Frjáls verslun - 01.05.1959, Blaðsíða 40

árum mjög miklu venð áorkað. Kvótar og inn-
flutmngshöft eru nú að mjög miklu leyti horfin af
þessu svæði, — þótt nokkrum aðiljum hafi verið
veittar undanþágur. Má t. d. nefna einn aðilja,
sem hefir fengið stórar undanþágur, máske vegna
þess, hve smár hann er frá heildarinnar sjónarmiði,
— fsland. Annar syndaselur hefir ekla syndgað
eins mikið á móti reglunum í hlutfallstölum, en
veldur miklu meiri vandræðum fynr hin þátttöku-
ríkin. Það er Frakkland.
Þegar kvótarnir og innflutningshöftin voru far-
in að hverfa að mestu og greiðslur milli þátttöku-
ríkjanna fóru að komast í viðunandi horf, tóku
menn innan OEEC að leita fyrir sér um frekari
framsókn til viðskiptafrelsis, og þá urðu tollarmr
næst fyrir. En hér var sótt fram á tvennum víg-
stöðvum, ef svo mætti segja — og er þá raunar
sleppt umtali utn hinar þriðju, GATT (General
Agreement on Trade and Tariffs), sem starfar á
vegum S.Þ. og eitthvað hefir orðtð ágengt, a. m. k.
um stöðvun tollahækkana.
Hinar tvær vígstöðvarnar eru annarsvegar ,,Sam-
etginlegi Evrópumarkaðurinn“ og hinsvegar ,,Frí-
verzlunarsvæði Evrópu“. Hór þarf að greina vand-
lega á milli.
„Sameiginlegi Evrópumarkaðurinn“ eða ,,Efna-
hagsbandalag Evrópu' ‘ (European Ecphomic Com-
munity) er tollabandalag 6 ríkja — Frakklands,
Þýzkalands, Ítalíu, Belgíu, Hollands og Luxem-
burgar. Sáttmálinn um bandalagið gekk í gildx um
síðustu áramót. Á næstu i 2—1 5 árum etga banda-
lagsríkin smám saman að afnema alla tolla hvert
gagnvart öðru og færa tolla sína út á við í það
horf, að þeir verði þetm allir sameiginlegir, — frá
þessu sjónarmiði verða þau eins og eitt land. Þau
hafa og komið á sameiginlegum stofnununi, sem
hafa úrslitavald tnnan síns valdsvtðs, og enginn hef-
ir neitunarvald eins og t. d. í OEEC. Aðalnefnd-
in er ráðherranefnd, en allmörgum öðrum sameig-
tnlegum stofnunum er komið upp.
Efnahagsbandalagið er þáttur í pólitískri hreyf-
ingu, sem uppi hefir verið um miklu nánara sam-
starf þessara 6 ríkja. Kola og stálstofnunin og
Euratom (til friðsamlegrar nýtingar kjarnorku) eru
tvær aðrar greinar þessarar samvinnu. Ein hin mik-
ílsverðasta: Evrópuherinn, sem Frakkar áttu tillög-
una að, strandaðt loks á því, að þeir staðfestu sjálf-
tr ekla sáttmálann.
Fríverzlunarsvœðið er hugsað sem miklu lausari
samtök og meira í beinu framhaldi af starfsemi
OEEC. Hugsunin er sú, að öll þátttökuríki í
OEEC afnemi smámsaman (á 12—15 árum) alla
tolla sín á milli af vörum, sem framleiddar eru á
fríverzlunarsvœðinu, en gagnvart löndum utan fn-
verzlunarsvæðtstns só þeim frjálst að ákveða þá
tolla, sem þeim sýnist, — og geta þetr þá orðtð
mjög mismunandi hjá þátttökuríkjunum. Hór er
ekkt stefnt að svtpað því eins náinni samvinnu
etns og í tollabandalagtnu, og enginn framtíðar-
draumur um Bandaríki Evrópu, sem upp úr frí-
verzlunarsvæðtnu etgt að rísa. Á hinn bógtnn nær
það ttl rniklu fleiri aðilja en tollabandalagtð.
Bæðt fríverzlunarsvæðið og tollabandalagið
byggjast á þessari sameigtnlegu grundvallarhugs-
un: Með því að skapa stórt, tolla- og haftalaust
svæði, skapast möguleikar fyrir betri verkaskipt-
ingu innan svæðisins. Sá, sem framleiðir einhverja
vöru betur og ódýrara en aðnr innan svæðisins, get-
ur gefið sig að því; einkum skapast skilyrðin til
ódýrrar framleiðslu margra vörutegunda með stór-
iðnaði, þegar markaðurinn stækkar. Það, sem menn
ciga von á að gerist innan tollabandalagsins og á
fríverzlunarsvæðinu er því hið sama, sem gerzt
hefir í Bandaríkjum Norður-Ameríku. Risafyrir-
tæki safna auð og gróða, — en sá sem græðir mest
er þó neytandinn, sem vegna ódýrari framleiðslu-
hátta fær betri varning fyrir lægra verð. Þar með
er stefnt að hinni einu sönnu kauphækkun. Vegna
betn verkaskiptingar, betri starfshátta, fær hver
vinnandi maður meira í sinn hlut, ekki aðeins í
penmgum, heldur í hverjum þeim lífsþægindum,
sem við verði má kaupa.
Það má fá skjótan samanburð á þessari stefnu,
sem óg var að lýsa, og forsjár- og afskiptastefn-
unni með því að breyta einu orði í gömlum máls-
hætti.
40
FRJÁLS VERZLUN — FYLGIRIT