Morgunblaðið - 06.01.2001, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 6. JANÚAR 2001 31
EKKI er víst að reykingamönnum
dugi að fara að reykja minna til þess
að dragi úr hættunni sem heilsu
þeirra stafar af þessum ávana. Að
minnka reykingar eða hætta þeim al-
veg er nú orðið að heitu deiluefni með-
al sérfræðinga á þessu sviði. Ef mað-
ur hættir að reykja byrjar líkaminn
strax að gróa. En því hefur verið hald-
ið fram, að ef stórreykingamenn vilja
ekki hætta alveg sé það þó áreiðan-
lega til mikilla bóta fyrir þá að fara að
reykja minna.
Stórt lyfjafyrirtæki hefur, í sam-
ræmi við þessa kenningu, ákveðið að
hefja sölu á nikótíninnöndunartækj-
um í Evrópu til þess að gera stórreyk-
ingamönnum auðveldara um vik að
hætta kannski ekki, en að minnsta
kosti fara að reykja innan við pakka á
dag. Er þetta allt öðru vísi notkun á
þessum lyfjum en tíðkast í Norður-
Ameríku.
En niðurstöður nýrrar rannsóknar,
sem er ein fyrsta prófunin á þessari
kenningu, benda til þess að það sé
ekki til bóta fyrir heilsuna að draga
einungis úr reykingum en hætta þeim
ekki alveg. Þetta er óvænt niðurstaða
sem mun ekki skera úr í deilunni. En
rannsóknin, sem gerð var við Mayo-
heilsugæslustöðina í Rochester í
Bandaríkjunum, hefur vakið mikla at-
hygli.
Eitrið minnkaði ekki
Í henni kom í ljós að magn eitur-
efna í líkama stórreykingamanna
minnkaði ekki þegar þeir drógu úr
reykingum um helming.
John R. Hughes, þekktur reyk-
ingasérfræðingur við Háskólann í
Vermont í Bandaríkjunum, segir að
þetta sé ákaflega mikilvægt vegna
þess að „fyrir almenning [þýðir þetta
að] ef maður dregur úr [daglegum
sígarettufjölda] getur maður samt
ekki verið viss um hversu mikil bót er
að því. Maður ætti því ekki að blekkja
sjálfan sig.“
Um það bil 48 milljónir Bandaríkja-
manna reykja, og verður þessi fíkn
400 hundruð þúsund manns að bana
árlega. Reykingar valda hjartasjúk-
dómum, lungnasjúkdómum á borð við
lungnaþembu og lungnakrabba og
auka einnig hættuna á sjö öðrum
gerðum krabbameins. Með því að
hætta að reykja dregur maður úr
þessum hættum. Sjötíu prósent reyk-
ingamanna segjast vilja hætta, en á
hverju ári reyna aðeins um 35%
þeirra að losna við ávanann.
En margir reykingamenn vilja ekki
reyna að hætta. Þess vegna hefur orð-
ið til kenningin um „minnkun
áhættu“, en í henni felst að ef stór-
reykingamenn gætu farið úr til dæm-
is 40 sígarettum á dag í 20, með að-
stoð langtíma nikótínmeðferðar,
myndi þeim kannski heilsast eitthvað
betur. Eða myndi þetta bara draga úr
hvötinni fyrir þá til að hætta alveg, og
í raun ekki koma til góða?
Lyfjafyrirtækið Pharmacia hefur
fjárfest í kenningunni. Samkvæmt
rannsóknum þess minnkuðu allt að
30% reykingamanna, sem vildu ekki
hætta, reykingar um helming með því
að nota nikótíninnöndunartæki, nef-
úða, tyggjó og pillur undir tunguna,
til að draga úr lönguninni á milli síga-
rettna.
Í Bandaríkjunum er nikótínmeð-
ferð einungis leyfð sem hjálparmeðal
til að hætta reykingum á skömmum
tíma. En í Danmörku fékk Pharmacia
leyfi til að markaðssetja þessar vörur
einnig sem hjálpartæki til að draga úr
reykingum. Segir fyrirtækið að í
þrem öðrum Evrópulöndum hafi ný-
lega verið veitt svipuð leyfi, og verði
greint frá því snemma á þessu ári
þegar fyrirtækið hefji víðtækari
markaðssetningu á hugmyndinni um
minnkun áhættu. (Nikótínplástrar
eru þó enn aðeins leyfðir sem hjálp-
artæki við að hætta, vegna þess að
þeir veita stöðugan straum nikótíns).
„Ef þetta dregur verulega úr neysl-
unni þá mun maður sjá heilsubót,“
segir David Graham, stjórnandi al-
heimsstefnumótunarsviðs Pharma-
cia.
En rannsóknin, er gerð var við Ma-
yo-heilsugæslustöðina, sýndi ekki
fram á neina heilsubót þegar einbeitt-
ir reykingamenn drógu úr tottinu um
helming. Vandinn er þessi: Svo virðist
sem fólk hafi reykt meira þær færri
sígarettur sem það reykti daglega, og
reynt þannig að ná meira nikótíni úr
hverri um sig, og þar með andaði fólk-
ið að sér meiru af eiturefnum.
Dr. Richard Hurt stjórnaði rann-
sókninni. Hann fékk til þátttöku í
henni 23 reykingamenn sem reyktu
40–50 sígarettur á dag og vildu ekki
hætta. Kanna átti hvort nikótíninn-
öndunartæki gætu hjálpað fólkinu að
minnka skammtinn í 10 sígarettur á
dag. Síðan var mælt magn tveggja
sterkra krabbameinsvaldandi efna og
tveggja annarra eiturefna í sígarett-
um í líkömum reykingafólksins.
Eftir að hafa reynt í þrjá mánuði
hafði fókið að meðaltali minnkað
reykingar um helming, en einungis
tveir fóru niður í 10 sígarettur á dag.
Nokkru síðar höfðu þeir aukið reyk-
ingarnar aftur. Aðeins dró lítillega úr
magni eins krabbameinsvaldandi eit-
urefnis þegar reykingarnar minnk-
uðu. En þessi efni hverfa alveg innan
fárra vikna þegar reykingamenn
hætta alveg.
Gott fyrir sjálfstraustið?
Hughes tekur fram að gera þurfi
umfangsmeiri rannsóknir til að skera
úr um hvort það kunni að vera til bóta
fyrir einhverja reykingamenn að
draga úr reykingunum. Jafnvel þótt
slíkt myndi ekki minnka hættuna á
krabbameini telur Hughes að það
gæti aukið sumum reykingamönnum
sjálfstraust til að hætta að lokum al-
veg, og er hann nú að rannsaka það.
En „við vitum að stórreykinga-
menn geta hætt alveg“ ef þeim er
hjálpað með réttum skammti af nikó-
tínplástrum og öðrum lyfjum á borð
við þunglyndislyf sem draga úr síga-
rettulönguninni, segir Hurt. Hann
hvetur því til þess að fólk ákveði að
hætta alveg, fremur en draga úr
reykingunum. Maður eigi að ákveða
dagsetninguna og láta til skarar
skríða.
Ekki víst að
minni reykingar
dragi úr hættunni
Washington. AP.
Um skaðsemi reykinga er ekki lengur deilt
en felst einhver heilsubót í því að minnka
þær? Um þetta hafa nú blossað upp deilur. Reuters
Sogið í botn.
Óvæntar niðurstöður nýrrar
rannsóknar á áhrifum reykinga