Morgunblaðið - 21.04.2001, Blaðsíða 23

ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 21. APRÍL 2001 23
FÓLK víða í miðvesturríkjum
Bandaríkjanna bjó sig í gær und-
ir enn meiri flóð en vatnsborð
Mississippi-fljótsins heldur áfram
að hækka. Íslensk kona, Svala
Heller Þórarinsdóttir, sem býr á
flóðasvæðunum, segir að spáð sé
meiri rigningu um helgina.
Í bænum Davenport í Iowa var
unnið að gerð flóðvarnargarða
en óttast er, að vatnið í Miss-
issippi-fljóti eigi eftir að hækka
næstum um hálfan annan metra
áður en það fer að lækka í næstu
viku. Hafa menn einnig áhyggjur
af sjúkdómum en vegna flóðanna
hafa milljónir lítra af óhreinsuðu
skolpi borist út í árvatnið. Mest
þykir hættan vera á stífkrampa
en bóluefni við honum var af
skornum skammti.
Svala, sem býr í bænum La
Cross í Wisconsin, sagði í samtali
við Morgunblaðið, að þar væru
mörg hús undir vatni en sjálf
væri hún svo heppin að búa uppi
á hæð og því hefði hún sloppið.
Svala sagði, að flóðin nú væru
þau mestu frá 1965 og vonuðu
allir, að það met yrði ekki slegið
nú.
AP
Stór svæði meðfram Mississippi-fljóti eru undir vatni og ekki fært um þau nema á báti.
Hækkar enn
í Mississ-
ippi-fljóti
Davenport. AP.
NÝLEGA beindust augu fjölmiðla
mjög að gömlum ryðkláf, skráðum í
Nígeríu, sem var á leið frá Afríku-
ríkinu Benín og vitað var að væri á
siglingu einhvers staðar við vestur-
strönd Afríku, líklega með hundruð
þrælabarna innanborðs. Sumir ótt-
uðust að skipstjórinn myndi fleygja
börnunum fyrir borð og komast
þannig hjá því að verja gerðir sínar,
hann myndi „eyða sönnunargögnun-
um“. Er skipið fannst loksins reynd-
ust börnin mun færri en fullyrt
hafði verið og fátt amaði að þeim.
En óttinn við að börnum sé mis-
þyrmt og þau þvinguð til vistar sem
í reynd er ekkert annað en þræl-
dómur er ekki ástæðulaus. Og sumir
töldu að skipinu hefði verið ruglað
saman við annað sem hefði raun-
verulega flutt börn í þrældóm.
Enn er mikið um þrælaverslun
víða í heiminum og ekki síst í Vest-
ur-Afríku, þar á hún sér djúpar ræt-
ur; Þrælaströndin var nafnið sem
Evrópumenn gáfu einum hluta
svæðisins.
Barnahjálp Sameinuðu þjóðanna,
UNICEF, hefur frá 1997 safnað
upplýsingum um þrælaverslun í
þessum heimshluta og segir að um
200.000 börn séu að jafnaði flutt á
milli staða í Vestur- og Mið-Afríku á
hverju ári og seld í þrældóm. Þau
eru meðal annars neydd til starfa á
fiskibátum, eða á bóndabýlum, látin
stunda vændi eða strita í verksmiðj-
um, látin betla. Mörg þeirra deyja
fyrir aldur fram úr alnæmi eða vos-
búð. Auk þess sem börn eru flutt
milli landa er að sjálfsögðu mikið
um þrælasölu milli héraða innan
landamæra sama ríkis.
Eitt af því sem börnin eru látin
vinna við eru kakóekrur en að sögn
samtaka breskra súkkulaðiframleið-
enda hefur ekki tekist að finna
örugg dæmi um að slíkt þrælahald
viðgangist á ekrunum.
Reynt að fræða almenning
UNICEF reynir eftir mætti að
binda enda á þetta grimmúðlega
framferði með því að að fræða al-
menning og börn en einnig er reynt
að fá stjórnvöld í umræddum lönd-
um til að setja lög gegn þrælaversl-
un og framfylgja þeim. Afar erfitt
getur hins vegar verið að afla sann-
ana um afbrotin. Oft er verslunin á
hendi vel skipulagðra samtaka er
kunna að hylja spor sín.
Dr. Rima Salah, sem er yfirmaður
UNICEF í Vestur- og Mið-Afríku,
flutti nýlega erindi á fundi í Nígeríu
um þessi mál. Salah sagði að vand-
inn væri flókinn meðal annars vegna
þess leyndarhjúps sem léki um við-
skiptin. Enn flækti það málið að
víða væri reynt að stuðla að auknum
viðskiptum milli landanna með
frjálsum samgöngum yfir landa-
mærin, „jafnvel þegar flutningur á
börnum yfir landamæri fer fram
fyrir opnum tjöldum getur stundum
verið ákaflega erfitt að greina á
milli ólöglegra og glæpsamlegra að-
gerða annars vegar og lögmætra
búferlaflutninga fjölskyldna hins
vegar“.
Salah segir samt orðið ljóst að
ólöglega verslunin sé umfangsmikil,
leiðir þrælasalanna liggi um Benín,
Fílabeinsströndina, Gabon, Gana,
Malí, Nígeríu, Tógó, Kamerún,
Búrkína Fasó, Gíneu og Níger. Frá
sumum séu börn einkum seld, önnur
kaupi börn en nokkur landanna
leggi fyrst og fremst til flutninga-
leiðir. Embættismaðurinn bendir á
að þótt opinberlega sé alls staðar
lögð áhersla á að börnin séu mik-
ilvægasti auður samfélagsins séu yf-
irleitt teknar ákvarðanir í pólitísk-
um og efnahagslegum málum án
þess að gefa gaum að kjörum barna.
Ein helsta ástæðan fyrir því að
þrælaverslunin viðgengst sé fátækt-
in sem sé svo útbreidd að yfir 70%
landsmanna teljist lifa undir fátækt-
armörkum í einu landinu. En ástæð-
urnar séu fleiri og mörg barnanna
komi ekki úr fjölskyldum sem hafi
það sérstaklega slæmt. Þau geti
jafnvel farið af stað vegna ævintýra-
þrár og nú sé orðið auðveldara fyrir
þau að ferðast en áður vegna bættr-
ar samgöngutækni. Skortur sé á at-
vinnutækifærum og skólum en einn-
ig sé útbreidd fáfræði um hætturnar
sem steðjað geti að börnum ef þau
fari eða séu send til að vinna fjarri
heimahögunum og jafnvel í öðru
landi. „En fyrir marga foreldra –
einkum þá sem koma úr menning-
arlega einangruðum fjölskyldum og
samfélagi sem byggist á traustum
hefðum er sú hugsun framandi og
ekki í samræmi við reynsluheiminn
að börnum sé gert eitthvað til
miska.“ Salah segir nauðsynlegt að
auka vitund almennings um hætt-
urnar sem geti fylgt því fyrir börn
að hverfa að heiman.
Barnahjálp Sameinuðu þjóðanna um nútímaþrælaverslun í Vestur-Afríku
Um 200.000
börn seld árlega
PAAVO Lipponen, forsætisráðherra
Finnlands, segir, að kominn sé tími
til, að Norðmenn og Íslendingar ger-
ist aðilar að Evrópusambandinu.
Segir hann, að með því að standa
saman, geti norrænu þjóðirnar haft
miklu meiri áhrif en ella innan þess.
„Norrænu ríkin eiga að efla allt
samstarf með sér innan Evrópusam-
bandsins, ESB, og styrkja með því
stöðu sína gagnvart stóru ríkjun-
um,“ segir Lipponen í bók, sem hann
kynnti sl. fimmtudag, að því er fram
kemur í Aftenposten.
Á fréttamannafundinum í Hels-
inki lagði Lipponen raunar áherslu
á, að hann vildi ekki koma á fót sér-
stakri, norrænni blokk innan ESB,
heldur fyrst og fremst, að norrænu
ríkin undirbyggju sín mál saman, til
dæmis fyrir leiðtogafundi sam-
bandsins.
Lipponen segir, að áhrif norrænu
ríkjanna innan ESB séu mikil nú en
úr þeim geti dregið með fjölgun að-
ildarríkjanna. Því liggi á, að Noregur
og Ísland komi inn og hann telur
mjög mikilvægt, að Danir og Svíar
taki þátt í myntbandalaginu.
Lipponen, forsætis-
ráðherra Finnlands
Vill Noreg
og Ísland
í ESB
HER Taívans hóf viðamiklar land-
varnaræfingar í gær, nokkrum dög-
um áður en Bandaríkjastjórn tekur
ákvörðun um hvort selja eigi Taívön-
um ýmis hátæknivopn þrátt fyrir
harða andstöðu Kínverja.
Markmiðið með heræfingunum var
að æfa varnaraðgerðir vegna hugsan-
legrar innrásar kínverska hersins.
Æfingarnar hófust með því að orr-
ustuþotur og þyrlur búnar bandarísk-
um flugskeytum skutu á skotmörk á
Taívan-sundi. Stórskotalið æfði síðan
sprengjuárásir á strönd nálægt bæn-
um Pingtung, um 190 km frá Taipei.
Heræfingarnar fóru fram á mjög
viðkvæmum tíma þar sem gert er ráð
fyrir því að Bandaríkjastjórn ákveði í
næstu viku hvort selja eigi Taívönum
ýmsar háþróaðar vígvélar. Taívanar
hafa m.a. óskað eftir kafbátum, há-
þróuðum varnarflaugum og fjórum
tundurspillum, búnum ratsjárkerfinu
Aegis, ætluðu til eldflaugavarna.
Talsmaður taívanska hersins sagði
að skipulagning heræfinganna hefði
hafist fyrir löngu og ekki hefði þótt
ástæða til að aflýsa þeim þrátt fyrir
spennuna í samskiptum Kína og
Bandaríkjanna, sem er til komin vegna
áreksturs bandarískrar njósnaflugvél-
ar og kínverskrar herþotu. Varnar-
málasérfræðingar á Taívan telja lík-
legt að Bandaríkjastjórn ákveði að
selja ekki Taívönum Aegis-ratsjár-
kerfið í ár þar sem hún leggi nú mikið
kapp á að draga úr spennunni vegna
áreksturs flugvélanna.
Taívansher æfir varnir gegn innrás
Pingtung. Reuters, AP.
APEldsprengjum varpað á strönd á heræfingu Taívanshers í gær.