Morgunblaðið - 30.03.2001, Qupperneq 58

AFMÆLI
58 FÖSTUDAGUR 30. MARS 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Dagskrá
Kl. 13.00 Starfsemi skólans, ásamt tækjum og
kennslugögnum, kynnt. Fyrirtæki og
stofnanir í þágu sjávarútvegsins kynna
starfsemi sína og þjónustu.
Kl. 14.00 TF SIF, þyrla Landhelgisgæslunnar,
kemur á svæðið ef veður leyfir. Framlag úr
Björgunarsjóði Stýrimannaskólans í
Reykjavík afhent til Slysavarnaskóla
sjómanna í hátíðarsal Sjómannaskólans.
Kl. 15.00 Splæsingakeppni. Nemendur reyna
með sér í „vírasplæsingum“.
Sýnd verður verkleg sjóvinna.
Kl. 15.30 Fyrirlestur um loðnuna, göngur hennar
og hegðun - Hjálmar Vilhjálmsson
fiskifræðingur.
Kvenfélögin Hrönn og Keðjan verða allan daginn með
kaffiveitingar í matsal Sjómannaskólans.
Stýrimannaskólinn í Reykjavík
Kynningardagur Stýrimannaskólans
laugardaginn 31. mars 2001
frá kl. 13.00 - 16.30
„Siglingar og sjósókn eru nauðsyn
og undirstaða þjóðarbúsins“
Allir velkomnir
Stýrimannaskólinn í Reykjavík.
OFT er það for-
rétturinn sem
fólk er í vandræð-
um með og eins
ósætt meðlæti í
kökuveisluna.
Gott er að eiga
vatnsdeigsbollur
í frysti og fylla
með ósætu mauki
á veisludaginn.
Það tekur ekki
langan tíma.
Flest mauk má
búa til daginn áð-
ur. Margir
þekkja bara
vatnsdeigsbollur
sem bolludags-
bollur með rjóma
og alls kyns sæt-
meti. En gefa má
bollunum annað
hlutverk og hafa
þær smáar í
kökuveisluna en
stærri sem for-
rétt. Ég á mikið
af mjög gömlum
matreiðslubókum
bæði dönskum og
íslenskum. Eg fór að athuga
hvort formæður okkar hafi ekki
búið til vatnsdeigsbollur. Í
tveimur elstu íslensku mat-
reiðslubókunum frá árunum
1800 og 1858 er ekki minnst á
vatnsdeig en í fyrstu útgáfu
Kvennafræðarans frá 1888 er El-
ín Briem með „vatnskökur“ sem
í þarf 50 kvint hveiti, 50 kvint
smjör, ½ pott vatn og 8–10 egg
og aðferðin er sú sama og við
notum í dag. Á þessum tíma
þekktust varla bakaraofnar á Ís-
landi en fyrsti bakaraofninn kom
til landsins 1860 og mjög langur
tími leið þar til bakaraofnar urðu
almenningseign á Íslandi. Svo
ekki hefur verið auðvelt um vik,
en mörg „betri heimili“ áttu lok-
pönnur sem hægt var að baka í
með mjög mikilli fyrirhöfn.
Mörgum finnst erfitt að búa til
vatnsdeigsbollur, en hér sem víð-
ar þarf mikla nákvæmni við deig-
gerðina og baksturinn. Mæla
þarf allt nákvæmlega, meira að
segja þarf að vikta eggin.
Vatnsdeigsbollur
20 stórar eða 50 litlar
75 g smjör, ekki smjörlíki
2½ dl vatn
150 g hveiti
½ tsk. salt
½ tsk. flórsykur
4 egg (samtals 250 g)
1. Setjið smjör og vatn í lítinn
pott og látið sjóða, setjið allt
hveitið út í í einu og hrærið
saman. Takið af hellunni. Bæt-
ið sykri og salti út í og hrærið
með sleif þar til þetta verður
samfellt, þykkt og mjúkt deig.
Deigið á að losna frá botni og
hliðum pottsins, verða eins
konar kúla. Ef deigið losnar
ekki auðveldlega frá pottinum,
þarf að sjóða þetta saman við
hægan hita þar til það gerist.
2. Setjið heitt deigið í hrærivél-
arskál og hrærið eitt egg í einu
út í og hrærið mjög vel á milli.
Hrærið síðan góða stund í lok-
in. Deigið á að vera mjúkt,
seigt og þétt.
3. Setjið með skeið á bökunar-
pappír á bökunarplötu. Notið
aðra skeið til hjálpar.
4. Hitið bakaraofn í 200°C, notið
ekki blástur.
6. Setjið plötuna í miðjan ofninn
og bakið í 12 mínútur, stingið
þá gaffli á milli hurðar og ofns
þannig að smárifa myndist og
gufa geti leitað út. Minnkið
hitann á ofninum örlítið, t.d.
um 5 gráður, og bakið áfram í
25–30 mínútur. Ef bollurnar
dökkna of mikið má minnka
hitann um aðrar 5 gráður.
7. Takið eina bollu út, ef hún fell-
ur má stinga henni aftur í ofn-
inn, hún lyftir sér oftast aftur.
Bakið 5–10 mín. lengur ef hún
fellur, annars ekki. Athugið að
bakaraofnar eru misjafnir.
Hér eru aðeins uppskriftir af
tveimum fyllingum í bollurnar.
Látið hugmyndaflugið ráða og
breytið til. Í þessum tveimur
fyllingum er 36% sýrður rjómi.
Hann er bestur í þetta, þar sem
hann er bragðgóður og þykkur
og bleytir bollurnar ekki mikið.
Þeir sem vilja geta notað fitu-
minni sýrðan rjóma og jafnvel
mæjonsósu eða sett hana saman
við sýrða rjómann.
Fylling nr. 1
2 dósir sýrður rjómi, 36%
1 msk. tómatsósa
250 g rækjur, skornar í tvennt
2 dós Del Monte-ananas-
kurl, 227 g
fersk smáklippt steinselja
Fylling nr. 2
2 dósir sýrður rjómi, 36%
2 dósir Green Giant-aspas, 297 g
350–400 g skinka,
skorin í litla bita
fersk smáklippt steinselja eða dill
Aðferð við báðar fyllingarnar:
Síið safann frá og blandið öllu
saman.
Leggið smásteinselju- eða dill-
grein svo að standi út úr fylling-
unni.
Leggja má vínberjagreinar
með á fatið sem þetta er borið
fram á.
Gott í ferm-
ingarveisluna
Nú eru fermingarveislurnar í algleym-
ingi, segir Kristín Gestsdóttir, og mikið
spáð og spekúlerað.
Matur og matgerð
Erlendur Einarsson,
fyrrverandi forstjóri
Sambands íslenskra
samvinnufélaga, er átt-
ræður í dag. Erlendur
fæddist í Vík í Mýrdal
30. mars 1921 og voru
foreldrar hans Einar
Erlendsson, lengi
starfsmaður hjá Kf.
Skaftfellinga, og kona
hans Þorgerður Jóns-
dóttir. Erlendur stund-
aði nám í Samvinnu-
skólanum og síðar
bankanám og trygg-
inganám erlendis.
Hann varð framkvæmdastjóri Sam-
vinnutrygginga gt. frá stofnun
þeirra 1. september 1946 til ársloka
1954 en þetta nýja félag varð á
skömmum tíma að stærsta trygg-
ingafélagi landsins. Þann 1. janúar
1955 gerðist Erlendur forstjóri
Sambandsins aðeins 33 ára að aldri.
Hann lét af því starfi fyrir aldurs
sakir þann 1. september 1986.
Fyrstu kynni mín af Erlendi voru
veturinn 1971-72. Ég starfaði þá er-
lendis að loknu námi og hafði sótt um
starf hjá iðnaðardeild Sambandsins
á Akureyri. Átti ég í því sambandi
fundi með þeim Harry heitnum
Frederiksen, framkvæmdastjóra
iðnaðardeildar, og síðar Erlendi.
Niðurstaða atvinnuumsóknarinnar
lá ekki fyrir fyrr en allnokkru síðar
en fundirnir eru mér minnisstæðir
og mennirnir báðir, fyrir þann eld-
móð og sannfæringu og óbilandi trú
á framtíð innlends framleiðsluiðnað-
ar sem báðir höfðu. Á þessum árum
störfuðu um eitt þúsund manns við
iðnfyrirtæki samvinnumanna, lang-
mest á Akureyri.
Ég átti síðar eftir að kynnast því
að sama viðhorf til
tækifæra og möguleika
á öflugri uppbyggingu
íslensks atvinnulífs al-
mennt, landi og þjóð til
heilla, einkenndu mjög
Erlend, viðhorf hans
og störf.
Eftir að ég réðst til
starfa hjá Sambandinu
árið 1972 átti ég sam-
starf við Erlend í 14 ár
við fjölbreytt störf á
ýmsum sviðum at-
vinnustarfsemi Sam-
bandsins, lengst þó í
átta ár sem fram-
kvæmdastjóri Skipadeildar. Sam-
starf okkar var alla tíð hið besta þó
svo að sitt sýndist hverjum í ein-
stöku málum eins og gengur. Þá
voru áherslur, verkefni eða hug-
myndir ræddar á málefnalegum
grunni og niðurstaða fengin. Erlend-
ur var alltaf tilbúinn til viðræðna um
verkefni líðandi stundar og umfjöll-
un um áherslur og valkosti í rekstr-
inum. Hann var áhugasamur um og
fylgdist í störfum sínum vel með
breytingum og framþróun sem var
að gerast bæði innanlands og utan.
Erlendur gætti hagsmuna Sam-
bandsins í stjórnum fjölmargra
dóttur- og samstarfsfyrirtækja inn-
anlands og utan, oft sem stjórnarfor-
maður. Hann tók auk þess virkan
þátt í alþjóðlegu og norrænu sam-
vinnustarfi um fjölda ára og nýtti sér
það vel til að fylgjast með straumum
og stefnum á þeim vettvangi.
Ég tel að Erlendur hafi á starfs-
tíma sínum sem forstjóri Sam-
bandsins gegnt um langt skeið ein-
hverju viðamesta starfi í íslensku
atvinnulífi. Umsvif fyrirtækisins,
starfsdeilda þess og nátengdra fyr-
irtækja náðu til margra sviða at-
vinnulífsins, starfsemi sem teygði
anga sína til annarra landa, bæði
austanhafs og vestan. Hann var alla
okkar samstarfstíð mjög opinn fyrir
nýjum hugmyndum og það var líka
einkennandi hvað hann hafði mikla
trú á unga fólkinu í landinu. Erlend-
ur var óhræddur við að fela ungu
fólki ábyrgðarstörf ef hann hafði trú
á viðkomandi einstaklingum og
margir fengu þannig tækifæri til
þátttöku í stjórnun og rekstri þrátt
fyrir ungan aldur. Hann var líka
óspar á að miðla af reynslu sinni og
þekkingu og leyfa samstarfmönnum
að njóta góðs af þeim kostum sem
umfangsmikð tengslanet erlendis
bauð upp á.
Áhugi Erlends á samskiptum við
aðrar þjóðir var mikill og hann hafði
á þessum árum mjög mikil persónu-
leg sambönd við hátt setta stjórn-
endur í stórfyrirtækjum bæði í
Bandaríkjunum og víða í Evrópu.
Hann lagði áherslu á það við okkur
samstarfsmenn sína, að tileinka okk-
ur eftir föngum reynslu og þekkingu
sem slík sambönd buðu upp á og
hvatti menn til að vera vakandi fyrir
slíkum tækifærum. Fyrir unga menn
var það mikil upplifun að fá tækifæri
til þátttöku í fundum hans með til
dæmis forstjórum stærstu fyrir-
tækja Bandaríkjanna á sínum tíma á
sviði bankastarfsemi og bifreiða-
framleiðslu, sjaldgæf tækifæri sem
bera vitni um þá stöðu og virðingu
sem Erlendur naut vegna starfa
sinna.
Erlendur var oft uppfullur af nýj-
um hugmyndum, áhuga og jafnvel
eldmóði eftir heimkomu úr við-
skiptaferðum og ráðstefnum erlend-
is og færði þannig umræður um nýj-
ar áherslur og ný tækifæri inn í
fyrirtækin sem hann kom að.
Ég er Erlendi afar þakklátur fyrir
þau tækifæri sem ég fékk fyrir til-
stilli hans, til að takast á við áhuga-
verð störf innan lands og utan og
ekki síður það traust og þá vináttu
sem hann ætíð hefur sýnt mér.
Erlendur hefur alla tíð verið sam-
vinnumaður í besta skilningi þess
orðs og hann bar hagsmuni sam-
vinnufélaganna og félagsmanna
mjög fyrir brjósti í störfum sínum
fyrir Sambandið. Heimsborgarinn
Erlendur var einnig með góða þekk-
ingu á árangri og reynslu í atvinnu-
rekstri samvinnumanns víða erlend-
is, oft í öðru rekstrarformi en hér var
algengast. Hann var vel meðvitaður
um nauðsyn þess að samvinnurekst-
urinn aðlagaðist breyttum aðstæð-
um í rekstaraumhverfinu og beitti
sér ítrekað fyrir umræðum um þau
mál á vettvangi samvinnufélaganna.
En Erlendur er ekki bara fyrrver-
andi stjórnandi stórfyrirtækis.
Hann hefur ætíð verið mikill list-
unnandi, félagsmála- og fjölskyldu-
maður.
Tónlistin hefur lengi verið sér-
stakt áhugamál Erlends og ber virk
þátttaka hans í Samtökum um bygg-
ingu Tónlistarhúss, ásamt margvís-
legum beinum og óbeinum stuðningi
við tónlistarlífið og tónlistarmenn
þess gott vitni. Hann starfaði af ein-
lægum áhuga að eflingu og fram-
gangi Krabbameinsfélagsins og
fjöldamörg önnur félagsleg fram-
faraverkefni hafa notið stuðnings
hans í gegnum árin.
Þau hjónin Margrét Helgadóttir
og Erlendur hafa alla tíð verið ein-
staklega samrýnd. Gestrisni þeirra
hjóna er viðbrugðið og höfum við
Haffy oft notið hennar í góðra vina
hópi, bæði á hlýlegu heimili þeirra og
í Hraunbúðum, sumarbústað sem
þau komu sér upp í fallegu umhverfi
í Landbroti.
Margrét hefur með sinni einstöku
ljúfmennsku og atorkusemi ætíð
staðið með Erlendi í löngu, erilsömu
starfi og stutt hann með ráðum og
dáð þegar á hefur þurft að halda,
enda segir Erlendur sjálfur: „Að
hafa átt góða fjölskyldu og góða
konu hefur þó gefið lífi mínu mest
gildi. Það er gæfa mín.“
Margrét og Erlendur eru að heim-
an á afmælisdegi hans. Við Haffy
sendum þeim og fjölskyldu þeirra
okkar innilegustu árnaðaróskir á
þessu stórafmæli Erlends, um leið
og við þökkum fyrir alla vinsemd og
vináttu í gegnum árin.
Axel Gíslason.
ERLENDUR
EINARSSON