Frjáls verslun - 01.05.1959, Blaðsíða 13

fiskurinn léttist við að þorna. En nú komum við
að því, að ýmsir stjórnmálamenn þessa lands, þar
á meðal a. m. k. sumir þeirra, sem með völdin
hafa farið að undanförnu, hafa það á stefnuskrá
sinm að vera ,,á móti gengislækkun“. Þeir taka
þátt í framkvæmd þeirrar stefnu, sem hlýtur að
leiða til gengislækkunar jafn-örugglega og nótt
fylgir dcgi, en þeir barinfæra lnð ljóta orð. Vegna
þessara pólitísku vígorða varð að gefa gengislækk-
uninni, sem lögfest var með ,,bjargráðunum“ vor-
ið 1958, annað nafn.
* * *
Hvað er gengi? Það er það verð, sem er á pen-
ingum landsins erlendis. Það er mjög æskilegt að
forðast sveiflur á genginu. Við getum því öll ver-
íð sammála um að vera ,,á móti gengislækkun“.
En við höldum ckki genginu föstu með því að sam-
þykkja lög um það, að ekki megi breyta því. Eina
ráðið til þess að vernda gengið er að reka þá efna-
hagspólitík, sem styrkir gjaldeyrmn, — leiðir til
þess að við eignumst hæfilegar innstæður erlendis
og skapar jafnvœgi milli framboðs og eftirs-purnar
á erlendum gjaldeyri.
Þegar bönkunum er falið að auglýsa, að gengið
á dollara sé kr. 16,32 eða á sterlingspundi kr.
45,70, er þetta alveg hliðstætt falsvottorðunum
um saltfiskinn, sem við vorum að skopast að.
Seðlabankinn gegnir í þessu tilfelli starfi vigtar-
mannsms. Heilbrigð skynsemi segir, að hann eigi
að vara ríkisstjórn landsins og aðrar peningastofn-
anir við, þegar halli kemur á vogarstöngina, og
að hann eigi að ráða yfir varasjóði, sem geri hon-
um kleift að koma jafnvægi á til bráðabirgða, með-
an ríkisstjorn og aðrir, sem hlut eiga að máli, eru
að gera þær ráðstafanir, sem þarf, til þess að kom-
ast á réttan kjöl aftur.
Heilbngð skynsemi segir einnig, að sé hallinn
orðinn svo mikill, að ekki sé unnt að ná hinu sama
jafnvægi aftur án óeðlilegra fórna, verði að leita
nýs jafnvægis. Þetta má einnig segja með öðrum
orðum: Sé gengisskráningin ekki lengur raunhæf,
þá er að horfast í augu við það, og skrá gengið,
þar sem það á heima.
Með þeirn löggjöf, sem nú gildir á íslandi og
segir, að ekki megi breyta genginu án samþykk-
is Alþingis, er verið að reyna að læðast fram hjá
veruleikanum. Alþingi gæti með sama rétti tekið
að sér að segja fyrir um veðnð á morgun.
* # *
,,En reizlan var bogin og lóðið var lakt“, sagði
Grímur Thomsen um Bátsendapundarann, og
þótti á sínum tíma ófögur lýsing. Sannleikurmn
er sá, að hjá vigtarmanninum í peningamálum
þjóðarinnar, Seðlabankanum, er ástandið ennþá
aumara, því að hjá honum er vogartungan bundin
og sýnir alltaf sama f>unga, hvað sem á skálarnar
er lagt eða af f>eim tekið.
Þessari óraunhæfu skráningu á verðgildi pening-
anna fylgja margar plágur, og er hin fyrsta sú,
að eftirspurn eftir erlendum gjaldeyri fer langt
fram úr því, sem unnt er að sinna. Eins og skuggi
hinnar fyrri kemur næsta plágan: innflutnings-
og gjaldeyrisskömmtunin, leyfafarganið.
Við erum orðnir þessu svo vanir, að okkur hætt-
ir við að líta á það sem eðlilegt ástand. Ég vil því
biðja menn að staldra við og hugleiða þetta ofur-
litla stund. Er það ekki sorgleg tilhugsun, að þjóð-
111 hefir heilan herskara af velgefnum mönnum á
mála til þess eins að draga umsóknir um innflutn-
ings- og gjaldeyrisleyfi í dilka og skilja sauði frá
höfrum? Og það er ekki svo vel, að það sé aðeins
vinnuafl þeirra, sem þessa atvinnu stunda á Inn-
flutningsskrifstofunni og í bönkunum, sem fer til
ónýtis. Miklu sorglegra er að hugsa um tafirnar,
sem ínnflytjendur og aðrir, sem um gjaldeyn þurfa
að sækja, verða fyrir frá gagnlegri störfum, þegar
þeir þurfa að sitja myrkranna milli (og lengur í
skammdeginu) í biðsölum nefnda og banka, í von-
inni um að náðarsól gjaldeynsins megi skína á þá
eftir vikur eða mánuði.
Allt væn þetta nægilega óskemmtilegt, þótt
almenningur treysti því, að allir þeir, sem leyfin
veita, væru fæddir undir stjörnu réttlætis og óhlut-
drægni. Vonandi eru þeir það, en því miður hefir
almenningsálitið orðið á aðra lund, og það hefir
orðið til þess, að í viðbót við þá ásókn, sem þeir
PRJÁLS VERZLUN — FYLGIRIT
13