Frjáls verslun - 01.01.1973, Blaðsíða 75

Ásgeir Ingólfsson, framkvæmdastjóri
Erfitt að vinna gegn því að
þfóðin Kafi tekjur af erlendum
laxveiðimönnum
Hækka árleigur enn, og verða innlendir veiðimenn í
síauknum mæli útundan?
Þegar rætt skal um laxveiði-
málin, er af mörgu að taka.
Fæst mál eiga, sér aðeins eina
hlið ,og um laxveiðimálin er
því vissulega svo farið, að þar
er um margt að ræða.
Sé litið á tölfræðilegu lilið-
ina, sjálfa veiðina, eins og hún
birtist i veiðibókum og opin-
berum skýrslum, er vissulega
ástæð.j. til þess að vera bjart-
sýnn. Laxveiði hefur sennilega
aldrei verið meiri en á síðast-
liðnu sumri — þótt laxagöng-
ur kunni að hafa verið meiri,
á meðan landið var með öllu
ósnortið.
Þeim mun ánægjulegri ei
þessi staðreynd, að laxveiðin á
liðnu sumri segir ekki aðeins
sögu eins veiðitímabils, helduv
er hún til staðfestingar á sér-
stæðri þróun, sem á ekki hlið-
stæðu annars staðar við Atl-
antshafið. Fyrir sjö árum, eða
árið 1966 var heildarfjöldi
laxa, sem veiddir voru á stöng
og í net, um 27.000. Þessi tala
hefur farið sihækkandi, ár frá
ári, og var í sumar um 62.000
Með öðrum orðum er um að
ræða tvöföldun á rúmum hálf-
um áratug. Orsakirnar eru
margs konar, og verður ekki
nánar fara út í þær hér að
öðru leyti en að minna á þrjá
þætti, ár, sem eru að mestu
ómengaðar, víðtæka ræktunar-
starfsemi og gerð fiskvega.
RÆKTUN ARST ARFSEMI
KOMIN Á NÝTT STIG
Allir haldast þessir þættir í
hendur, en sá, sem fangar hug
flestra, sem taka að snúa sér
að laxveiðimálum, er ræktun-
arstarfsemin, sem er nú greim-
lega að komast á nýtt stig á
nokkrum stöðum á landinu.
Fyrir liggur, svo að nær óyggj-
andi er, að stærð laxins er arf-
geng, og eru menn nú teknir
að hagnýta sér þessa þekkingu,
þannig, að segja má, að fræði-
lega sé lítið því til fyrirstöðu
að rækta stórlax, sé það á
annað borð talið henta, á
hverjum stað. Þá er nú varið
meira fé til ræktunar en áður
hefur verið gert. Hér er um
jákvæðan þátt að ræða, sem
gefur tilefni til bjartsýni.
Eins og ég sagði í upphafi,
eru hliðar laxveiðimálanna
margar, en það er ekki ætlun-
in hér að ræða hverja og eina,
heldur ætla ég að snúa mér
að einum þætti aðallega, þeirri
hlið, sem snýr að íslenzka lax-
veiðimanninum.
Hefur sú jákvæða þróun.
sem orðið hefur, lýst sér í
aukinni þátttöku hans í lax-
veiðum, og er hann ánægðari
með sitt hlutskipti nú en áður
var? Nýtur hann, með öðrum
orðum, þess, sem áunnizt hef-
ur? Því miður er hæpið, að
hægt sé að svara þeirri spurn-
ingu játandi.
Hvað veldur? Margt.
TAKMARKAÐUR AÐGANG-
UR INNLENDRA
LAX VEIÐIM ANN A
Laxveiði er orðin dýr, og
aðgangur innlendra laxveiði-
manna að einstökum ám hefur
mjög verið takmarkaður, eink-
um á ákveðnum tíma sumars.
Þessi þróun heldur áfram, og
margir innlendir laxveiðimenn
halda því fram, að um öfug-
þróun sé að ræða; en jafnvel
þeir, sem um það eru sammála,
eru ekki á einu máli um,
hverjum sé um að kenna, svo
að notað sé orðatiltæki, sem
oft hefur heyrzt, að undan-
förnu, Sumir vilja kenna
bændum, aðrir svonefndum
einkaframtaksmönnum á sviði
laxveiði og enn aðrir félögum
í stangaveiðifélögunum.
Um eitt aettu þó allir að vera
sammála. Á meðan laxveiði í
öðrum löndum, sem liggja að
Norður-Atlantshafinu, dvínaði,
hefur laxveiði hérlendis tvö-
faldazt, á skömmum tíma.
Áhugi erlendra veiðimanna
vaknaði, eða var vakinn; og
var þá nokkuð því til fyrir-
stöðu, að erlendir veiðimenn
kæmu hingað í stórum hóp-
um?
I reyndinni var svo ekki. í
fyrstu voru það einstaklingar,
svonefndir einkaframtaks-
menn, sem riðu á vaðið, tóku á
leigu ár, og endurleigðu er-
lendis. Þetta færði þeim, og
bændum, — veiðiréttareigend
um, — auknar tekjur. Jafn-
framt hækkuðu árleigurnar.
Stangaveiðifélögin hafa ekki
almennt haft annað á dagskrá
sinni en sinna þörfum félags-
manna. En svo kom spurning-
in: Hvernig yrði bezt á þeim
málum haldið í framtíðinni?
Gamall laxveiðimaður, og
skribent, Víglundur Möller,
komst fyrir nokkru svo að
orði um þróunina: „Hún hefur
orðið mjög á annan veg en
stangaveiðimenn hefðu óskað,
ef þeir hefðu fengið einhverju
um hana ráðið. Samt eru til í
þeirra hópi menn, sem eiga
allmikla sök á því, hvernig
komið er. Hér er átt við þá.
sem æ ofan í æ hafa sprengt
upp árnar með yfirboðum og
skefjalausri samkeppni við
stangaveiðifélögin. Þeir hafa
síðan teymt hingað útlendinga,
sem ekki þurfa að horfa í
kostnaðinn, selt þeim á okur
verði bezta timann í ánum, og
ætlazt svo til, að íslendingar
láti.sér lynda að hirða leifarn-
ar gegn of háu gjaldi. Þeir
vita sem er, að lengi má freista
margra, þegar laxveiði er í
boði.“
FV 1 1973
75