Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1957, Blaðsíða 16

vrt
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
íshrakningar d jólaföstu
KRISTJÁN Skúlason Magnússon fekk sýslumannsembættið í Dala-
sýslu að föður sínum látnum 1837. Settist hann þá að á ættaróðali
sínu Skarði á Skarðsströnd og „var atorku- og bússýslumaður hinn
mesti, einkennilegur og stórgerður og höfðingi að fornum sið“.
Hann hafði í seli á Villingadal árum saman „með góðri heppni“
og hann hafði annað bú í Ólafseyum, þar sem hann lét gæta fjár
á vetrum. Oft var erfitt að komast út í Ólafseyar í skammdeginu,
eins og sjá má á þessari frásögn. Hún er geymd í skjalasafni Lands-
bókasafnsins, en ekki er þess getið hver ritað hefir. Formaður á
bátnum var Björn Eyjólfsson vinnumaður sýslumanns (d. 1866).
VETURINN 1841, hér um bil hálf-
um mánuði fyrir jól, átti að fara
í Ólafseyar frá Skarði á Skarðs-
strönd; þær liggja tvær vikur sjáv-
ar undan landi, Þangað átti að
flytja mann, sem þar átti að vera
um veturinn við fjárgeymslu, og
einnig nokkuð af bjargræði til fólks
þess, er þangað var áður komið, og
orðið var bjargarlítið.
í þessa ferð fóru sex menn á
fimm manna fari, og sjöundi sá,
sem flytjast átti. Formaðurinn hét
Björn Eyólfsson, annar Jón Bjarna-
son, þriðji Jón Sigurðsson, kallaður
dánumaður, fjórði Einar, nefndur
hinn sterki, fimmti Þorsteinn Hans-
son, sjötti Loftur, 17 ára gamall.
(Sjöundi maðurinn var .Ketill
Bjarnason og mun hann hafa átt að
verða eftir í Ólafseyum). —
Þessir upptöldu lögðu af stað í för
þessa snemma á fimmtudagsmorg-
un. Veður var allgott, stormur á
austnorðan, en mjög tvísýnt íss
vegna.
Strax tók ís við þegar frá landi
kom. Samt komust þeir smátt og
smátt í gegnum sífeldan jakaís, hér
um bil hálfa leið, eða fram í Mið-
flóa, sem kallað er, og er það ein
vika sjávar. En er þangað var kom-
ið, var ein bláíshella alla leið sem
eftir var. Um morguninn áður af
•tað vax íarið, varð töluverður á-
greiningur um, hvort það mundi
vera ís eða auður sjór, sem nú
reyndist bláís, svo ganga mátti út
frá bátnum, en þó ekki svo að form-
andi þætti að ganga fram í eyarn-
ar, bæði vegna þess, að ekki varð
komist með matvæli þau, er í bátn-
um voru, sem var fiskavætt, rúg-
hálftunna, heill selur og íleira, —
og einnig af því að þeir óttuðust,
að straumröst sú, er skammt er frá
eyunum, mundi eigi lögð vera.
Var þá allt að sjá ein fjalfella af ís,
svo ekkert varð komist, nema það
sem þeir brutu með bátnum á milli.
sín. Var þá komið hörku-útfall og
austnorðan drif, svo óðum bar út
með ísnum, var þá og farið að
kvölda mikið og ekki útlit fyrir að
þeir næði nokkurri byggðri ey.
Þeir hugsuðu því ekki annað en
reyna að ná eyðiey einni, er ligg-
ur undir Rauðseyar og Köngursey
heitir. Þangað áttu þeir hálfa viku
sjávar í norður. Þeir vissu, að í
ey þessari voru kindur, og höfðu
þeir ásett sér að slátra þeim, sér
til bjargar og skjóls.
Um miðnættisbil áttu þeir ekki
lengra að eynni en hér um bil tvær
lóðarlengdir. Var þá ómögulegt
lengra að komast; var báturinn sem
í nausti af krapís, er hvorki varð
stjakað eða róið gegnum, og svo var
krap þetta þykkt, að ekki náði ár
niður úr því, þó sett væri á enda.
Eftir margar tilraunir að komast
eitthvað, tóku þeir það ráð, að
spila öllum farviðnum á ísmauk
þetta og með því tókst þeim eftir
langan tíma að komast til baka aft-
ur á auðan sjó, sem ekki var þó
nema lítil vök. Þá var farið að
birta af degi og hvessa á norðan;
var þá að sjá kafaldsbylur kominn
á landi og mikið frost.
Eftir það heldu þeir félagar aust-
ur, vök úr vök með jakaspöngum
á milli. Ein spöng kom fyrir, sem
mun hafa verið á annað hundrað
faðma breið og sá hvorki út eða
inn fyrir hana, en landmegin var
að sjá nokkuð stór eyða. Var þá
ekki um annað að tala, en setja
yfir spöngina. En vegna þess áð
báturinn var orðinn allur í klaka-
hellu og næstum óviðráðanlegur að
þyngslum, hlutu þeir að skilja eft-
ir á skörinni allt sem í honum var
til þyngsla.
Nú töldu þeir sér víst land, ef
yfir þessa spöng yrði komist, og
að því búnu sigldu þeir og reru
yfir auðan sjó þar til þeir munu
ekki hafa átt meira en 3—4 lóða-
lengdir til lands. Var þá bæði kom-
ið norðan hvassviðri og hörku út-
fall, svo að þegar dreif á þá fjal-
fella af ís. Var þá enn tekið til að
brjóta sig áfram á þann hátt, að
fjórir voru ávallt fram á og mölv-
uðu með bátnum milli sín, og oft
sem allir voru útbyrðis að brjóta
og ýta frá sem varð. En allt kom
fyrir ekki, vindur og straumur riðu
meira, svo að á stuttum tíma voru
þeir félagar komnir út á móts við
ey þá, er kölluð er Litla Ólafsey,
hálfa viku sjávar út frá Skarðsstöð.