefir verið reynd í fjölda landa og verið svikin í
allt að því ems mörgum, a. m. k. þegar eigin
þegnar landsms áttu hlut að máli. Það þýðir ekk-
ert að bera því við, að nú só aðeins verið að hugsa
um að koma á því siðferðilega róttlæti, að þeir
skuldunautar, sem græða á verðbólgunni eins og
nú er, verði látmr skda sínum rangfengna auði aft-
ur. Mór er sem óg sjái framan f siðferðið á sum-
um þeirra, þegar þeir koma í lánastofnanirnar og
finna allskonar átyllur til þess að koma öllum sín-
um skuldum á stutta víxla, fædda undir merki
hinnar eilífu framlengingar, td þess að komast hjá
vísitölu- eða gulltryggmgarskuldum. I stað þess að
skapa róttlæti, yrði þetta undirrót enn nýrrar teg-
undar ranglætis. Áður en varir hefðu ,,ósúnnu“
peningarnir útrýmt hinum hedbrigðu.
Aðalatriðið er þetta. Það læknast enginn af rauð-
um hundum, þótt hann velti sór upp úr hveiti,
og vetðbólgan læknast ekki, þótt reynt só að fela
eitt og eitt af einkennum hennar. Verðbólgan hef-
ír verið skýrgreind þannig, að ein stótt þjóðfélags-
ins væri að stela eignum annarrar. (Á nútímamáli
væri það þó líklega kallað „eignatilfærsla milli
stétta“). Málfræðingar segja, að sögnin að stela
geti venð jöfnum höndum áhrifssögn og áhrifs-
laus. Vísitöludýrkendur virðast vera þessu sam-
mála, því að þeir segja, að unnt só að lofa verð-
FKJÁLS VERZLUN — FYLGIRIT
11