Morgunblaðið - 06.01.2001, Blaðsíða 30

Morgunblaðið - 06.01.2001, Blaðsíða 30
30 LAUGARDAGUR 6. JANÚAR 2001 MORGUNBLAÐIÐ Í BANDARÍKJUNUM er nú verið að prófa virkni tvegga lyfseðils- skyldra megrunarlyfja á börn og táninga, sem aðferð við að takast á við offitu meðal barna, en þessi leið hefur löngum verið talin óhugs- andi. Lyfin sem um ræðir heita Xenical, sem fáanlegt er hér á landi (sjá grein til hliðar) og Meridia. Þessar fyrstu umfangsmiklu til- raunir til að kanna notkun megr- unarlyfja meðal unglinga eru til marks um aukna þörf, segir dr. Ken Fujioka, yfirmaður Næringar- og efnaskiptarannsóknarmiðstöðv- arinnar við Scripps-heilsugæslu- stöðina í San Diego í Bandaríkj- unum. Heilbrigðismálasérfræðingar telja að tíu til fimmtán prósent barna í landinu séu of feit og fari hlutfallið stækkandi. Ógnvekjandi vandi „Ég held að okkur hefði aldrei dottið í hug að gera þetta fyrir tíu árum eða fimm árum,“ segir Fuji- oka, sem rannsakar áhrif Xenical á börn á aldrinum 12 til 16 ára. „En þetta er ógnvekjandi vandamál vegna þess að það eykst svo hratt. Þess vegna erum við nú að kanna beinskeyttari aðferðir.“ Margir heilbrigðismálasérfræð- ingar eru eindregið andvígir því að börn séu meðhöndluð með megr- unarlyfjum. Segja þeir að áhersla á lyfjagjöf beini sjónum frá grund- vallarvandanum – of miklum mat, of mikilli fitu og of lítilli hreyfingu – sem sé ástæða offitufaraldurs meðal barna. „Ég held að lyf séu ekki besta svarið við offitu barna,“ segir dr. Francine Kaufman, yfirmaður inn- kirtla- og efnaskiptalækninga við Barnaspítalann í Los Angeles. „Besta svarið er almenn heilsu- gæsla. Við þurfum að læra mun meira um offitu barna og hvers vegna þetta er að gerast núna.“ En sérfræðingar segja að for- eldrar of feitra barna séu að verða örvæntingarfullir og leiti leiða til að koma börnum sínum til hjálpar. Mörg börn er þjást af offitu eigi a.m.k. eitt foreldri sem þjáist af of- fitu og hafi það foreldri mikinn skilning á því hve erfitt sé að leggja af. Ný lyf Lyfin tvö, sem um ræðir, eru allt öðru vísi en fyrri kynslóðir megr- unarlyfja. Xenical var leyft 1999 og Meridia 1997. Fyrri lyf voru flest amfetamín sem virkuðu með því að draga úr matarlyst og höfðu fjöldann allan af alvarlegum auka- verkunum, t.d. svefnleysi, skap- sveiflur, hjartsláttartruflanir og fíkn. Rannsóknir á báðum nýju lyfjunum eru kostaðar af framleið- endum þeirra. Xenical er framleitt af Roche- rannsóknarstofunum og virkar það með því að draga úr upptöku um það bil eins þriðja af fitu í mat. Lyfið heftir einnig upptöku nokk- urra vítamína og eru það auka- verkanir sem gætu reynst alvar- legar fyrir börn sem eru að vaxa, segir Fujioka. Þannig getur Xeni- cal heft upptöku D-vítamíns, sem leysist upp í fitu og á þátt í úr- vinnslu líkamans á kalsíum. Sólarljós veitir flestu fólki nægi- legt magn D-vítamíns, en börn sem taka Xenical á norðlægum slóðum fá ef til vill ekki nóg af vítamíninu nema með því að taka bætiefni, segir Fujioka. Grennast um 3-5% Rannsóknir hafa leitt í ljós að meðal fullorðins fólks, sem tekur Xenical auk sérstaks mataræðis, léttust tveir af hverjum þremur um fimm prósent af þyngd á tveimur árum, en annar hvor þeirra sem einungis voru á sérstöku mataræði. Hitt lyfið, Meridia, virkar með því að hafa áhrif á efni í heilanum er stjórna matarlyst. Lyfið er framleitt af fyrirtækinu Knoll Pharmaceutical. Aukaverkanir af því eru m.a. þurrkur í munni, höf- uðverkur, svefnleysi og hægða- teppa. Við rannsóknir kom í ljós að um tveir af hverjum þremur full- orðnum sem tóku lyfið léttust um fimm til tíu prósent á einu ári. Eru lyf svarið við offitu barna? Reuters Offita á meðal barna þykir aukast með ógnvænlegum hraða. Í Bandaríkjunum þykir fjölgun offitu- tilfella meðal barna ógnvænleg þróun. Nú er hafin rann- sókn á áhrifum megrunarlyfja á börn og ungmenni en við það eru ekki allir sáttir. Lyfjaform: Hylki: 120 mg í hverju hylki. Notkun: Xenical er, ásamt hitaein- ingaskertu fæði, notað fyrir þá sem þurfa að léttast, oftast sem meðferð hjá offitusjúkling- um þegar óskað er eftir frek- ara þyngdartapi en náðst hefur eftir öðrum leiðum. Lyfið hamlar verkun lípasa (ensím sem meltir fitu) í melting- arvegi, þannig að hluti fitu í fæðunni brotnar ekki niður og frásogast ekki. Lyfið dregur ekki úr matarlyst. Skammtar: Lyfið er tekið 3svar á dag í tengslum við mál- tíðir. Rétt fyrir, með eða allt að einni klst eftir máltíð. Fæði skal innihalda aðeins færri hitaeiningar en dagleg þörf segir til um, en öll nauðsynleg næringarefni þurfa að vera í fæðunni. Mælt er með ríkulegri neyslu ávaxta og grænmetis. Sé máltíð sleppt eða hún án fitu, skal sleppa að taka lyfið. Aukaverkanir: Algengustu aukaverkanir eru frá melting- arvegi. Kviðverkir, magaóþæg- indi, vindgangur, niðurgangur og verkir. Óþægindi í enda- þarmi geta komið fyrir. Hætta eykst á aukaverk- unum sé neytt fituríkrar fæðu. Athugið: Sérstaklega skal fylgjast með sjúk- lingum sem taka blóð- þynningarlyf (sjá undir B 03) og lyf við fullorð- inssykursýki (sjá undir A 10). Aukaverkanir blóðfitu- lækkandi lyfja sem innihalda pravastatín (sjá undir C 10) geta magnast þannig að breyta þurfi skammtastærð þess og einnig ber að hafa í huga að frásog fituleysanlegra vítam- ína eins og D- og E-vítamíns minnkar. Meðganga og brjóstagjöf: Ekki liggja fyrir niðurstöður rannsókna og notkun því ekki ráðlögð. Til fróðleiks: Nýtt lyf með al- veg nýjan verkunarmáta. Önn- ur megrunarlyf sem mikið voru notuð áður hafa nú verið afskráð vegna aukaverkana, m.a. ávanahættu. Afgreiðsla: Hylki: 42 eða 84 hylki í þynnupakkningu. TENGLAR ................................................. Upplýsingabanki Netdoktors.is: www.netdoktor.is Xenical Úr Íslensku lyfjabókinni KARLMENN eru viðkvæmari en konur allt frá því að getnaður á sér stað. Þess vegna ættu foreldrar að sýna drengjum meiri nærgætni en almennt tíðkast. Þessi er niðurstaða Sebastians Kramers, sálfræðings sem starfar við Portman National Health Ser- vice Trust á Englandi. Rannsókn Kramers, sem nefnist „Viðkvæmi karlmaðurinn“ („The Fragile Male“ á frummálinu), var á dögunum birt í tímaritinu British Medical Journal. Kramer segir að því fari fjarri að fólk geri sér almennt grein fyrir því að karlmaðurinn standi höllum fæti bæði hvað varðar líffræðilega og félagslega þætti. Það sé því mikill misskilningur að karlmaðurinn sé „sterkara kynið“. „Viðhorfið er enn það að ef barn- ið er drengur þá verði hann harðari af sér en stúlkubarn,“ segir Kra- mer. Rannsókn Kramers leiðir í ljós að karlkyns fóstur er í mun meiri hættu á að verða fyrir áfalli í móð- urkviði eða deyja. Og þegar svein- barn fæðist er það að jafnaði fjór- um til sex vikum minna þroskað en meybarn. Almennt gildir um drengi að þeir eiga frekar en stúlkur að glíma við sálrænan vanda í æsku. Þess vegna þurfa þeir meiri athygli en þeir oft fá og eru því í meiri hættu vanræki foreldrarnir þá í uppeldinu. Vegna þess að almennt er talið að dreng- irnir séu harðari af sér en stúlkur geta þeir átt við bælingu að stríða. „Foreldrar verða fyrir þrýstingi samfélagsins í þá veru að viðkvæma drengi þurfi bara að herða upp,“ segir Kramer. „Drengur sem er viðkvæmur og verður auðveldlega sár þarf að bæla niður ýmsar til- finningar sínar áður en hann verður tveggja ára gamall,“ bætir hann við. Kramer segir að þeir líffræðilegu þættir sem geri drengi viðkvæmari en stúlkur og sá félagslegi þrýst- ingur sem þeir verði fyrir séu ekki bundnir við æskuna. Kannanir sýni yfirleitt að stúlkum gangi betur í skóla en drengjum. Þá séu sjálfs- morð þrisvar sinnum algengari hjá körlum en konum. „Ef foreldrar gerðu sér betur grein fyrir hversu viðkvæmur karl- maðurinn er myndu þeir breyta framkomu sinni í garð sona sinna,“ segir Kramer. „Hin viðteknu sann- indi að „drengir séu og verði dreng- ir“ þarfnast nánari skoðunar við“. Karlar viðkvæm- ari en konur allt frá getnaði London. Reuters. Associated Press Gera foreldrar rangar og ósanngjarnar kröfur til drengja? TENGLAR ..................................................... British Medical Journal: www.bmj.com The Los Angeles Times. NIÐURSTÖÐUR nýrrar rannsókn- ar í Bandaríkjunum benda til þess að ef maður léttist um nokkur kíló gæti það bætt svefninn, og ef maður bætir á sig geti það aukið hættuna á að maður verði fyrir einhvers konar svefntruflunum. Og í ljósi þess að of- fita er að verða að faraldri í Banda- ríkjunum gætu þessar niðurstöður, sem greint er frá í nýlegu hefti Jour- nal of the American Medical Asso- ciation, haft mikla þýðingu, segja vísindamenn við Háskólann í Wis- consin. Með því að léttast um sem svarar einungis 10% líkamsþyngdar, segja þeir, getur maður minnkað alvöru svonefndrar svefntruflaðrar öndun- ar, eða kæfisvefns, um 25%. En ef maður bætir á sig fara líkurnar versnandi. „Við komumst að því að 10% þyngdarauking á fjögurra ára tímabili tengdist um það bil sexföld- un á hættu á að maður fengi svefn- truflaða öndun,“ segir Paul Peppard, aðstoðarvísindamaður við lækna- deild Háskólans í Wisconsin. Meðal fólks sem þegar þjáist af öndunartruflunum í svefni leiddi 10% þyngdaraukning til um það bil 30% aukningar á alvöru svefntrufl- ananna. Körlum er hættara en kon- um við svefntruflaðri öndun. Færri kíló - betri svefn The New York Times Syndicate.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.