Morgunblaðið - 06.01.2001, Blaðsíða 23

ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 6. JANÚAR 2001 23
FRIÐARHREYFING Ísraels ætti
nú að fara að endurskoða afstöðu
sína. Í þrjátíu ár höfum við haldið
því fram, að friður muni aldrei nást
á meðan Ísrael stjórni annarri þjóð.
Sum okkar hafa jafnvel sagt að
krafa Ísraela um að stjórna annarri
þjóð sé helsta ástæðan fyrir því að
friður finnist ekki. En stjórnvöld
okkar hafa látið af kröfunni.
Ísraelar bjóða nú Palestínumönn-
um friðarsamkomulag byggt á
landamærunum frá 1967 með smá-
vægilegum, gagnkvæmum breyt-
ingum. Lagt er til að ísraelskar
landnemabyggðir, sem dreifðar eru
um innstu héruð palestínsks yfir-
ráðasvæðis, verði lagðar niður,
Austur-Jerúsalem verði að höfuð-
borg Palestínu og umdeildir helgi-
staðir verði seldir undir yfirráð
múslíma. Þetta er víðtækasta tilboð
sem Ísrael getur gert. Það er lagt
fyrir Palestínumenn þótt það kosti
fordæmislausan ágreining í ísra-
elsku samfélagi, þótt það kosti póli-
tískan jarðskjálfta. Gyðingar verða
að draga til baka, þótt það sé sárs-
aukafullt, margar sögulegar og
trúarlegar kröfur sínar og hverfa
frá mörgum sínum gömlu draumum
og trúarlegu metnaðarmálum.
Palestínska þjóðin hafnar þessum
friði. Leiðtogar hennar krefjast nú
opinberlega „réttarins til að snúa
aftur“ fyrir hönd hundruða þúsunda
Palestínumanna sem flýðu og voru
hraktir frá heimilum sínum í stríð-
inu 1948 en virða um leið að vettugi
örlög hundruða þúsunda ísraelskra
gyðinga sem flýðu eða voru hraktir
frá heimilum sínum í arabalöndum í
nákvæmleg sama stríði.
Veiting „réttarins til að snúa aft-
ur“ jafngildir afnámi sjálfsákvörð-
unarréttar gyðinga. Hún mun gera
gyðinga að minnihlutahópi sem á
allt sitt undir múslímum, að „vernd-
uðum minnihluta“, alveg eins og
bókstafstrúaðir múslímar vilja.
Veiting „réttarins til að snúa aft-
ur“ jafngildir útrýmingu Ísraels.
Samkvæmt upphaflegri ályktun
Sameinuðu þjóðanna 1947 skyldu
tvö sjálfstæð ríki verða stofnuð á
hinu umdeilda landi, eitt fyrir gyð-
inga og annað fyrir Palestínumenn.
En krafa Palestínumanna um „rétt-
inn til að snúa aftur“ þýðir í raun að
í stað „tveggja ríkja fyrir tvær þjóð-
ir“ yrðu til tvö arabaríki á þessu
landi.
Í ljósi þessarar afdrifaríku bylt-
ingar á afstöðu Palestínumanna
geta Ísraelar, sem vilja stuðla að
friði, ekki látið sem allt sé með kyrr-
um kjörum. Þeir geta heldur ekki
haldið áfram að segja, líkt og þeir
hafa vanalega gert undanfarna ára-
tugi, að „eina hindrunin í vegi frið-
arsamninga er herseta Ísraela á pal-
estínsku landi“.
Ísraelskir friðarsinnar ættu að
endurskoða afstöðu sína. Í stað þess
að segja að herseta Ísraela á svæð-
um Palestínumanna komi í veg fyrir
frið ættum við að segja að jafnvel án
friðar er rangt að stjórna annarri
þjóð. Rangt og skaðlegt. Hersetan,
sem er styrkt með tugum lítilla
landnámsbyggða inni í miðju palest-
ínsku landi með það í huga að koma í
veg fyrir frekari málamiðlun, gerir
Ísrael ekki sterkara, heldur veikara.
Veikara og erfiðara að verja það.
Ég er ekki hlynntur villandi og
óhjálplegri hugmynd um einhliða
aðskilnað. Ísraelar verða nú að
skipa herjum sínum samkvæmt
þeim línum sem sem eru um það bil í
samræmi við raunverulega lýðskip-
an. [Ísrael] verður að hverfa á brott
frá fjölmennum palestínskum svæð-
um og gera Palestínumönnum kleift
að stofna sjálfstætt ríki, nú þegar,
jafnvel án friðarsamkomulags.
Hinar nýju línur verða ekki lýstar
endanleg landamæri heldur verður
litið á þær sem grundvöll fyrir
áframhaldandi friðarsamninga um
frekari umbætur. Þangað til verður
ekki litið á áhlaup Palestínumanna á
þessi landamerki sem „hryðjuverk“,
heldur sem árás sjálfstæðs ríkis á
landsvæði nágrannaríkis, og Ísrael
á þá rétt á að verja sig.
Það kann að vera til marks um
breytingu á höfnunarviðhorfi Pal-
estínumanna að þeir vilja semja við
Ísraela, ekki um „réttinn til að snúa
aftur“ heldur alhliða pólitíska og
mannúðlega lausn á flóttamanna-
vandanum síðan 1948. Ísraelar ættu
að skuldbinda sig siðferðilega til
slíkrar lausnar. Um leið og þetta
næst geta ríkisstjórnirnar tvær
samið og dregið friðsamleg landa-
mæri sín.
Jafnvel án
friðar er rangt
að stjórna
annarri þjóð
© Amos Oz 2001.
eftir Amos Oz
Höfundur er ísraelskur rithöfundur.
AP
Palestínumenn efndu til mótmæla gegn friðarferlinu í borginni Nablus á Vesturbakkanum í gær. Meðlimir
Hamas-hreyfingarinnar sjást hér brenna ljósmyndir af Bill Clinton Bandaríkjaforseta og Ehud Barak, forsætis-
ráðherra Ísraels.
SONARSONUR Jósefs Stalíns
kveðst hafa einsett sér að stofna
„umbótasinnaðan“ kommúnista-
flokk í Georgíu, fæð-
ingarlandi afa síns,
og segir að endur-
sameining Georgíu
og Rússlands verði
efst á stefnuskrá
hans.
Jevgení Dzhúga-
shvílí, sonarsonur
sovéska einræðis-
herrans fyrrverandi,
kveðst vera fokreiður
yfir „svikum“ Georg-
íumanna við Rússa og
fátæktinni í Georgíu
frá því landið fékk
sjálfstæði fyrir tíu ár-
um. Hann segir að
eina leiðin til að ráða
bót á þrengingum
landsins sé að sameina það Rúss-
landi.
Dzhúgashvílí er 64 ára fyrrver-
andi ofursti og með ættarnafn
Stalíns sem hét réttu nafni Josif
Víssaríonovítsj Dzhúgashvíli.
Hann er með yfirvaraskegg eins
og afinn og skapofsi hans og orð-
færi minna óþyrmilega á Stalín.
Hann formælti Edúard Shev-
ardnadze, forseta Georgíu, og
fleiri „svikurum“ eins og Míkhaíl
Gorbatsjov, síðasta forseta Sov-
étríkjanna, Borís Jeltsín, fyrrver-
andi forseta Rússlands, og rúss-
neskum kaupsýslumönnum sem
mökuðu krókinn í forsetatíð
Jeltsíns.
Pútín mærður
Dzhúgashvílí hrósaði hins veg-
ar Vladímír Pútín Rússlands-
forseta í hástert og kvaðst vera
mjög ánægður með frammistöðu
hans. „Hann er sannur föð-
urlandsvinur sem reynir að bæta
þann skaða sem Gorbatsjov og
Jeltsín ollu með
gerðum sínum í þágu
erlendra drottnara
sinna. Hvað valda-
sjúku kaupahéðnana
í Moskvu varðar
hefði Stalín látið
skjóta þá án rétt-
arhalda.“
Ofurstinn fyrrver-
andi vitnaði oft í
Stalín en ólíkt afa
sínum gaf hann að-
eins loðin svör þegar
hann var spurður um
stefnu nýja flokksins
sem hann hann kall-
ar Kommúnistaflokk
umbótasinna. „Við
höfum ekki gengið
frá stefnuskrá hans ennþá,“ sagði
hann. „Hún á ekki byggjast á len-
ínisma eða stalínisma, heldur ást
á föðurlandinu, Sovétríkjunum.“
Dzhúgashvílí bauð sig eitt sinn
fram í þingkosningum í Rússlandi
sem leiðtogi „stalínistasamtak-
anna“ en náði ekki kjöri. Hann er
sonur Jakovs Dzhúgashvílís,
fyrsta sonar Stalíns og eiginkonu
hans, Jekaterínu Svanítdze. Jak-
ov lést í fangabúðum nasista í
síðari heimsstyrjöldinni.
Margir íbúar sovétlýðveldanna
fyrrverandi minnast „gömlu,
góðu daganna“ með ljúfsárum
söknuði og á það ekki síst við um
Georgíumenn sem þurfa að sætta
sig við rafmagnsleysi í átján
klukkustundir á sólarhring.
Hvíta-Rússland er þó eina sovét-
lýðveldið fyrrverandi sem hefur
sóst eftir því að endursameinast
Rússlandi.
Sonarsonur
Stalíns vill sameina
Georgíu Rússlandi
Moskvu. The Daily Telegraph.
Jevgení
Dzhúgashvílí