Frjáls verslun - 01.12.1978, Síða 44

Þessi kostur vísitölureikningsskilanna sem ég tel
vera, hefur einnig orðið fyrir mestri gagnrýni af
hálfu þeirra sem telja vísitölureikningsskilin ekki
rétta leið til að leiðrétta áhrif verðbólgunnar. En
þeir sem þannig gagnrýna að vísitölureiknings-
skilin skuli ekki taka tillit til endurkauþsverðs,
gangverðs, notaverðs o.s.frv. virðast ekki hafa í
huga hver raunverulegur tilgangur þeirra er.
Gangverð og endurkaupsverð fjármuna getur
hreyfst á öðrum hraða en almennt verölag og
jafnvel í aðra átt, vegna þess að verð þeirra er háð
breytingum sem kunna að verða á framboði þeirra
og eftirspurn, tækniatriðum o.fl. Því tel ég að
gagnrýni sem byggist á því að vísitölureiknings-
skilin sýni ekki ,,raunverulegt“ verðmæti eignafalli
um sjálfa sig því hún lítur framhjá því hvað vísi-
tölureikningsskilunum er raunverulega ætlað að
sýna.
Annaö vandamál ekki óskylt því hér á undan er
túlkun hagnaðarniðurstöðu vísitölureikningsskil-
anna. Ef við höldum okkur viö hina fræðilegu skil-
greiningu hagnaðarhugtaksins þ.e. að hagnaður
sé sú fjárhæð sem fyrirtæki geti ráðstafað á tíma-
bilinu án þess að rýra efnahag sinn er Ijóst að
hagnaður vísitölureikningsskilanna er sú fjárhæð
sem fyrirtæki getur ráðstafað án þess aö rýra al-
mennan kaupmátt hreinnar eignar sinnar. Hins
vegar má vel vera að kaupmáttur hreinnar eignar
gagnvart þeim fjármunum sem fyrirtækið notar í
rekstri sínum sé annar en kaupmáttur gagnvart
almennu verðlagi þ.e. ef verð fjármuna fylgir ekki
almennum verðlagsbreytingum. Því verður að
hafa fyrirvara á því að hagnaði samkvæmt vísi-
tölureikningsskilum megi ráðstafa t.d. sem út-
borgun arðs án þess að það rýri efnahag fyrir-
tækisins. Hins vegar ber að líta á það að hagnaður
vísitölureikningsskilanna er skref í rétta átt þ.e.
hann er raunhæfari en hagnaður hefðbundnu
reikningsskilanna.
Ársreikningur X h.f.
í þeim tilgangi að sýna fram á hversu brenglaða
mynd dæmigerður ársreikningur íslensks fyrir-
tækis sýnir og einnig í þeim tilgangi að sýna fram á
að leiðréttingaraðgerðir eru mögulegar og nauð-
synlegar hef ég umsamið ársreikning raunveru-
legs verslunarfyrirtækis sem ég kýs þó að nefna X
h.f. Hafa ber í huga að þetta er ífyrsta sinn svo mér
sé kunnugt að slíkt er gert hér á landi og er því
eflaust ýmislegt sem orkar tvímælis og betur mætti
fara en þær reglur sem unnið verður eftir í fram-
tíðinni hljóta að mótast með almennri framkvæmd,
sem væntanlega er ekki langt undan. Fara hér á
eftir hlutar af ársreikningi X h.f. 1977.
REKSTRARREIKNINGUR.
Rekstrartekjur............................
Rekstrargjöld án afskrifta................
Afskriftir................................
Rekstrargjöld alls........................
Rekstrarhagnaður..........................
Aðrar (tekjur) og gjöld ..................
Ágóöi vegna áhrifa verðlagsbreytinga ....
Hagnaður fyrir tekjuskatt.................
Tekjuskattur .............................
Hagnaður til ráðstöfunar .................
Hefðbundin relknlngsskil Vísitölureikningsskil
1977 1976 1977 1976
Kr. '000 Kr. '000 Kr. '000 KR. '000
1.202.991 706.379 1.379.895 1.066.120
1.005.199 593.752 1.239.440 992.161
4.568 2.495 15.294 12.988
1.009.767 596.247 1.254.734 1 005.149
193.224 110.132 125.161 60.971
17.038 6.392 20.189 10.236
19.721 7.318
176.186 103.740 124.693 58.053
54.776 32.920 64.354 50.458
121.410 70.820 60.339 7.595
44