Morgunblaðið - 10.04.2001, Blaðsíða 51

SKOÐUN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 10. APRÍL 2001 51
íslenzk fyrirtæki eru skráð undir
gildum nöfnum, en selja þjónustu
sína undir alþjóðlegum vörumerkj-
um og greiða fyrir það gjald til
eigenda úti í heimi. Önnur starfa
bæði innan lands sem utan og er
það vel. Sölumiðstöð hraðfrysti-
húsanna á t.d. fyrirtæki sem heitir
Coldwater í Bandaríkjunum og á
Englandi. Það er eðlilegt og sjálf-
sagt. Það er hins vegar nýtt af nál-
inni að íslenzkt stórfyrirtæki,
Flugleiðir, skuli nú sækja fram á
innlendum markaði undir heitinu
Icelandair á þeim forsendum að
einfaldara sé að fylkja starfsliði
undir eitt merki. Það skýtur mjög
skökku við að Flugleiðir skuli,
undir merkjum Icelandair, styrkja
íslenska handknattleikslandsliðið
sem á að halda merki Íslands á
loft. Einkum og sér í lagi þar sem
heimsmeistarakeppnin var haldin í
Frakklandi þar sem fólk hefur
frönsku sína í heiðri! Starfsmenn
Flugleiða eru mjög hæfir og það er
fjarri öllu lagi að þeir átti sig ekki
á því að Íslendingar vilja eiga við-
skipti við Flugleiðir, en útlending-
ar leiti til Icelandair. Mér finnst
þessi markaðsstefna bera vott um
sömu minnimáttarkennd og var
ríkjandi í viðskiptalífi Reykjavíkur
þegar hún var að breytast úr þorpi
í bæ nema þá áttu búðarþjónar að
tala dönsku – jafnvel þótt kúnninn
skildi ekki málið!
Danska er gerð útlæg í hnatt-
væðingunni hérlendis og önnur
norræn mál að sama skapi. Samt
eru til þess augljós rök að menn
verði að minnsta kosti læsir á þessi
mál þó ekki væri nema vegna þess
að í krafti norræns samstarfs
heyrist rödd smáríkja og menn
taka eftir þeim í alþjóðlegu sam-
hengi. Norðurlönd njóta virðingar
– og viðskipta – af því að rödd
þeirra hefur sama hljóm. Við meg-
um líka vel muna að Kaupmanna-
höfn er með stærstu kaupstöðum á
Íslandi ef miðað er við fjölda Ís-
lendinga sem þar búa!
Skíma er tímarit Samtaka móð-
urmálskennara. Fyrir 15 árum var
eitt hefti ritsins helgað íslenzkri
málstefnu. Árni Böðvarsson cand.
mag., fyrsti málfarsráðunautur
Ríkisútvarpsins, skrifaði þar grein
sem heitir Útvarp, sjónvarp,
myndband og málfar og lýsti þeirri
breytingu sem hann sá fyrir sér
þá, þegar áhrif myndmiðla voru að
aukast hérlendis. Hann segir: „Nú
þarf enginn að velkjast í vafa um
það hvaða erlent tungumál er al-
gengast ... Setjum nú svo að ein-
hverjir hópar íslensks æskufólks
nái því kunnáttustigi sem hér var
lýst; það má annars vel vera orðin
staðreynd nú þegar. Þá er ekki
langt í að þróunin í málkunnáttu
og málnotkun þeirra hópa verði á
þessa leið:
Íslenska ->
íslenska (+ enska) ->
íslenska + enska ->
enska (+ íslenska) ->
enska
Ef Íslendingum er umhugað að
koma í veg fyrir slíka þróun, þarf
að beita til þess öllum tiltækum
ráðum, sjónvarpi og myndböndum
á íslensku, og það þarf að byrja á
því að vanda málfar á öllu því sem
ætlað er til afþreyingar vegna þess
hver stór sá notendahópur er sem
nýtir slíkt.“ Er spá Árna Böðv-
arssonar á myndinni hér að ofan að
rætast?
Nú heyrði ég ekki fyrirlestur
Frosta Bergssonar, en viðtal
Morgunblaðsins skil ég á þá lund
að Íslendingar eigi að vera jafn-
vígir á ensku og íslenzku. Segjum
að það geti orðið raunin í kennslu-
fræðilegum skilningi. Hvað vinnst
og hvað glatast þá ef Íslendingar
fara að ræða saman um daginn og
veginn á ensku? Víst er það svo að
enska er orðflesta tungumál
heimsins og enginn kann hana til
nokkurrar hlítar; hún er vaxin úr
svo fjölbreytilegu umhverfi, svo
mismunandi veðráttu, svo fjarska
ólíkum lifnaðarháttum og menn-
ingu. Enska er ónýtt mál á Íslandi
fyrir Íslendinga! Rétt eins og
þýzka, franska og spænska. Við
getum ekki talað saman af sömu
nákvæmni um daginn og veginn á
útlenzku! Við búum hér og málið
hentar okkur. Við lærum útlend
mál til þess að eiga samskipti við
aðrar þjóðir og njóta menningar
þeirra, víkka sjóndeildarhringinn,
stunda viðskipti við þjóðir nær og
fjær, vissulega. Enska er ekki ein-
hlít í þeim efnum. Vei þeim sem
ætlar að afla viðskiptasambanda í
Frakklandi og Kína með ensku
bréfi einu saman!
Íslendingar munu njóta sjálf-
stæðis meðan þeir muna að þeir
eru þjóð – og þeir voru undirmáls-
menn undir annarra stjórn. Sjálf-
stæði var endurheimt einungis af
því að rök lágu til þess í bókum og
tungan og sagan voru bakfiskurinn
í kröfum stjórnmálamanna okkar.
Íslendingar hafa alltaf komizt af
við útlendinga og fyrsta íslenzka
viðskiptaorðabókin er íslenzk-
basknesk, reyndar ekki löng, en
var ekki skrifuð að ástæðulausu;
þurfti ekki tvítyngi til. Kjarni
málsins er þessi: Hnattvæðing við-
skipta og fjölmiðla má ekki mýkja
menn svo í hnjáliðunum að þeir
hneigi sig án tafar. Ég er sammála
Frosta Bergssyni um að við eigum
að standa vörð um menningu okk-
ar, en það gerum við ekki með því
að kenna börnum í fyrstu bekkjum
grunnskóla ensku – að minnsta
kosti ekki fyrr en viðskiptaheim-
urinn býður börnum upp á íslenzkt
efni í fjölmiðlum sínum og mann-
vænt umhverfi á allar lundir.
Íslendingar eiga að læra erlend
mál, fleiri en eitt og fleiri en tvö,
og kunna þau vel. Þeir eiga líka að
nýta sér þann auð sem er tungu-
málakunnátta þess fólks sem hing-
að hefur flutzt af ýmsum ástæðum
úr öllum heimshornum. Þeir sem
ætla að selja Indverjum eða Júgó-
slövum varning sinn geta komizt í
samband við þarlenda aðila á
ensku, svo dæmi séu nefnd, en þeir
geta klúðrað vænlegum viðskiptum
vegna vankunnáttu í hefðum og
siðum sem innfæddir kunna skil á.
Niðurstaðan er þessi: Viðskipta-
leg sjónarmið geta aldrei verið
þyngri á metaskálum en virðing
fyrir þjóðlegum verðmætum. Eng-
inn gæti fyrirgefið hugsjónamönn-
um á fyrrihluta 20. aldar hefði
þeim tekizt að virkja Gullfoss og
Dettifoss og selja útlendingum!
Höfundur er skólameistari Fjöl-
brautaskólans við Ármúla.
Aðalfundur
Aðalfundur Íslenskra aðalverktaka hf. verður haldinn
þriðjudaginn 10. apríl n.k. á Grand Hótel Reykjavík, Sigtúni 38
og hefst fundurinn kl. 16.00.
Dagskrá:
1. Venjuleg aðalfundarstörf skv. 14. gr. samþykkta félagsins
2. Tillaga um kaup félagsins á eigin hlutum samkvæmt 55. gr. hlutafélagalaga
3. Önnur mál, löglega upp borin
Dagskrá, endanlegar tillögur og reikningar félagsins munu liggja frammi á skrifstofum félagsins
á Keflavíkurflugvelli og að Suðurlandsbraut 24, Reykjavík, hluthöfum til sýnis, viku fyrir
aðalfund.
Aðgöngumiðar og fundargögn verða afhent á fundarstað í fundarbyrjun.
Stjórn Íslenskra aðalverktaka hf.
úr akrýli!
• Níðsterkir, auðveldir að þrífa
• Fást með loki eða öryggishlíf
• Nuddkerfi fáanlegt
• Margir litir, 10 gerðir, rúma 4-12
TREFJAR
Hjallahrauni 2, 220 Hafnarfjörður.
Sími: 555 1027 Fax: 565 2227
pottar
Heitir
Komið og skoðið pottana uppsetta í
sýningarsal okkar, eða hringið og fáið
sendan litprentaðan bækling og verðlista.
Verð frá aðeins kr. 94.860,-
Cranio-nám
Norðurland / Akureyri
28. 04 — 3. 05. 2001
Thomas Attlee, DO, MRO, RCST
College of Cranio—Sacral Therapy
Félag höfuðbeina og spjaldhryggsjafnara
www.simnet.is/cranio
422 7228, 699 8064, 897 7469