Frjáls verslun - 01.01.1985, Blaðsíða 79

á þessu ári og um 2.5% í
Evrópulöndum.
Atvinnuleysið er enn mjög al-
varlegt vandamál, en nú eru um
20 milljónir manna atvinnuiaus-
ar í OECD löndunum, mesta at-
vinnuleysi eftirstríðsáranna.
Ljóst er, að ekki fæst lausn á
þessu vandamáli nema með
stöðugu og miklu hagvaxtar-
skeiði.
Nú um alllanga hríð hefur
baráttan við verðbólguna og
viðskiptahalla verið aðal
áhersluatriði stjórnvalda í hin-
um iðnvædda heimi. Sæmilega
hefur tekist að halda verðbólg-
unni í skefjum, og því hefur gef-
ist tóm til að sinna efnahagslegu
uppbyggingarstarfi. Þar er lögð
megin áhersla á, að auka á
sveigjanleikann og bæta aðlög-
unarhæfnina í efnahagslífinu,
auka arðsemi og hagnaðar-
möguleika fyrirtækja, draga enn
úr verðbólgu og bæta stjórn í
peningamálum og fjármálum
ríkis.
Hagnaður fyrirtækja hefur
aukist mjög hlutfallslega á
seinustu árum, þó vantar enn
nokkuð á, að hagnaðarprósent-
an sé sú sama og var á árunum
milli 1960 og 1970, en það tíma-
bil einkenndist af miklum hag-
vexti.
Það er almennt talið vera for-
senda efnahagslegra framfara,
að hagnaður fyrirtækja sé næg-
ur og er um þetta fullur skiln-
ingur hjá stjórnvöldum að fjár-
hagslega sterk fyrirtæki eru
undirstaða hagvaxtar.
Horfurnar á þessu ári eru
góðar, þó ekki sé að vænta eins
mikils hagvaxtar og var á sl. ári.
Hagvöxtur var mjög mikill í
Bandaríkjunum allt árið 1984,
fór yfir 10% á fyrri hluta ársins,
en hægði síðan á sér niður í um
4% á seinustu mánuðum liðins
árs. Raunaukning þjóðarfram-
leiðslu er talin verða um 3% út
þetta ár og fram á árið 1986.
Hagvöxtur verður áfram til-
tölulega hægur í Evrópulönd-
um, um 21/2%, en það nægir ekki
til að minnka atvinnuleysið,
enda mun það aukast lítillega á
þessu ári.
Verðbólgan heldur áfram að
lækka á þessu ári, og kemur þar
til m.a. lækkandi hráefnisverð,
litlar kauphækkanir og aukning
Það hefur verið sagt að fljótt
skipist veður í lofti í íslenskum
þjóðarbúskap. Sérstaklega hef-
ur kveðið rammt að þessu sein-
ustu mánuði eins og allir vita.
Þegar Þjóðhagsstofnun
(ÞHS) iagði fram þjóðhagsáætl-
un sína í byrjun októbermán-
aðar sl., ríkti mikil óvissa um
komandi launasamninga og um
gengi og verðlag. Það kom líka á
daginn, að forsendur breyttust
allar frá því sem áður var haldið,
enda lét ÞHS frá sér fara leið-
réttar tölur um efnahagsafkomu
og efnahagsspá næsta árs í
desembermánuði sl.
Kemur þar fram veruleg
breyting frá því sem áætlað var í
októbertölunum. Ber þar auðvit-
að hæst að þjóðarframleiðsla
ársins 1984 er nú talin hafa
numið um 67.300 m.kr., en þetta
samsvarar 0.4 samdrætti þjóð-
arframleiðslu frá 1983 að raun-
gildi. Fyrri áætlun hljóðaði upp á
1.2% samdrátt. Áður hafði verið
spáð hagvexti upp á 1.8% á
þessu ári, en nú er talið að hag-
vöxturinn verði minni eða um
í framleiðni. Talið er líklegt að
verðbólgan verði um 4.5% í ár að
meðaltali yfir öll OECD löndin.
0.6%. Þetta er þó ekki vegna
minnkandi framleiðsiu á þessu
ári, heldur þess að framleiðslan
á síðasta ári reyndist meiri en
áður vartalið.
Horfurnar í verðlags- og
kauplagsmálum hafa einnig
gjörbreyst, sem kunnugt er og
mun verðbólgan í ár verða svip-
uð að meðaltali og var á sein-
asta ári. Reiknað er með um
20% hækkun verðlags frá upp-
hafi til loka ársins 1985. Kaup-
máttur verður svipaður því og
hann vará árinu 1984.
Nú er gengið út frá því, að
gengi erlendra gjaldmiðla
breytist að jafnaði um 5% á
þessu ári, en auðvitað getur út-
koman úr kjarasamningunum
næsta haust gjörbreytt þeirri
mynd.
Enn munu íslendingar eyða
mjög um efni fram á þessu ári,
og er því nú spáð, að halli á við-
skiptajöfnuði muni nema sem
svarar 5.6% af verðmæti þjóðar-
framleiðslunnar. Er það allmiklu
meira en áður var talið.
Þjóðhagsstofnun
breytir fyrri
áætlunum
sínum verulega
79