Lesbók Morgunblaðsins - 24.12.1960, Side 34
670
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Selma Lagerlöf:
Húsið á bökkunum
ÞRÍR drengir lágu í umsát við grjót-
garð einn. Fyrir aftan þá var djúpur
skurður, og þeir áttu fullt í fangi með
að halda sér á mjórri skurðbrúninni
innan um netlur og þyrna. Þeir voru
með grasatínur og litla grasaspaða, en
fágætu jurtirnar, auðkenndar með töl-
um, voru óhultar fyrir þeim. í óklippt-
um trjágarðinum fyrir innan grjót-
vegginn var sú, sem þeir höfðu meiri
áhuga á en öllum jurtum landareignar-
innar.
Það leið svo langur tími, áðui en
nokkuð var að sjá, að þeir höfðu tóm
til að senna um bezta felustaðinn. Þeir
vildu allir liggja þar, sem stóri steinn-
inn hafði fallið úr múrnum. Þeir gátu
ekki komizt hjá, að þrusk og hávaði
varð, er þeir rifust um þetta. Og þeg-
ar lætin voru sem mest, kom hún, sem
þeir biðu eftir, fram úr skógarþykkn-
inu. Þetta var ung stúlka, ljósklædd,
dökkhærð og hárið hrokkið við gagn-
augun og á hnakkanum. Hún var fög-
ur, eins og flestar stúlkur um tvítugt
eru, ekki há vexti, en spengileg og
mjög nýtízkuleg til fara.
Þeir höfðu undir eins hljótt um sig,
skriðu í felur á bak við garðinn, en
teygðu upp höfuðin og gláptu Hún
hafði komið auga á þá og hljóp fram
að múmum, hún hleypti brúnum og
steytti hnefana. Hún var bálvond af
njósnum þeirra. Þeir flýðu, hentust
fyrst niður í skurðinn, en tókst síð-
an að smjúga inn í rúgakur hinum
megin skurðarins. Hávöxnu, gulu rúg-
stangirnar lukust um þá og huldu þá.
Hún stóð uppi á múrnum og gaf því
gætur, að kornstangirnar gengu í
bylgjum, þar sem þeir flýðu. Þegar
þeir virtust stanza, hrópaði hún:
„Hypjið ykkur! Hypjið ykkur!“ — og
kastaði örlitlum steinvölum á eftir
þeim, líkt og hún truttaði á kjúklinga.
Drengirnir þræddu gegnum rúgak-
urinn og reikuðu síðan um hagana í
átt til borgarinnar. Þeir höfðu beðið
lægra hlut í þetta skipti, en ekki brást,
að daginn eftir höfðu þeir enn ástríðu
til þess að sjá ungfrúna og áreita hana.
Hún var þeim hugstæðari og espaði þá
meir upp en nokkur stúlka önnur f
víðri veröld.
Ung stúlka bjó Cim þær mundir á
litlu sveitasetri í grennd við borgina.
Það hafði árum saman verið í eyði.
Stúlkan var geðugust, en jafnframt
sérlunduðust allra jafnaldra sinna.
Girtur trjágarðurinn umhverfis húsið
reis eins og lítið, grænt vígi á miðj-
um, sléttum bökkunum. Trén uxu í
bendu og voru því laufvana og ber allt
upp að trjákrónunum, en þær mynd-
uðu fagurgræna, óslitna laufhvelfingu.
Laufin lágu svo þétt hvert yfir öðru, að
lævirkjar, sem svifu þar hátt yfir sáu
ekki hót í gegnum laufhvelfinguna,
sólargeislar gátu ekki brotizt gegnum
hana og regndropar hrukku af henni.
Og á allar hliðar múrsins steyptist of-
gnótt grænku frá uppsprettu laufhvelf-
ingarinnar. Hesliviðurinn myndaði
meira að segja skærar, grænar lauf-
flúðir og þroskaðar, ljósar hnetur hans
voru sem hvítir löðurflekkir hér og
þar, alveg niður á jafnsléttu. Vindur og
sólskin fundu því hvergi smugu í trjá-
benduna. Á jörðu niðri spratt ekki
stingandi strá né jurtir, og raki og
myglusveppir gerðu loftið svo þungt,
að hvorki skordýr né fuglar undu þar.
Bak við blómlegt líf yzta jaðarsins var
allt svarti dauði og mygla. Ósjálfrátt
hlutu fólki að fljúga í hug gamlar
sögur um hersetna kastala, þar sem
varnarliðið bjóst skartklæðum og lék
sér á vígisgörðunum, er blöstu við
fjandmönnunum, svo að þeir gætu ekki
getið sér þess til, að heimili þeirra
væri að tortímast af hungri og drep-
sóttum.
Á vanhirðuárunum hafði villiskógur
síðan smám saman lagt undir sig trjá-
garðinn. Það kom kyrkingur í stöngul-
berjarunnana og vínviðinn, á þeim
spruttu sárfá ber, sem náðu aldrei
fullum þroska. Blómareitirnir urðu að
flögum, en þrautseigu keisarakrónurn-
ar tánuðust samt gegnum rakt loftið
svo skelfilega hátt, að blómabikarar
þeirra hreyktu sér upp í svalt loft og
skuggalaust sölskin. Ung eplatré
teygðu sig upp til þess að taka þátt í
Selma Lagerlöf
hinni ægilegu keppni um sólskinið,
það reið á lífi þeirra, að slíkt tækizt,
og smá aldinin bærðust í svimhárri
hæð, sem eigi varð til náð. En kirsi-
berjatrén vörðu sig fyrir áleitni ann-
arlegs gróðurs með því að mynda lund
út af fyrir sig. Þau uxu svo þétt, og
lífsbaráttan var svo hörð, að ekki kom
til mála að sóa orku í þann munuð að
blómgast eða bera ávexti.
Hvíta húsið stóð mitt í þessum ó-
skapnaði. Villivínviður varpaði vaf-
teinungum yfir það, og var sem græn
flóðbylgja brotnaði á steinveggjunum
og þeytti greinum og laufum æðis-
lega upp eftir þeim. Þykk laufflækja
slútti yfir gluggana, og vart var unnt
að opna dyr á húsinu. Um hádag var
birtan í herbergjunum ívið grænleit
líkt og í sjó niðri. Enga útsýn gat úr
húsinu nema í grænar laufbylgjurnar.
Og sléttan mikla og sundið breiða
breiddu því til einskis úr sér þar spöl-
korn burtu, og til einskis lokaðist
sjóndeildarhringurinn víðs fjarri —
ekki af fjöllum, heldur af bláum þoku-
slæðum, sem svifu hver við aðra og
mynduðu þám, er byrgði frekari út-
sýn.
Stúlkan unga, sem sagði fyrir á
staðnum hindraði ekki útbreiðslu hins
freka villta gróðurs. Hún var of nær-
gætin til þess að hrófla við honum,
henni fannst hún ekki hafa rétt til að
kæfa hann. Hún var kvenna tilhliðr-
unarsömust og gæfust. Geitungahyski
hafði hugkvæmzt að reisa sér bú í
syefnhúsi hennar, þar sem gluggi var
upp á gátt dag og nótt. Hún skipti þá
«