Morgunblaðið - 30.03.2001, Qupperneq 26

ERLENT
26 FÖSTUDAGUR 30. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
BÆÐI bandamenn og
gagnrýnendur Banda-
ríkjanna, ríkisstjórnir
sem og ýmis umhverf-
isverndarsamtök, létu
ríkisstjórn George W.
Bush heyra það í gær,
daginn eftir að hún
lýsti því yfir að hún
myndi ekki staðfesta
Kyoto-bókunina við
loftslagssáttmála
Sameinuðu þjóðanna,
um aðgerðir til að
hamla gegn hitnun
loftslags á jörðinni.
Vöruðu gagnrýnendur
Bandaríkjastjórnar
við því að þessi ákvörðun hennar
gæti orðið til þess að skaða milli-
ríkjatengsl Bandaríkjanna og lofts-
lagsþróun almennt í heiminum.
Margot Wallström, sem fer með
umhverfismál í framkvæmdastjórn
Evrópusambandsins (ESB), lýsti
miklum áhyggjum yfir ákvörðuninni
og sagði að sérskipuð sendinefnd
ESB myndi halda til Washington í
næstu viku til viðræðna við fulltrúa
Bandaríkjastjórnar um málið.
„Við verðum að gera bandarísk-
um stjórnvöldum það ljóst, svo ekki
verði um villzt, að hér er ekkert jað-
armál á ferðinni sem hægt er að
leiða hjá sér eða gera lítið úr,“ sagði
Wallström.
Bandaríkin voru meðal ríkja sem
undirrituðu Kyoto-bókunina fyrir
fjórum árum, er Bill Clinton var við
völd í Hvíta húsinu. Alls hafa 84 ríki
undirritað hana. Í bók-
uninni er kveðið á um
að 38 þróuðustu iðnríki
heims skuldbindi sig til
að minnka losun svo-
kallaðra gróðurhúsa-
lofttegunda, fyrst og
fremst koltvísýrings,
um sem nemur 5,2%
fram til ársins 2012,
miðað við losun ársins
1990. Bókunin tekur þó
ekki gildi fyrr en að
minnsta kosti 55 ríki,
sem eru ábyrg fyrir að
minnsta kosti 55%
koltvísýringslosunar
iðnríkja heims árið
1990, hafa löggilt hana. Enn sem
komið er hefur aðeins eitt ríki stað-
fest bókunina, en einkum Evrópu-
sambandsríkin og Japan hafa litið
svo á, að hún sé sá rammi fyrir al-
þjóðlegar aðgerðir gegn gróður-
húsaáhrifunum sem vinna verði eft-
ir; annað væri ábyrgðarleysi.
Bandaríkin losa um fjórðung alls
koltvísýrings, sem fer út í andrúms-
loftið. Aðeins mestu olíuframleiðslu-
ríkin við Persaflóa teljast losa meira
magn gróðurhúsalofttegunda á
hvern íbúa en Bandaríkin.
Sagt skapa hættu á
„loftslagsstórslysi“
Sænska stjórnin, sem gegnir for-
mennskunni í ESB þetta misserið,
lýsti ákvörðun Bush-stjórnarinnar
hneykslanlega og alþjóðlegu um-
hverfiverndarsamtökin Vinir jarðar-
innar (Friends of the Earth) sögðu
hana skapa hættu á „loftslagsstór-
slysi“.
Dominique Voynet, umhverfisráð-
herra Frakklands, sagði ákvörðun
Bush-stjórnarinnar „algjörlega
ábyrgðarlausa ögrun“ og varaði
stjórnvöld í Washington við því að
„halda slíkri skemmdarverkastarf-
semi áfram“, ef Bandaríkin ætluðu
sér að vera stikkfrí á meðan önnur
ríki væru að leggja sig fram um að
axla skuldbindingar Kyoto-bókun-
arinnar.
Talsmenn japönsku stjórnarinnar
sögðust myndu efla um allan helm-
ing tilraunir sínar til að telja Banda-
ríkjastjórn á að sjá að sér. Og Ástr-
alir vöruðu við því að Kyoto-
bókunin væri „dauð“ án þátttöku
Bandaríkjanna.
ESB tjóar ekki að reyna að
beita Bandaríkin þrýstingi
Kanadíski umhverfisráðherrann
David Anderson tjáði AFP að hann
væri vonsvikinn yfir þessu, en það
kæmi sér samt ekki sérstaklega á
óvart að Bush-stjórnin skyldi velja
þessa stefnu. Gagnrýndi Anderson
ráðamenn ESB fyrir meinta hættu-
lega róttæka afstöðu í umhverfis-
málum. Evrópumenn hefðu trúað
því að þeir gætu „þvingað Banda-
ríkjamenn til að spila með“ ef þeir
beittu þá þrýstingi. „Síðasti Evr-
ópumaðurinn sem reyndi það var
Georg III [konungur Bretaveldis],
og það var fyrir 230 árum,“ sagði
Anderson.
Viðbrögð við ákvörðun stjórnar Bush um að hundsa Kyoto-bókunina
Alþjóðleg óánægjubylgja
skellur á Bandaríkjunum
Margot Wallström








  






 


  
 
 


 





 



  
 ! 

 
   


   "





      

 





 
   
!
" $  %## &'# ( ) *+,-+
*+,.*
/*,.0
/*,.0
/*,+.
//,1/
//,1/
//,0.
/+,00
/+,*0
2,12
/3,*-
..,+1
3+,//
3-,*3
/4,-*
/-,04
#$%&'
()

*&+,%&-.
,
/0$.1
2*3
* 
4 
5()
6



 


578896
/3,*0
*-,+/
*3,.0


Washington, París. AFP, Reuters.
UM 1.900 tonn af olíu fóru í sjó-
inn í fyrrinótt eftir árekstur olíu-
skips og flutningaskips um 12 sjó-
mílum sunnan við dönsku eyjuna
Falstur. Talsmaður danska hers-
ins sagði að þetta væri líklega
mesta olíumengunarslys sögunnar
við strendur Danmerkur.
Um 30.000 tonn af olíu voru í
tankskipinu Baltic Carrier, sem
er skráð á Marshall-eyjum, þegar
það rakst á flutningaskipið Tean
sem er skráð á Kýpur. Olíuskipið
var á leið frá Eistlandi til Gauta-
borgar.
Sex skip frá Danmörku, Þýska-
landi og Svíþjóð sigldu á staðinn
til að reyna að koma í veg fyrir
að olíubrákin bærist að strönd-
inni. Hreinsunarstarfið gekk erf-
iðlega vegna hvassviðris og öldu-
gangs en talsmenn danska
sjóhersins sögðust þó vera bjart-
sýnir á að hægt yrði að verja
fiskimið í Eystrasalti og fugla
sem taldir voru í hættu.
Olíubrákin var allt að 20 km
löng í gær og hluti olíunnar
streymdi í átt að siglingaleiðinni
við norðurhluta Falsturs.
Ekki var vitað í gær hvað olli
árekstrinum. 20 m² gat kom á ol-
íuskipið eins og sést hér á mynd-
inni. Flutningaskipið skemmdist
hins vegar lítið og hélt til þýsku
hafnarborgarinnar Rostock í gær.
Reuters
Olíumengunarslys í
Eystrasalti
FARMUR geislavirks úrgangs, sem
sendur var af stað frá endurvinnslu-
stöð kjarnorkueldsneytis í Norður-
Frakklandi á mánudag, komst loks í
gær á áfangastað í geymslustöðinni í
Gorleben við Saxelfi, sem er eini
geymslustaðurinn fyrir geislavirkan
úrgang sem starfræktur er í Þýzka-
landi. Úrgangurinn er leifar af not-
uðu eldsneyti hinna 19 kjarnorku-
vera Þýzkalands. Herskáum kjarn-
orkuandstæðingum hafði tekizt að
tefja flutningana um heilan sólar-
hring en þúsundir lögreglumanna
sáu til þess að mótmælendum tókst
ekki að hindra flutningana á síðasta
áfanga leiðarinnar, 20 km vegar-
spotta frá lestarstöðinni í smábæn-
um Dannenberg til Gorleben.
Um 18.000 lögreglumenn voru á
vakt í kringum síðustu áfanga leið-
arinnar sem farmurinn fór um, fyrst
á flutningalest og síðan á vörubílum,
en alls voru um 30.000 þýzkir lög-
reglumenn viðriðnir öryggisgæzlu í
kringum flutningana á 500 km löngu
ferðalagi hins umdeilda farms frá
landamærum Frakklands og Þýzka-
lands til Gorleben. Yfir 60 tonn af
kjarnorkuúrgangi voru í hinum sex
svokölluðu Castor-gámum.
Þrýstivatnsdælubílar, brynvarðir
óeirðalögreglubílar og óeirðalög-
reglumenn í „fullum herklæðum“
röðuðu sér upp sitt hvoru megin við
veginn frá umhleðslustöðinni í Dan-
nenberg í geymslustöðina í Gorleb-
en. Talsmenn lögreglunnar viður-
kenndu að hafa verið nokkuð hissa á
því hve vel gekk að koma farminum
þessa síðustu 20 kílómetra. Í þetta
sinn tók það um 80 mínútur en um
fjóra tíma þegar slíkir flutningar
fóru síðast fram árið 1997 – hindr-
unaraðgerðir kjarnorkuandstæð-
inga ollu því. „Það var útilokað að
stöðva Castorana án þess að beita of-
beldi. Við vorum slegnir úr leik,“
sagði einn mótmælendanna.
Aðrir talsmenn mótmælenda voru
þó sáttir; höfuðmarkmið mótmæl-
anna hefðu náðst með þeirri töf sem
róttækum liðsmönnum kjarnorku-
andstæðinga tókst að valda með því
að festa sig við járnbrautarsporið
með keðjum og jafnvel steinsteypu,
en ekki síður þó með því að hleypa
kostnaðinum við flutningana upp. Að
sögn lögreglu lætur nærri, að kostn-
aðurinn við öryggisgæzluna eina
nálgist andvirði 4,5 milljarða króna.
Litlar trufl-
anir á loka-
kaflanum
Gorleben. AFP, Reuters.
Geislavirkur úrgangur
kominn á áfangastað
E-TÖFLUR vinna skaða á
þeim hluta heilans sem gerir
fólki kleift að muna hvað það á
að gera næst, samkvæmt nýrri
breskri rannsókn. Þeir sem
neyta efnisins í stórum stíl eiga
á hættu að gleyma hlutum eins
og að greiða sér á morgnana,
loka útihurðinni, renna upp
buxnaklaufinni eða hringja
mikilvægt símtal.
Þrír sálfræðingar, Tom Heff-
ernan, Andrew Scholey og Jon-
athon Ling, kynntu niðurstöður
rannsóknar sinnar á þingi
breska sálfræðingafélagsins í
Glasgow á miðvikudag. Þeir
rannsökuðu 40 fullorðna ein-
staklinga, sem neyttu e-taflna
að minnsta kosti tíu sinnum í
mánuði, og báru þá saman við
39 manna hóp fólks sem ekki
hafði notað efnið.
Niðurstöður rannsóknarinn-
ar benda til þess að neysla e-
taflna skaði svæði framarlega í
heilanum sem stjórnar minni er
varðar óorðna hluti.
Könnuð voru áhrif á þrjár
tegundir minnis, í fyrsta lagi
varðandi hluti eins og að muna
eftir að læsa bílnum, í öðru lagi
varðandi hluti eins og að muna
eftir að flytja skilaboð og í
þriðja lagi varðandi atvik á
borð við það þegar maður kem-
ur inn í herbergi og gleymir
hvað maður ætlaði að gera eða
segja. Allir þátttakendurnir í
rannsókninni höfðu upplifað
einhvers konar minnisbresti en
þeir sem neyttu e-taflna reynd-
ust eiga í töluvert meiri erfið-
leikum með allar þrjár ofan-
greindar tegundir minnis.
E-töflur
skaða
minnið
The Daily Telegraph.