Morgunblaðið - 21.03.2001, Blaðsíða 36

LISTIR
36 MIÐVIKUDAGUR 21. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
I
nni í hellinum snarkaði
eldurinn, flestir lágu á
meltunni, nöguðu mamm-
útabein eða tíndu af sér
lýs og flær. Mönnum leið
vel, þeir hölluðu sér út af á grjót-
sófanum og nenntu ekki að fara út
þegar sí-rexandi leiðindagaurinn í
hópnum fór að pata af því að hann
sá stjörnuhrap. Hvað kom þeim
þetta við? Þeir nýttu sér helgan
réttinn til að liggja í leti og láta
hann og aðra ofvirka furðufugla
um að velta fyrir sér stjörnunum.
En hann hafði líka áhuga á dimm-
um skýjum sem hann vissi að boð-
uðu fárviðri eða athyglisverðum
dýraslóðum sem bentu til að góð
veiði væri handan við næsta fjall.
Þá var hlustað
á hann.
Þannig hef-
ur þetta víst
alltaf verið.
Við þurfum að
hafa einhverja
til að velta fyrir sér því sem liggur
ekki endilega í augum uppi og er
jafnvel svolítið flókið og óljóst.
Ágætt er að þeir séu margir og
allra best að allir reyni eftir getu.
En á að skylda alla til þess að að
hafa skoðun á öllum mikilvægum
málum, taka afstöðu, rökræða,
afla sér upplýsinga?
Sumar þjóðir hafa sett í lög að
menn eigi að kjósa og jafnvel beitt
sektum til að reka fólk upp úr sóf-
anum. Ekki virðist þetta breyta
nokkru um stjórnarfarið og
tryggja skilvirkt og gott lýðræði.
Ítalir eru til dæmis með slík lög og
almenningur þar í landi vill helst
að allt pólitískt vald fari til Brus-
sel. Svo illan bifur hafa Ítalir á
eigin mönnum.
Lýðræðis- og mannréttindi eru
ekki eingöngu rétturinn til að nota
atkvæðið sitt og láta ekki fara illa
með sig heldur eru þau líka rétt-
urinn til að fá að vera í friði. Og þá
fylgir að sjálfsögðu rétturinn til að
láta sig þessa heims valdabrölt
litlu varða en taka því sem að
manni er rétt. Í stjórnmálum
merkir þetta að sitja heima á kjör-
degi. Niðurstaðan verður einhver
hvort sem er.
Ókosturinn við að velja þennan
rétt er að sé maður ósáttur við val
meirihlutans í kosningum eins og
fóru fram í Reykjavík um helgina
glatast rétturinn til að kvarta há-
stöfum og með mikilli vandlæt-
ingu yfir niðurstöðunni. En samt
hika margir frammámenn Sjálf-
stæðisflokksins ekki við að taka
sér þennan rétt. Ein aðalröksemd
þeirra á undan atkvæðagreiðsl-
unni um flugvöllinn var meðal
annars að spurningin væri ekki
rétt orðuð. Segja yrði nákvæm-
lega hvaða kostur yrði valinn ef
völlurinn færi. Annars væri þetta
plat. Þeir hvöttu ekki kjósendur
til að fara og skila auðu í mót-
mælaskyni heldur sögðu þeir rétt-
ast að sitja heima. Núna segja
þeir að allt of fáir hafi ómakað sig
á kjörstað og þetta sé allt marg-
falt plat og patt.
Það er vandlifað í þessum heimi
en kannski leynist í þessari ólund
vísir að afdrifaríkum framförum
og endurbótum á lýðræðinu. Fyrir
næstu alþingiskosningar geri ég
ráð fyrir að flokkurinn muni segja
okkur vandlega hvaða stjórn-
málaflokki eða flokkum hann ætli
að starfa með eftir næstu þing-
kosningar. Við munum vita að
hverju við göngum, engar blekk-
ingar, ekkert óvænt hliðarspor
þegar atkvæðin eru í höfn. Oft
hafa kosningarnar þar sem fjöld-
inn greiðir atkvæði verið minna
spennandi en eftirleikurinn, þegar
flokkarnir ákveða eftir kosningar
hverjum þeir vilji mynda meiri-
hluta með á Alþingi.
Nú er okkur sagt að 37% kosn-
ingaþátttaka sé of lítið en hvað
hefði verið nóg?
Síðast þegar kosið var til Al-
þingis var kjörsókn heldur minni
en venjulega, hún fór niður undir
80 af hundraði. Hátt í 20% kjós-
enda voru á því að engu skipti
hverjir yrðu fulltrúar á löggjaf-
arsamkundunni en varla hefur
nokkrum dottið í hug að segja að
niðurstaðan væri ekki jafngild og í
fyrri kosningum. Allir Íslend-
ingar, 18 ára og eldri, fara sjálf-
krafa á kjörskrá og ekkert er gert
til að hindra þá í að nota kosninga-
réttinn. Sumir kjósa að láta aðra
velja fyrir sig þingmenn sem lýsir
kannski ekki mikilli ábyrgð-
artilfinningu eða skilningi á því að
lýðræði sé dýrmæt réttindi en er
samt ákveðið val.
Sumir þeirra hafa áreiðanlega
varið aðgerðaleysið 1999 með því
að pólitíkusar væru allir eins, sami
rassinn undir þeim öllum, eins og
sagt er. Aðrir hafa einfaldlega
verið í hópnum sem finnst aðrir
hlutir í lífinu skipta máli en kosn-
ingar. En samþykki Alþingi að
reka alla karlmenn úr landi,
hækka tekjuskattinn í 99% eða
koma á lífstíðarfangelsi fyrir að
veiða þorsk utan kvóta verða só-
fakjósendurnir auðvitað að sæta
niðurstöðunni. Þeim var alveg
sama. Þeir reyndu ekki einu sinni
að hafa áhrif.
Niðurstaðan á laugardag er of-
ur einföld. Borgarfulltrúar vita að
núna á því herrans ári 2001 er
naumur meirihluti þeirra sem
hafa áhuga á málinu þeirrar skoð-
unar að völlurinn eigi að fara.
Hvað þeir gera við þessar upplýs-
ingar er þeirra mál. Engin lög eða
reglur skikka þá til að taka tillit til
niðurstöðunnar en ef okkur hinum
finnst að þeir mistúlki skilaboðin
getum við refsað þeim næst.
Á níunda áratugnum var kosið
um hundahald og reyndar sam-
þykkt að banna það. Borg-
arstjórnarmeirihluti Sjálfstæð-
isflokksins ákvað eftir nokkra
umhugsun að hundsa niðurstöð-
una í samræmi við efnið og leyfa
hundahald gegn því skilyrði að
eigendurnir (þessir tvífættu)
fengju opinbert leyfi til að sýna
sig með vinum sínum opinberlega
þegar sinna þyrfti brýnum og
mjög aðkallandi þörfum.
Þátttakan í hundakosningunni
forðum var aðeins 7% og því alveg
ljóst samkvæmt mælistikunni sem
nú er komin út úr skápnum að
ekki fékkst niðurstaða. Samt var
mörkuð stefna í málinu af hálfu
borgaryfirvalda og hundahald í
reynd leyft. Eða vildu kjósendur
eingöngu banna fjólubláa hunda?
Ólund og
skýr svör
En samþykki Alþingi að reka alla karl-
menn úr landi, hækka tekjuskattinn í
99% eða koma á lífstíðarfangelsi fyrir
að veiða þorsk utan kvóta verða sófa-
kjósendurnir auðvitað að sæta nið-
urstöðunni. Þeim var alveg sama.
VIÐHORF
Eftir Kristján
Jónsson
kjon@mbl.is
SNIGLAVEISLAN eftir Ólaf Jó-
hann Ólafsson verður tekin til sýn-
inga í Iðnó í kvöld en sýningin var
frumsýnd í byrjun febrúar í Sam-
komuhúsinu á Akureyri. Sýningin
á Sniglaveislunni er samstarfs-
verkefni Leikfélags Akureyrar og
Leikfélags Íslands en þetta er í
annað skipti sem félögin seta upp
leiksýningu í sameiningu. Fyrra
samstarfsverk félaganna var
Stjörnur á morgunhimni. Í Snigla-
veislunni segir af Gils Thordersen
stórkaupmanni. Ársfjórðungslega
heldur Gils sjálfum sér mikla
veislu og gerist sagan einmitt á
slíku kvöldi. Að þessu sinni ber
óboðinn gest að garði og verður úr
að Gils býður honum að setjast
með sér að veisluborði – öldungis
grunlaus um erindi gestsins. Smám
saman kemur í ljós að gesturinn er
ekki allur þar sem hann er séður,
átök vaxa og uppgjör er óumflýj-
anlegt.
Gunnar Eyjólfsson leikur hlut-
verk Gils Thordersen en Gunnar
fagnaði 75 ára afmæli sínu 24.
febrúar sl. Í öðrum hlutverkum eru
Sigurþór Albert Heimisson, Sunna
Borg og Hrefna Hallgrímsdóttir.
Leikstjóri er Sigurður Sig-
urjónsson. Leikmynd og búninga
gerir Elín Edda Árnadóttir. Tón-
list semur Hilmar Örn Hilmarsson.
Lýsingu hannar Halldór Örn Ósk-
arsson og Randver Þorláksson er
aðstoðarleikstjóri.
Að sögn Magnúsar Geirs Þórð-
arsonar, leikhússtjóra Leikfélags
Íslands, hefur verið uppselt á allar
sýningar verksins norðan heiða og
er þegar orðið uppselt á fyrstu
10 sýningar verksins í Iðnó.
Leikgerðin á Sniglaveislunni er
eftir Ólaf Jóhann Ólafsson og Sig-
urð Hróarsson. Er þetta fyrsta
leikgerðin sem unnin er eftir sög-
um Ólafs Jóhanns en áður hefur
verið sýnt leikrit hans Fjögur
hjörtu í Loftkastalanum 1997.
Sniglaveislan í Reykjavík
Morgunblaðið/Kristján
„Fátt er betra en íslenskir brekkusniglar.“ Gunnar Eyjólfsson í
hlutverki sínu í Sniglaveislunni.
SINFÓNÍUHLJÓMSVEIT
áhugamanna hefur á seinni árum
átt vaxandi gengi að fagna og hef-
ur tónleikum sveitarinnar fjölgað
undir stjórn Ingvars Jónassonar
fiðluleikara sem hefur verið að-
alstjórnandi sveitarinnar frá upp-
hafi, eða frá árinu 1990. Á tónleik-
unum sl. sunnudag, 18. mars, var
stjórnandi sveitarinnar Oliver
Kentish og voru flutt tvö verk eftir
hann ásamt ljóðaflokknum Sum-
arnætur eftir Hector Berlioz. Tón-
leikarnir hófust á Sonnettu, fyrir
strengi og hörpu, eftir Oliver
Kentish, Verkið er upphaflega
samið fyrir píanó en síðar útsett
fyrir strengjasveit og hörpu,
áheyrilegt og látlaust verk sem er
sérlega lagrænt og tóntegunda-
bundið, þó með smáívafi ómstreyt-
unnar. Það sem nokkuð háir Sin-
fóníuhljómsveit áhugamanna er að
blæbrigði, þ.e. tónmótunin, eru oft
nokkuð erfið, sérstaklega þegar
leika á veikt, svo að tónninn verð-
ur svolítið „hræddur“, en stjórn-
andinn var sífellt að „sussa“ á
hljómsveitina þannig að tóngæðin
liðu fyrir það.
Annað verkið á efnisskránni
voru sex sönglög eftir Berlioz við
kvæði eftir Th. Gautier og kallaði
tónskáldið þennan lagaflokk Sum-
arnætur. Flokkurinn er saminn á
árunum 1840–41, og semur hann
lögin upphaflega fyrir eina rödd og
píanóundirleik en umritar lögin
fyrir hljómsveit og tónflytur sum
þeirra fyrir mismunandi raddir ár-
ið 1856. Sigrún Jónsdóttir söng
lögin af þokka en það háði henni
að nokkur laganna voru of djúp
fyrir hennar rödd enda mun Berl-
ioz hafa skipt hljómsveitargerðinni
niður á sópran, alt og tenór. Þetta
er nokkuð einföld en hljómfalleg
tónlist og var bæði söngur og leik-
ur hljómsveitarinnar fallega mót-
aður að frádregnu því að tónsvið
laganna er vart syngjanlegt af
einni og sömu manneskjunni svo
vel sé.
Lokaverk tónleikanna var Trip-
tych, hugleiðing fyrir selló og
strengi eftir Oliver Kentish og lék
Gunnar Kvaran einleikinn. Verkið
er einum of viðburðasnautt og
mjög mikið notað einraddað ferli
og orgelpunkturinn (liggjandi
bassi) var vægast sagt ofnotaður.
Aðalstefið var í gangandi fjórðap-
artsnótumum og til að kóróna allt
var stefið leikið umhverft, rétt eins
það sé eitthvað nýtt því að Mach-
aut (1300–1377) lék sér að slíkum
úrvinnsluaðferðum, sem seríalistar
20. aldar fengust við að ráði
Schönbergs. Fræðilegar útskýr-
ingar á gerð tónverks eru með öllu
marklausar fyrir áheyrendur því
að það sem heyrist skilst með allt
öðrum hætti en eitthvert útspekúl-
erað atriði eins og t.d. gagnhverf
tónskipan. Tónlist er tímanleg líð-
andi, sífelld framvinda sem aldrei
er hægt að skynja afturábak, jafn-
vel þótt tónmálið sé þannig byggt
upp. Gunnar Kvaran lék verkið
mjög vel og það var leikur hans
allur sem í raun hélt uppi þessu
sérlega fábrotna verki sem á köfl-
um var áferðarfallegt en í heild
mjög viðburðasnautt og ófrumlegt.
„Hræddur tónn“
TÓNLIST
N e s k i r k j a
Verk eftir Oliver Kentish
og Hector Berlioz.
Einsöngvari: Sigrún Jónsdóttir.
Einleikari: Gunnar Kvaran.
Stjórnandi: Oliver Kentish.
Sunnudagurinn 18. mars, 2001.
SINFÓNÍUHLJÓMSVEIT
ÁHUGAMANNA
Jón Ásgeirsson
HEIMUR skáldsögunnar er yfir-
skrift ráðstefnu sem haldin verður í
Odda, stofu 101, helgina 24. og 25.
mars. Ráðstefnan hefst kl. 9.30 og
er ætluð áhugamönnum um bók-
menntir, en það eru Hugvísinda-
stofnun og Bókmenntafræðistofnun
Háskóla Íslands sem standa að
þinginu.
Yfir 30 fræðimenn munu halda
stutt erindi hver um eina skáldsögu.
Allar skáldsögurnar sem fjallað
verður um hafa annaðhvort verið
frumsamdar á íslensku á 20. öld eða
þýddar á íslensku á síðustu öld.
Hver fyrirlesari hefur frjálsar
hendur um efnistök og fræðilegt
sjónarhorn. Ætlunin er að gefa alla
fyrirlestrana út á bók síðar á árinu í
ritröð Bókmenntafræðistofnunar,
Fræðirit.
Á sunnudag hefst dagskrá kl. 10
en þinginu lýkur kl. 16.50. Fyrir-
lestrarnir, skáldsögur sem fjallað er
um og fyrirlesarar eru kynntir á
vefsíðu skáldsagnaþings á http://
www.kistan.is.
Skáld-
sagnaþing
í Odda
ÁRLEG samkeppni í flutningi
franskra ljóða fyrir nemendur í
frönsku í framhaldsskólum fór
fram í hátíðarsal Menntaskólans í
Reykjavík sl. laugardag.
Yrsa Þöll Gylfadóttir, Mennta-
skólanum við Hamrahlíð, og Jónas
Ketilsson, Verslunarskóla Íslands,
urðu hlutskörpust 14 keppenda.
Yrsa Þöll flutti ljóðið „Un monsieur
attendait“ eftir Georges Ulmer og
Jónas flutti ljóðið „Vieille chanson“
eftir Jacques Prévert. Menning-
ardeild franska sendiráðsins á Ís-
landi veitti öllum keppendunum
viðurkenningu fyrir þátttökuna.
Dómnefndina skipuðu Guðbjörg
Kristjánsdóttir, forstöðumaður
Listasafns Kópavogs, Louis Bardol-
let, sendiherra Frakklands á Ís-
landi, og Eyjólfur Már Sigurðsson,
deildarstjóri tungumálamiðstöðvar
HÍ.
Það er Félag frönskukennara í
samstarfi við franska sendiráðið
sem skipuleggur keppnina.
Morgunblaðið/Jim Smart
Yrsa Þöll Gylfadóttir og Jónas Ketilsson urðu hlutskörpust.
14 nemend-
ur fluttu
frönsk ljóð
♦ ♦ ♦