Frjáls verslun - 01.12.1978, Blaðsíða 42

verðlagsbreytinga. Vísitölureikningsskilin eru
þannig útvíkkun á, en ekki fráhvarf frá, kostn-
aðarverðsreglu hefðbundinna reikningsskila.
2. Vísitala almenns verðlags skal notuð viö gerð
vísitölureikningsskilanna.
3. Vísitölureikningsskil skulu gerð miðað við
það verðlag sem í gildi er á síðasta uppgjörsdegi.
Þannig verður liðnum aðgerðum best lýst í sam-
hengi og núverandi aðgerðir.
4. Geröur skal greinarmunur á óefnislegum
(monetary) og efnislegum (non-monetary) liðum í
gerð vísitölureikningsskila. Óefnislegir liðir koma
fram í hefðbundnum reikningsskilum á því verðlagi
sem í gildi er á uppgjörsdegi og koma fram
óbreyttir í vísitölureikningsskilum. Fjárhæðir
efnislegra liða skulu umreiknaðar til verðgildis
uppgjörsdagsins. Umreiknaðar fjárhæöir efnis-
legra liða fela ekki í sér mat á núverandi matsverði
eða endurkaupsverði í vísitölureikningsskilum.
5. Fjárhæðir rekstrarreiknings skulu umreikn-
aðar til þess verðlags sem í gildi er á uppgjörsdegi.
Tekjuskattur af tekjum ársins í vísitölureiknings-
skilum byggist á tekjuskattinum eins og hann
kemur fram í hefðbundnu reikningsskilunum en
ekki á reiknaðri fjárhæð af hreinum tekjum fyrir
skatta eins og þær koma fram í vísitölureiknings-
skilum.
6. Hagnaður eða tap vegna áhrifa verðlags-
breytinga á óefnislega liði skal reiknaður út miðað
við almennu vísitöluna. Hagnaður vegna minnk-
andi verðgildis skulda á tímum verðbólgu skal tal-
inn sem hluti hreinna tekna á því tímabili sem vísi-
talan hækkar.
7. Vísitölureikningsskil fyrri tímabila sem sýnd
eru til samanburðar skulu framreiknuð til þess
verðlags sem í gildi er á síðasta uppgjörsdegi. All-
ar upplýsingar vísitölureikningsskila skulu um-
reiknaöar og framreiknaðar með tilliti til breytinga
á almennri vísitölu. Umreiknun á einstökum liðum
(t.d. afskriftum) er óviðunandi.
8. Vísitöluupplýsingar sem viðbót við hefð-
bundin reikningsskil ættu að miðast við að auka
skýrleika og gera hugsanlegan rugling sem
minnstan. Samanburöur hlutfalla og greining
hneigða (trend analysis) byggð á vísitöluupplýs-
ingum er viðeigandi.
Ágóði vegna áhrifa verðlagsbreyt-
inga
Sem fyrr segir er vakin sérstök athygli í vísitölu-
reikningsskilum á þeim hagnaði eða tapi sem
fyrirtæki veröur fyrir vegna áhrifa verðbólgu á
óefnislega liði efnahagsreikningsins. Til nánari
skýringar á þessum hagnaði eða tapi má sýna eft-
irfarandi líkingu:
M = heildarfjárhæð óefnislegra eigna.
N = heildarfjárhæð efnislegra eigna.
L = heildarfjárhæð skulda sem allar eru óefnis-
legar.
R = heildarfjárhæö eigin fjár.
p = hækkun vísitölu á tímabilinu.
í upphafi tímabilsins gildir eftirfarandi líking fyrir
efnahagsreikninginn:
M + N = L + R
Ef gert er ráð fyrir að engin viðskipti fari fram á
tímabilinu á eftirfarandi líking við þegar allir liöir
hafa verið leiðréttir fyrir áhrifum verðbólgunnar:
M(1 + p) + N(1 + p) = L(1 + p) + R(1 + p)
Staðreyndin er hins vegar sú að hvorki gildi M
né L hefur breyst á árinu því nafnvirði þeirra hefur
ekkert breyst. Leiðrétting þeirra veröur að færast
með eigin fé. Af því leiðir eftirfarandi líking:
M + N(1 + p) = L + (R(1 +p) + (Lp - Mp))
Síðasti hluti líkingarinnar samsvarar þeim
hagnaði eða tapi sem fyrirtækið hefur orðið fyrir
vegna áhrifa verðbólgunnar á óefnislega liði. Þar
sem p er ein ákveðin stærð sést að séu óefnislegar
skuldir hærri en óefnislegar eignir þá hagnast
fyrirtækið á verðbólgutímum (viðbót viö umreikn-
að eigið fé) en tapar hins vegar ef óefnislegar
eignir eru hærri en óefnislegar skuldir. Hér er því
komin staðfesting á því sem a.m.k. flestir íslend-
ingar hafa fyrir löngu gert sér grein fyrir, að betra
er að skulda peninga en eiga þá á verðbólgutím-
um.
Versl. Haraldar
Júlíussonar
Aðaigötu 8
sími 95-5124 Sauðárkróki
Matvörur
Sjófatnaður
Gjafavörur
og m. fleira
Umboð fyrir
Olíuverslun fslands.
42