Frjáls verslun - 01.12.1960, Blaðsíða 29

Shellfélögin og olíuiðnaðurinn
í aurnuxn við ósa Nigerí'ljóts í Afríku erfiða menn,
naktir niður að mitti, innan um krókódíla og garg-
andi páfagauka, við að koma stálrörum djúpt í
jörðu niður. Úti í Persaflóa cru aðrir, á litlum palli,
að bora niður í sjávarbotninn. IJm víða veröld, í
35 öðrum löndum, eru menn að leita að þeim orku-
gjafa, sem snýr hjólum hins vélrœna heims —
leita að olíu.
Allir starfa þessir menn hjá einu og sama félag-
inu — Royal Dutch Shell, en það er næststærsta
olíufélag í heimi, og það félag, sem víðtækast
starfar á alþjóðavettvangi. Shell, en þannig er
það þekktast meðal almennings, er sameign tveggja
félaga, hollenzks og brezks. Það á að einhverju
eða öllu leyti 500 systurfélög um víða veröld, sem
framleiða 14% af olíu hins frjálsa hcims.
Heimurinn á vorum tímum er ekki aðeins starf-
ræktur með olíu, heldur rná segja að hann fljóti
á henni, og miðað við núverandi notkun ættu að
vera til 40 ára birgðir, jafnvel þótt ekki fyndust
fleiri olíulindir. Þrátt fyrir það hafa olíufélögin
aldrei leitað olíu eins víða og nú. En hvers vegna?
Til þess liggja m. a. stjórnmálalegar ástæður, en
auk þess er heimur olíunnar miklum breytingum
háður. Olían cr ekki aðeins aflgjafi hinnar öru iðn-
þróunar vesturlanda, heldur er hún einnig notuð til
að koma fótum undir iðnað og framleiðslu fjölda
landa, sem skammt eru á veg komin. Nú vilja allar
þjóðir koma upp hjá sér olíuiðnaði. í öllum löndum
hafa menn í huga olíuauð arabísku höfðingjanna,
og þá dreymir um að olían veiti þeim aðgang að
auðæfum Þúsund og einnar nætur.
Orkuþörfin 1980, þegar íbúum veraldar hefir fjölg-
að um milljarð, mun liafa fjórfaldazt frá því, sem
nú er, og búizt er við að olía verði þá enn helzti
orkugjafinn.
John H. Loudon og Shellsamsteypan
Olíumenn eru eins og þaulreyndir „diplomatar“.
Sá, sem er talinn meðal þeirra slyngustu, er John
John H. Loudon
H. Loudon, æðsti maður Shcllsamsteypunnar. Hann
segir með varfærni: „t löndum, sem flytja mikið
út af olíu, verður mönnum ljóst í æ ríkara mæli,
að jafnan er aukið magn annars staðar að fá. Þeir
verða því að gæta þess að olíuverðið hjá þeim sé
samkeppnisfært.“ Loudon er 54 ára að aldri, úti-
tekinn, herðabreiður; fyrirmynd heimsborgara á við-
skiptasviðinu. Og það verður liann að vera, með því
að samsteypa hans starfrækir fyrirtæki og rekur
umfangsmikil viðskipti í allflestum löndum heirns.
Shellfélagasamsteypan hefir styrkt aðstöðu sína
í Mið-Austurlöndum með samningi við „Gulf OiI“
og mun urn árabil liafa aðgang að 13 billjón olíu-
fötum frá Kuwait. Fjárfestingarfyrirtæki í Banda-
ríkjunum hafa tekið eftir framtíðarmöguleikum
samsteypunnar. Hafa mörg þeirra dregið mjög úr
hlutafjáreign sinni í bandarískum olíufélögum (en
sl. 5 ár hafa hlutabréf þeirra aldrei selzt eins lágu
verði og nú), og binda fyrirtæki þessi nú hclzt vonir
sínar við Shell.
Samsteypan stendur bezt að vígi, þar sem mark-
aðurinn vex örast. Af einstökum félagasamsteypum
FRJÁLS VERZLUN
29