Frjáls verslun - 01.11.1981, Blaðsíða 19

( skrtfstofu Ármannsfells vlð Funahöfða 19. Bræðumlr Ármann öm og Guð-
mundur.
ríkisins er að bjóða ekki út nema
ákveðinn verkþátt í einu, bjóða út
sökkla sér, síðan uppsteypu, þak,
múrhúðun, hvert í sínu lagi. Meö
þessu er verið að komast frá hin-
um rétta tóni laganna um skipan
opinberra framkvæmda. Stjórn-
málamönnunum er þannig ekki
upp á lagt að velja á milli fram-
kvæmda og skipa þeim í ákveðna
röð heldur geta þeir verið að gera
pínulítið af hverju út frá sjónar-
miðum þrengri hagsmuna.
Margt annað mætti setja á
óskalistann. Til dæmis breytingar
á skipulagsmálum okkar Reykvík-
inga. Þar er um algjöra ofstjórn aö
ræða nú orðið. Til greina kæmi að
leggja niður skipulagsnefnd og
byggingarnefnd eða takmarka
verksvið þeirra mikið.
F.V.: — Hér hafa rlslð öflug
verktakafyrirtækl, sem bláslð hafa
út með ótrúlegum hraða en
sprunglð síðan með miklum
hvelll. Menn eru farnir að halda að
stækkunarmðguleikar fyrlrtækja
af þessu tagi séu mjög takmark-
aðir ef ekkl á að fara llla.
Ármann örn: — Það þarf ekk-
ert að hemja stærð þessara fyrir-
tækja. Því miður hafa mjög fá
fyrirtæki hérlendis náð æskilegri
stærð eins og fram hefur komið í
opinberum skýrslum, þar sem
mælt hefur verið með stærri fyrir-
tækjum og færri. Fyrirtæki hafa
ekki náð að stækka og gjaldþrot
hafa verið nokkuð tíð.
Gjaldþrot hjá fyrirtækjum í verk-
takaiðnaði eru ekkert séríslenzkt
fyrirbrigði. Þetta er áhættusamur
iðnaður og samkeppni er afskap-
lega hörð. Þaö þarf lítið að halla
undan fæti til þess að fallið veröi
mikio. Hitt er annað, að litlar kröfur
hafa verið gerðar til fyrirtækja af
þessu tagi. Óþekkt fyrirtæki geta
teKið að sér stórverk hjá hinu
opinbera og engin skilyrði verið
sett önnur en þau að viðkomandi
fyrirtæki gæti útvegað 10%
bankatryggingu. Gjaldþrotin sem
hér hafa orðið, hafa ekki síður
skaöað verkkaupandann en
starfsmenn hins gjaldþrota fyrir-
tækis.
Það væri fróðlegt að gera at-
hugun á orsökum gjaldþrota í
þessum iðnaði. Ég hygg að í Ijós
kæmu fleiri en tvær og fleiri en
þrjár samverkandi ástæður. Ekki
sízt er því um að kenna, að fyrir-
tækjunum hefur reynzt erfitt að
afla eigin fjár og stundum hefur
verið til þeirra stofnað án nokkurs
eigin fjár. Fyrirtæki í svona
áhættusömum rekstri þurfa á
miklu eigin fé að halda.
— F.V.: — Nú er það nokkuð
almenn regla hjá oplnberum aðll-
um að taka lægsta tllboðl þó að í
hlut elgi Iftt kunnir eða óþekktlr
aðilar. Hvernlg er hægt að leggja
traustarl grundvöll að ftarlegu
matl á hæfnl bjóðenda?
Ármann örn: — Það er alltaf
erfitt fyrir þá sem í iðnaðinum
starfa að leggja mat á hæfni
starfsbræðranna. Brezkur sér-
fræðingur á þessu sviði, sem
hingað kom í heimsókn fyrir fáein-
um árum sagðist þekkja frá
heimalandinu ýmis þau vandamál,
sem hér væri við aö glíma. Þá var
mjög áberandi aö fyrirtæki komu
og fóru. Þeir nefndu þau „kúreka-
fyrirtæki". En verktakasambandiö,
sem þessi maður var í forystu fyrir,
hafði ráð við þessu. Það fékk
blöðin til að birta stórar myndir af
þeim stjórnmálamönnum, sem
tóku ákvarðanir um viðskiptin við
„kúrekafyrirtækin". Fyrir bragöið
þurfa þeir ekki að berjast lengur
við þetta vandamál.
Við hjá Verktakasambandinu
höfum mótað forvalsreglur, sem
við mælum með að séu notaðar
við öll stærri verk. Þá eru hafðar
ákveðnar grundvallarreglur til við-
miðunar við mat á verktökum, sem
fá að bjóða í verk. Ég hef rekið mig
á að menn óttast að þetta fyrir-
komulag dragi eitthvað úr sam-
keppni. Raunin hefur orðið sú að
það er enn harðar barizt ef vitað er
fyrirfram, að þaö eru ekki nema
fjórir, fimm aðilar, sem keppa. Hins
vegar hefur verkkaupinn væntan-
lega betri tryggingu en ella fyrir því
aö þessir aöilar séu hæfir til aö
framkvæma verkið. Hið opinbera
hefur notað þessa aðferð í nokkr-
um mæli eftir að hafa fengið rass-
skell nokkrum sinnum. Almennt er
slíkt forval viðhaft þegar einka-
fyrirtæki þurfa að láta vinna verk
fyrir sig.
F.V.: — Hvað er að segja um
stððu vinnumarkaðarlns með tll-
lltl tll þarfa verktakafyrirtækj-
anna?
Ármann örn: — Þó að tæknin
verði stöðugt fullkomnari mun
verktakaiðnaðurinn standa og
falla með vinnuaflinu. Þar sem
iðnaðurinn er ungur og í honum
hefur verið mikill kraftur undan-
farin ár, hefur sótt til okkar mikið af
góðu starfsliði. Því miður hafa þó
19