Frjáls verslun - 01.05.1959, Blaðsíða 15

Ég nefni þetta eina dæmi, því að mér virðist
það mjög ljóst, en af nógu öðru er að taka. Allt
ber að einum brunni um meinið, sem uppræta
þarf: stjórnarvöldin eru að færa atvinnuvegina í
einhvern vanskapnaðar-stakk, svo að þeir fá ekki
notið þess þroska, sem þeir hlytu að öðlast í bar-
áttunni við eðlilcga verðmyndun.
Hvort er þyngra eitt pund af blýi eða eitt pund
af dún? spurði kerlingin, og var á sínum tíma
hlegið að því, að svarið stóð í henni. En fyrir þá
sem lengi dveljast í völundarhúsi framleiðslustyrkj-
anna fara slíkar spurnmgar að verða eðldegt við-
fangsefni, og svari nú hver fyrir sig.
* # *
Ég befi talað um útflutningsstyrlana sem dul-
búna gengislækkun. Dulbúin viðurkenning á
oengislœkkun hefði þó verið öllu nákvæmara orða-
lag, því að mikil lækkun frá skráðu gengi íslenzkra
peninga hafði þegar átt sór stað, áður en ,,bjarg-
ráðin“ voru lögleidd í fyrra. En hvaða gengislækk-
un var þá viðurkennd og lögfest með þeim? Með
einkennilegu samblandi af óljósri hugsun og klók-
indum í því að fela hefir löggjafanum tekizt að
gera svanð við þessu mjög umdeilanlegt.
,,Yfirfærslugjaldið“, sem bönkunum er gert að
innheimta við sölu á erlendum gjaldeyri, er oft-
ast 55%, en stundum ekki nema 30%. Er svar-
íð þá það, að konuð hafi venð á tvöföldu gengi, í
samræmi við þetta, — eða raunar ferföldu, því að
í viðskiptum við varnarliðið (og líklega örfáum
tilfellum öðrum) fara greiðslur fram eftir skráðu
gengi, og fyrir ,,fcrðagjaldeyn“ nema yfirfærslu-
gjöld og aðrir skattar 1 °1 % ?
Það mætti færa viss rök fynr þessu. Utkoman
verður þó önnur, ef htið er á útflutninginn og aðra
þjónustu, sem leiðir til greiðslna frá útlöndum. Þar
er aftur margfaldur stigmunur. Ég nefni nokkra
höfuðflokka, en tek enga ábyrgð á því, að upp-
talningin sé tæmandi:
1. Varnarliðið á Keflavikurflugvelli: skráð gengi
án uppbótar.
2. Sílcl veidd að sumarlagi fyrir Norður- og
Austurlandi, erlendir ferðamenn og hvalir; einmg
erlendir barnsfeður, aðrir en þeir sem um getur
undir 1. lið; og erlendir lánardrottnar: 55% upp-
bót.
3. Onnur stld, sem ekki hefir verið litið til í
náð af ríkisstjórninni (sbr. um Faxasíld framar í
þessan grein): 70% uppbót.
4. Sjávarkvikindi öll, sem ekki eru annarsstað-
ar nefnd: 80% uppbót. Þetta er langstærsti flokk-
urinn.
5. Framsóknarýsa og aðrar fisktegundir, sem
vegna smæðar þeirra eða árstíðar borgar sig ekki að
veiða og verka, án sérstakra aukastyrkja: Ríkis-
stjórnin ákveður þessar viðbótaruppbætur.
6. Spendýr, 'ónnur en menn og hvalir: Meðal-
tal 4. og 5. flokks, eftir flóknum útreikningum
Hagstofunnar. Er víst í framkvæmd yfir 90%.
Mér virðist eðlilegast að telja, að með bjargráða-
lögunum hafi verið viðurkennd sú gengislækkun,
sem nemur meðalgjaldeyrisug-pbótunum á allar
FKJÁLS VERZLUN — FYLGIRIT
15