Frjáls verslun - 01.12.1960, Qupperneq 9

Valdimar Kristinsson:
Ibúðarhúsnæði og fullgerðar götur
í gre'n þessari er rætt á víð og dreif um hinn háa byggingar-
kostnað, útrýmingu heilsuspillandi húsnæðis og gatnagerð með
tilliti lil aðslæðna hér á landi og þá einkum í Reykjavík og
nágrenni.
Ein helzta undirstaða þess að búa við góð lífs-
kjör er að liafa ráð á góðu htisnæði. Hvað kallað
er gott húsnæði fer eftir rnati manna og aðstæðuni
á hverjum tíma. Það, sem við íslendingar köllum
gott húsnæði í dag, myndi þykja bera vot.t um
óhóf með flestum öðrum þjóðum. Nýlega hefur
verið gefin út athyglisverð skýrsla, þar sem borin
eru saman húsnæðismálin hér og í nokkrum ná-
grannalandanna. íslendingar nota tiltölulega miklu
meira fé til íbúðabygginga en þessar þjóðir og
sennilega mun meira en nokkur önnur þjóð í heimi.
Hér kostar meðalíbúð fimmföld meðalárslaun, en
2,5 til 3,7 föld meðalárslaun í þeim löndum, sem
við helzt viljum bera okkur saman við. Og við
byggjum óhagkvæmar en flestir aðrir, þ. e. nýtum
húsnæðið illa.
Hverjar skyldu vera ástæðurnar f.yrir öllu þessu?
Ýmsir segja, að þar sem við búum í misveðrasömu
landi þurfum við betra húsnæði en aðrir. Það er
þjóðinni vissulega mjög mikils virði að búa í góðu
húsnæði, en rnargir búa við meiri rigningar og meiri
kulda en við, — og ekki auka harðviðarkarmar
einangrunargildi húsa, svo að dæmi sé nefnt. Og
þeir auka ekki heldur lífsþægindin. En vera má,
að fjarvera slíkra karma dragi úr lífshamingjunni,
ef nágranninn hefur þá. — Mikill hluti þjóðarinnar
hefur mcð öðrum orðurn keppzt við að standa ekki
að baki náunganum hvað húsnæði snertir, og helzt
ögn framar. Hefur þetta vægast sagt gengið út í
öfgar.
En allt á þetta sér dýpri orsakir. Svo frumleg
skýring hefur heyrzt, að kofar og kytrur fyrri alda
hafi fengið svo á „þjóðarsálina“, að nú sé verið
að hefna hörmunganna. íslenzka þjóðin svalt líka
oft heilu hungri, en þó er óhóf í mataræði fátítt
hér á landi. (Reyndar munu fáar þjóðir búa við
eins fábreytt mataræði og við, og þó, eða e. t. v.
þess vegna, er heilsufar hér betra en víðast hvar
annars staðar.) Aðrir segja, að landsbúar séu fram
úr hófi eyðslusamir, og þó að óhóf við bygginga-
framkvæmdir sé ekki eyðsla í venjulegum skilningi,
þá búi hið sama á bak við.
Óhætt mun að fullyrða, að íslendingar eru ekki
í hópi hinna ráðdeildarsömustu þjóða, en hin marg-
unrtalaða eyðslusemi hefur áreiðanlega mjög skapazt
af þeim aðstæðum, sem ríkt hafa. Stöðug verðbólga
hlýtur að draga mjög úr sparnaði, nema hægt sé
á sem skemmstum tíma að breyta peningunum í
raunveruleg verðmæti, og þá lá húsnæði beinast
við hjá flestum, — gjarnan stórt og vel búið.
Óhófleg skattlagning studdi svo að hinu sama.
„Aukatekjum“ er tiltölulega auðvelt að koma fyrir
í snúnum stiga eða parketgólfi. Og svo hefur það
mörgum bjargað að vera nógu lengi að byggja. Þá
var auðveldara að snúa á skattyfirvöldin og liægt
að dútla við þetta í frístundum. Vissulega hafa
mikil verðmæti skapazt við það, að fólk hefur sjálft
lagt hönd á plóginn, í orðsins fyllstu merkingu, en
„sjálfshjálpin“ hefur ekki skilað eins miklu og virð-
ast kann við fyrstu sýn. Fróðir menn fullyrða, að
verkaskiptingin í nútíma þjóðfélögnm sé ein helzta
undirstaða framfaranna. Það er því hætt við, að
gengið hafi verið of langt í þessum efnum. En fólki
hefur verið vorkunn. Hefur ekki fjöldi iðnaðar-
manna notfært sér ástandið og aðstöðuna út í yztu
æsar? — og svo voru það skattarnir.
Nú eru að skapast allt aðrar og heilbrigðari að-
stæður en fyrr. Hin hættulega spenna í efnahags-
lífinu er að hverfa og með stöðugu verðgildi pen-
inganna og mun skynsamlegri skattalögum en áður
þarf ekki lengur að fela fé með kjánalegum hug-
FRJÁLS VERZLUN
0