Frjáls verslun - 01.04.1994, Blaðsíða 22

Pétur leggur áherslu á að aðal-
bankastjóri bankans hverju sinni, nú
Valur Valsson, sé einn ábyrgur fyrir
rekstrinum og sé látinn fjúka nái hann
ekki árangri. Hann vitnar í líkinguna
um karlinn í brúnni sem sé látinn taka
poka sinn ef hann fiskar ekki. Pétur
hefur rætt um að stjómarseta
sé vinna en ekki bitlingur. Enn-
fremur vill hann rannsaka og
skoða útlánastefnu bankans
vegna þess að útlánatöp eru
megin skýringin á tapi bankans
og raunar allra bankanna.
GULRÓTARKENNINGIN HEFUR
VERIÐ AÐALMÁL PÉTURS
Ekki verður framhjá því horft
að með framgöngu sinni á aðal-
fundi íslandsbanka, og í fjölmið-
lum eftir fundinn, hafi Pétur
hrist hressilega upp í umræðun-
um um aukin áhrif smárra hlut-
hafa í almenningshlutafélögum. Rétt
er hins vegar að vekja athygli á að sú
umræða hefur alls ekki verið fyrir-
ferðamest hjá Pétri heldur miklu frek-
ar gulrótarkenningin svonefnda — að
stjórnendur fyrirtækja fái greidd laun
í samræmi við árangur. Og nái þeir
ekki árangri eigi þeir hiklaust að fjúka.
Þess má geta að sumum finnst sem
Pétur hafi gengið of langt í gagnrýni
sinni á stjóm Islandsbanka fyrir út-
lánatöp bankans. Hann hafi sjálfur
verið stjómarformaður í SH-verktök-
um þegar fyrirtækið varð gjaldþrota
síðastliðinn vetur, gjaldþrot sem
kosta muni útlánatöp hjá bönkum.
Hann eigi því að vita að bankar geti
tapað fé. Gagnrýnisraddir segja að
jafnframt sýni SH-gjaldþrotið hvað
hlutir geti gerst hratt í gjaldþrotamál-
um en tveimur mánuðum fyrir gjald-
þrotið gerði Pétur sér ekki grein fyrir
hvað fjárhagsstaða fyrirtækisins var
slæm. Þetta sýni að lán, sem bankar
telja sæmilega trygg, geti á mjög
skömmum tíma orðið ótrygg. Þetta
breytir því hins vegar ekki að Pétur
var hetja fundarins.
En hvers vegna brostu sömu hlut-
hafar að Pétri í fyrra á aðalfundi Is-
landsbanka en fögnuðum honum hins
vegar rækilega á nýafstöðnum aðal-
fundi? Svarið er augljóslega aukin óá-
nægja hluthafa með árangur bankans.
Tap bankans vegna tapaðra útlána og
framlags í afskriftarreiknings er jarð-
vegur kröftugra mótmæla þótt tekist
hafi að draga áþreifanlega úr rekstrar-
kostnaði hans og aukinn árangur
hafi náðst.
Lítum betur á mál Péturs á
fundinumífyrra. Fyrirfundinum
þá lá tillaga um að hækka laun
bankaráðsmanna í bankanum á
sama tíma og bankinn stórtap-
aði. Pétur kom þá með breyt-
ingartillögu um að bankaráðs-
menn fengju ekki greitt fyrir
setu sína á árinu 1993 nema
bankinn skilaði minnst 300 mill-
jóna króna hagnaði. Hann vildi
að launin yrðu greidd út eftir á
með vöxtum tækist þetta mark-
mið. „Mín vegna má tvöfalda
stjómarlaunin ef hagnaðurinn
verður 500 milljónir," bætti Pétur
við. Þetta er gulrótarkenningin í
hnotskum.
Umræðan um íslandsbanka gefur
tilefni til að ætla að nokkur viðhorfs-
breyting sé að verða á meðal margra
svonefndra smárra hluthafa á hluta-
bréfamarkaðnum. Vegna þess að rík-
ið hefur styrkt hlutabréfakaup með
skattaafslætti hafa margir keypt
hlutabréf á undanförnum ámm ein-
göngu vegna skattaafsláttarins.
Frá aðalfundi fslandsbanka fyrir einu ári. Sá
fundur verður skráður sem byrjunin á opnum
og heitum umræðum um stjómun bankans.
ÚR LEIÐARA
FRJÁLSRAR
VERSLUNAR
EFTIR AÐALFUND
ÍSLANDSBANKA í FYRRA
í leiðara Frjálsrar verslunar, sem
skrifaður var eftir aðalfund íslands-
banka fyrir rúmu einu ári þar sem
tillaga Péturs um að afkomutengja
laun stjórnarmanna bankans, sagði
meðal annars:
„í stað þess að fella tillöguna
hefðu aðrir hluthafar í salnum átt að
standa upp, allir sem einn, og klappa
fyrir henni. Umræður almennra hlut-
hafa á aðalfundum íslenskra hlutafé-
laga um þóknun stjórnarmanna og
laun forstjóra og helstu framkvæmda-
stjóra eiga að vera miklu meiri og
gagnrýnni. Það er lágmark að þeir,
sem bera ábyrgð og stjóma fyrirtækj-
um, fái aðhald á aðalfundum.
Laun til stjórnarmanna og forstjóra
fyrirtækja eiga að byggjast á gulrót.
Að þeir fái umbun fyrir árangur. Að
þóknun þeirra sé tengd afkomu. Al-
mennir hluthafar eiga að spyrja sjálfa
sig að því hvers vegna þeir greiði for-
stjóra há laun þótt þeir nái ekki ár-
angri í starfi og skili fyrirtækjum af
sér með tapi. Það eru hluthafarnir
sem blæða fyrir lélegan árangur í
stjómun og axla ábyrgðina með
minni ávöxtun hlutafjár síns.
Hlutabréfamarkaður á íslandi
getur aldrei orðið virkur nema þeir,
sem ijárfesta í hlutabréfum, séu
virkir á aðalfundum. Þeir eiga ekki
að koma á aðalfundi til að fá sér
kaffibolla og sýna sig og sjá aðra.
Þeir eiga ekki að hafa minnimáttar-
kennd gagnvart stóru hluthöfunum
sem ráða ferðinni og sýna kannski
vott af vandlætingu taki smáir hlut-
hafar til máls og gagnrýna.
Andrúmsloftið á aðalfundum á að
vera þannig að það þyki eðlilegt að
smáir hluthafar, sem litlu ráða,
standi upp og segi: Hvemig dirfist
þið að þiggja stjórnarlaun og greiða
forstjóra há laun á meðan þið rekið
fyrirtækið með tapi?“
22