Morgunblaðið - 01.06.2001, Qupperneq 58

UMRÆÐAN
58 FÖSTUDAGUR 1. JÚNÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Í MARS 1996
fannst mér ég himin
höndum hafa tekið, ég
keypti mér íbúð og
allt var svo frábært,
ég var yfir mig sæl og
glöð. Ég keypti íbúð-
ina, félagslega eignar-
íbúð, af húsnæðis-
nefnd Reykjavíkur,
sem þá var og hét.
Dæmið leit allt vel út,
ný og ágætis íbúð og
hagstæð lán til langs
tíma. Sá reyndar fram
á smáerfiðleika í upp-
hafi þar sem ég þurfti
að taka lán fyrir út-
borguninni að íbúð-
inni og mínar aðstæður voru þann-
ig að ég sá ekki fram á mikinn
afgang um mánaðamót næstu
tveggja til þriggja ára en það óx
mér ekkert í augum, ég var að
skapa mér og fjölskyldu minni
öruggt framtíðarhúsnæði í öruggu
framtíðarkerfi, eða það hélt ég.
Kerfið var nefnilega þannig að ef
þyrfti fólk af einhverjum ástæðum
að flytja var hægt að sækja um
flutning innan kerfisins. Kerfið
bauð sem sagt upp á þann mögu-
leika að fólk gat fengið aðra íbúð,
stærri, minni eða á öðrum stað í
sveitarfélaginu á sömu kjörum og
það hafði keypt á þegar farið var
inn í kerfið. Ég bý enn nokkuð sæl
og nokkuð glöð í minni íbúð en
ýmislegt hefur þó breyst.
Kerfið dó drottni sínum um ára-
mót 1998 og 1999. Mínar aðstæður
hafa breyst þannig að íbúðin hent-
ar minni fjölskyldu ekki lengur en
hvað get ég gert? Kerfið dáið eins
og áður sagði og möguleikar á inn-
ankerfisflutningum sem stóðu mér
til boða þegar ég „læsti mig inni í“
kerfinu eru ekki lengur til staðar.
Hjálp, ég er föst!!! Enginn inn-
ankerfisflutningur í boði og ég má
ekki selja íbúðina mína nema bara
þeim sem seldu mér hana og þá
samkvæmt þeirra verðútreikning-
um. Ég má borga þeim upp lánið
og eiga íbúðina skuldlausa en ég
má samt ekki selja hana þeim sem
ég kýs, eða á frjálsum markaði,
fyrr en sá tími sem þeir eiga for-
kaupsrétt er liðinn, þetta eru nú
10 ár hjá því sveitarfélagi sem ég
bý í.
Jú, jú, auðvitað vissi ég um allar
kvaðir þegar ég skrifaði undir af-
salið en það var ekki vandamál á
þeim tíma sem ég skrifaði undir af
því að þá var kerfið sprelllifandi
og ýmsir möguleikar í boði innan
þess. Hefði ég læst mig inni í kerf-
inu ef ég hefði séð þessar breyt-
ingar fyrir? Nei, örugglega ekki.
Ég hefði alveg örugglega ekki
skrifað undir að láta binda mig bú-
setufjötrum, þótt kjörin hafi verið
hagstæð.
Auðvitað get ég selt þeim íbúð-
ina aftur, þeim sömu og seldu mér
hana á sínum tíma sællar minn-
ingar en þá miðast sú sala við
þeirra verðútreikninga en ekki
markaðsverð og þar munar ansi
miklu. Á vissan hátt
er ég alveg sammála
þeim rökum að ég eigi
ekki að græða á því
að hafa getað keypt á
þessum kjörum sem
ég keypti á og selja
svo á frjálsum mark-
aði þegar mér hentar
en það voru ákveðin
réttindi af mér tekin.
En eins og ég sagði
áðan hafa aðstæður
mínar breyst, hús-
næðið hentar ekki
lengur og ég spyr
hvort fólki finnist það
eitthvað skrýtið að ég
vilji ekki selja íbúðina
mína til baka til sömu aðila og
seldu mér á sínum tíma og fá þá
greitt fyrir hana framreiknað það
kaupverð sem ég keypti á og þurfa
svo að kaupa mér aðra íbúð á
frjálsum markaði á markaðsverði?
Munurinn þar á milli er það mikill
að það er óleysanlegt dæmi fyrir
mig og því sit ég föst í minni íbúð,
þar sem flutningur innan kerfis er
ekki lengur í boði, eins og áður
hefur komið fram.
Nú langar mig að deila með
ykkur sögunni af honum Jóni. Á
sama ári og ég keypti mína íbúð
hafði Jón flutt inn í félagslega
kaupleiguíbúð í sömu blokk og ég
bý í. Þegar hann hafði búið þar í
fimm ár nýtti hann sér forkaups-
rétt sinn og keypti íbúðina á fram-
reiknuðu verði hennar frá því sem
það var þegar hann flutti inn.
Mánuði eftir að Jón gekk frá
kaupum á íbúðinni seldi hann hana
aftur og nú á frjálsum markaði og
fékk því markaðsverð fyrir hana,
ég get sagt ykkur að Jón kom ekki
illa út úr þessum viðskiptum því
eins og ég nefndi áðan er ansi mik-
ill munur á markaðsverði íbúða
eða innlausnarverði því sem Hús-
næðisskrifstofan fer eftir, mark-
aðsverð er tugum prósenta hærra.
Þarna tel ég að komi fram gróf
mismunun á milli þeirra sem
keyptu félagslegar eignaríbúðir og
þeirra sem fengu félagslegar
kaupleiguíbúðir.
Það eru fordæmi fyrir því að
sveitarfélög hafi gefið forkaupsrétt
sinn eftir en í því sveitarfélagi sem
ég bý í stendur það ekki til, þótt
hann hafi vissulega verið styttur.
Þar tel ég að komi fram enn eitt
dæmi um mismunun, mismunun
eftir búsetu, því peningar til allra
húsnæðisnefnda landsins koma frá
sama staðnum, ríkinu, og því und-
arlegt að það gildi ekki það sama
um öll sveitarfélög landsins og
stórundarlegt að félagsmálaráð-
herra, æðsti yfirmaður þessara
mála, láti þetta viðgangast.
Húsnæðisskrifstofa þess sveitar-
félags ég bý í, eða sveitarfélagið
sjálft, á forkaupsrétt á minni íbúð í
fimm ár í viðbót. Meðal annars
vegna þess ritaði ég þessa grein
því það er ansi langt að bíða í
fimm ár eftir að skipta um hús-
næði þegar maður býr þannig að
húsnæðið hentar fjölskyldunni
ekki lengur og ég er bara hreint
ekki lengur sæl og ekki lengur
glöð. Því spyr ég nú, Páll Pét-
ursson, af hverju gerir þú mér
ekki kleift að flytja?
Páll, má
ég flytja?
Herdís Pála
Pálsdóttir
Höfundur er stjórnunarráðgjafi.
Félagsíbúðakerfi
Ég hefði ekki skrifað
undir að láta binda mig
búsetufjötrum, segir
Herdís Pála Pálsdóttir,
þótt kjörin hafi verið
hagstæð.