Frjáls verslun - 01.04.1981, Qupperneq 74

sem flugmála- og fargjaldastefnu
félagsins var mætt meö skilningi
og velvild. Þar naut félagið fyrir-
greiðslu Agnars Kofoed Hansen
flugmálastjóra sem taldi nauðsyn-
legt aö finna félaginu markað er
ekki snerti hagsmuni Flugfélags-
ins, og lá Norður-Atlantshafið þá
beinast við, enda var það opið þá.
Endaslöpp samningatilraun
Vilhjálms Þór
Næsta tilraun sem gerð var af
hálfu ríkisstjórnarinnar til frekari
samvinnu eða sameiningar félag-
anna var vorið 1959. Þá höfðu þeir
átt fundi með sér Agnar Kofoed—
Hansen flugmálastjóri og Vil-
hjálmur Þór, sem þá var banka-
stjóri Landsbankans en hafði
löngum verið áhugasamur um
flugmál. Það var í framhaldi af
þeim viðræðum að Vilhjálmur Þór
tók að sér fyrir hönd ríkisstjórnar-
innar og Emils Jónssonar for-
sætisráðherra, sem einnig fór með
flugmál, að boða stjórnendur
Flugfélags íslands og Loftleiða til
fundar í Landsbankanum.
Vilhjálmur ávarpaði fundarmenn
og hvatti þá til að láta af óhóflegri
samkeppni í utanlandsfluginu og
benti á nauðsyn þess að þeir
sameinuðu krafta sína — í eigin
þágu og þjóðfélagsins í heild.
Fundarmenn tóku máli Vilhjálms
vel að því er samvinnu varðaði, en
grundvöllur var ekki talinn fyrir
sameiningu.
Ingófur Jónsson ráðherra
boðar til viðræðufunda
Þótt viðræðurnar í Landsbank-
anum væru endaslepptar, þá
sleppti ríkisstjórnin ekki hendinni
af stjórnarmönnum félaganna.
Þeir voru aftur boðaðir til funda 7.
jan. 1964 — að þessu sinni í sam-
gönguráðuneytið. Þar var að verki
Ingólfur Jónsson ráðherra sem þá
fór með samgöngumál. Fól hann
Brynjólfi Ingólfssyni ráðuneytis-
stjóra að boða til samningaviö-
ræðnanna og stjórna þeim, enda
hefðu félögin bæði tjáð sig reiðu-
búin til að taka þátt í viöræðum í
þessu skyni. í viðræðunum ákvað
ráðherra að kanna skyldi í fyrsta
lagi ..grundvöll fyrir algerri sam-
einingu" og í öðru lagi ,,ef ekki þá
nánari samvinnu en nú er t.d. um
sameiginlegan rekstur innan-
landsflugsins og ennfremur um
sameiginlega stefnu út á við í
flugmálum og fargjaldamálum."
Það fylgdi fyrirmælum ráðherra að
hann óskaði að það yrði ,,gert sem
unnt er til að koma á sameiningu
þeirra eða samstarfi."
Auk Brynjólfs sátu fundina af
hálfu Flugfélags íslands þeir Örn
Ó. Johnson framkvæmdastjóri og
Bergur G. Gíslason stjórnarmað-
ur, og af hálfu Loftleiða þeir Alfreð
Elíasson framkvæmdastjóri og
Kristján Guðlaugsson stjórnarfor-
maður.
í upphafi fundarins skýrði Brynj-
ólfur sjónarmið ráðuneytisins, ,,að
nú væri nauðsynlegt fyrir hin ís-
lensku flugfélög að standa saman
og hafa sameiginlega afstöðu í
þeirri hörðu og síharönandi sam-
keppni við erlend risafélög, sem
nú ógnar hagsmunum og framtíð
íslenzku flugfélaganna." Að því
loknu gekk hann beint til verks og
spurði fundarmenn, „hvort ekki
mætti skilja nærveru þeirra á
fundinum og vilja flugfélaganna til
að taka þátt í viðræðunum, þannig
að félögin teldu ekki tilgangs-
laust að ræða um algera samein-
ingu flugfélaganna tveggja, þar
sem það væri aðalmarkmið við-
ræðnanna."
Játuðu fundarmenn því og um-
ræðurnar sem í kjölfar fóru og
snerust um almenn viðhorf hvors
félags til vandamála sinna og
skipan mála í innanlandsflugi og
millilandaflugi — voru „yfirleitt
mjög vinsamlegar og jákvæðar"
og stóðu í allt að tvo tíma. Ljóst var
að skoðanamunur um rekstur inn-
anlandsflugsins var ekki djúp-
stæöur, en hvað utanlandsflugiö
snerti héldu Loftleiðamenn því
fram aö eðlilegt væri að fargjöld
með skrúfuvélum væru lægri en
með þotum og væri tómt mál að
tala um aöild að IATA fyrr en þeir
tækju upp verðflokkun eftir flug-
vélategundum.
Á næstu fundum, sem haldnir
voru síðar í sama mánuði, var rætt
um skipulag sameiningarinnar.
Þar komu fram þau sjónarmið að
1) félögin sameinuðust undir eina
stjórn þar sem eignir þeirra yrðu
metnar á 50:50 grundvelli og sam-
eiginleg stefna mörkuð, eða 2) að
stofnað yrði sameignarfélag —
holding company —meö tvö eign-
arfélög — subsidiaries — annað í
IATA en hitt utan IATA. Hér kom
þó upp það vandamál að ekki var
vitað hvaða áhrif slík sameining
hefði á afstöðu skandinaviskra
yfirvalda gagnvart Norðurlanda-
flugi Flugfélags íslands sem var
aðili að IATA, því á þessum tíma
litu SAS-menn á Loftleiðir sem
keppinauta á leiðinni milli íslands
og Bandaríkjanna. Voru menn
sammála um að þetta væri ef til vill
erfiðasti hjallur sameiningarmál-
anna — að meta þessa áhættu —
og var samþykkt á fjórða og síð-
asta viðræðufundinum að fela
Agnari Kofoed-Hansen flugmála-
stjóra sem var á förum utan í byrj-
un febrúar til viðræðna við kollega
á Norðurlöndum að færa þetta
óformlega í tala við þá. Var það
gert og tók flugmálastjóri þetta að
sér. En það álit, sem þannig fékkst
þótti ekki grundvöllur til frekari
viðræðna.
Sameiningarviðræðurnar
1972/73
Síðasta og lengsta hrinan í
sameiningarviðræðum Flugfélags
íslands og Loftleiöa, sem lauk með
samþykki hluthafa á aðalfundum
sem haldnir voru samtímis íbáðum
félögum 28. júní 1973 á tillögum
félagsstjórnanna um sameiningu
félaganna í sameignarfélagi, og
stofnun Flugleiða 20. júlí 1973 —
stóð í rauninni í 18 mánuði og voru
haldnir allt að 50 fundir á þeim
tíma.
Ekki verður farið náið út í það
hér hvernig þau mál gengu fyrir
sig, enda flestum í fersku minni
fréttir af þróun viöræönanna sem
fylgt var eftir í fjölmiðlum. En það
var upphaf þeirra að félögin sjálf
áttu með sér nokkra fundi haustið
1971 er í hönd fór stóraukin sam-
keppni þeirra í milli á Norður-
landaflugleiðum. Þá stóð til aö í
upphafi vetraráætlunar 1. nóvem-
ber 1971 færu Loftleiðir með þotu
inn á þessar flugleiðir í samræmi
við samning við flugmálastjórnir
Norðurlanda sem undirritaður var í
Kaupmannahöfn 27. júlí þ.á. þar
sem fyrri takmarkanir á ferðafjölda
félagsins, seldum sætum og
flugleiðum til Norðurlanda voru
74