Frjáls verslun - 01.12.1960, Síða 8

son ritstjóri, er lengi hafði verið forustumaður í
bæjarmálum, bæjarfulltrúi lengi og um tíma for-
maður bæjarfulltrúanna.
Þetta var ekki í fyrsta sinn, sem Jón Guðmunds-
son tjáði sig um afnot Frakka af vatnsbólunum.
Fjórum árum áður hafði stiftamtmaður ritað bæj
arstjórninni bréf um það, að herskip Frakka, sem
þá voru tíðir gestir hér við land, eigi erfitt með að
fá vatn.
Ekki virðist sennilegt, að Jón Guðmundsson hafi
dregið úr því, að bæjarstjórnin lýsti yfir því, að sér
„geti ekki verið skylt að sjá um, að herskipum
þessum sé borgið með vatni hér úr bænum, þegar
sérstakan tilkostnað þarf til þess að hafa.“
Slæmt vatn og aí skornum skammti
Sannleikurinn er líka sá, að vatnsskortur var
hér að meira eða minna leyti, þangað til vatnsveit-
an tók til starfa. Má t. d. geta þess, að í fundar-
gerð bæjarstjórnar 7. ágúst 1867 segir m. a.: „Nú
sem stendur er ekki meira neyzluvatn hér en sam-
svarar tæplega brýnustu þörfum bæjarbúa og kaup-
skipum þeirra.“
Það var heldur ekki nóg með, að vatnið væri af
svo skornum skammti, að stundum þyrfti að sækja
það inn í Elliðaár, heldur var það misjafnlega gott,
mjög slæmt úr sumum vatnsbólum. „Það liggur við
að manni verði flökurt, þegar minnzt er á höfuð-
staðarvatnið“, skrifar einn þekktur þingmaður árið
1906.
Ekki batnaði heldur vatnið í meðföi’unum. í einu
Reykjavikurblaðanna er skrifað árið 1907 á þessa
leið: „Það er ekkert fágætt að sjá þá, sem eru að
sækja hér í brunnana neyzluvatn til hxisa, líkna
útigangshrossunum með því að gefa þeim að drekka.
Það er í sjálfu sér fallegt að líkna þessum blessuð-
um skepnum, en þegar menn sjá hrossin éta þar-
ann í fjörunni, þar sem allur óþverri getur verið
saman kominn og nasla um sorp fyrir utan hús og
fram með görðum, þar sem alls konar sorp er fyrir,
þá er voðalegt að hugsa til þess, að hestunum skuli
vera brynnt úr sömu fötum, sem neyzluvatnið er
sótt í, því hestarnir munu ekki þvo sér um snopp-
una, áður en þeir drekka, þó að taugaveiki gangi
í bænum . . .“
En það var ekki aðeins, að taugaveiki breiddist út
frá vatnsbólunum, heldur ýrnsar aðrar pestir, sem
teljast máttu laixdlægar í Reykjavík um þessar
mundir.
Dagsbrún nýrrar aldar
Nú var líka komið að lokum brunnaldar. Þegar
árið 1902 hafði bæjarstjórn fai'ið að ræða mögulcika
á vatnsveitu í Reykjavík. Það mál átti eftir að
mæta furðulegum erfiðleikum, eins og greinilega er
lýst í hinni fróðlegu bók K. Zimsen, er áður getur,
og þykir ástæðulaust að endursegja það. Er þar
gerð rækileg grein fyrir hinum mikla þætti Guð-
mundar Björnssonar landlæknis í þessu máli, en
sá þáttur verður seint ofmetinn.
Arið 1909 var þetta mikla mannvirki svo langt
á veg komið, að 2. október þ. á. er talið, að vatns-
veitan sé fullgerð. Nú gátu Reykvíkingar fengið
300 lítra hver maður af góðu vatni á dag fyrirhafn-
arlaust, en áður höfðu vatnsnotin verið 18 lítrar á
mann á dag.
Viðbrigðin voru vissulega mikil. IJér var að ræða
um stórkostlegt skref til aukinna þæginda og auk-
innar hollustu. Það er því ekki ofmælt, þegar Fjall-
konan sagði um Reykvíkinga eins og áður getur:
„Má þeim bregða mikið við.“
8
FRJÁLS VERZLUN