Morgunblaðið - 06.06.2001, Page 25

SKÝRSLA HAFRANNSÓKNASTOFNUNAR
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 6. JÚNÍ 2001 25
GRÉTAR Mar
Jónsson, formað-
ur Farmanna- og
fiskimannasam-
bandsins, segir
tillögur Haf-
rannsóknastofn-
unar það svart-
asta sem þaðan
hafi komið. „Ég
fer ekki leynt
með það að ég
tel orsakirnar fyrir þessu vera
röng vinnubrögð Hafró og ranga
fiskveiðistefnu. Ég held að stofn-
unin afli ekki nægilega mikils af
grunngögnum til þess að fylgjast
með ástandinu frá degi til dags.
Þeir þurfa að hafa betur fingurinn
á púlsinum. Það á ekki síður við í
uppsveiflu en í niðursveiflu. Í upp-
sveiflunni var hægt að veiða miklu
meira en við gerðum en í nið-
ursveiflu verður vissulega að sýna
varkárni. Við höfum lagt til jafn-
stöðuafla til þess að komast hjá
svona sveiflum. Við höfum lagt til
að heimilt væri að veiða 300 þús-
und tonn til fjögurra til fimm ára,“
segir Grétar Mar.
„Það er ljóst að samkvæmt mæl-
ingum Hafró er þorskstofninn
helmingi minni en áætlað var. Ég
hef alltaf haft mikinn fyrirvara á
öllum stofnstærðarmælingum hjá
Hafrannsóknastofnun vegna þess
að það vantar grunnrannsóknirn-
ar. Það er nánast viðburður að
þeir fari um borð í veiðiskipin
nema í togararallinu, sem fisk-
veiðiráðgjöfin er nánast eingöngu
byggð á. En það er alls ekki rétt
að okkar mati að notast svo mikið
við niðurstöður úr því. Við teljum
að skipstjórarnir eigi að koma að
þessu, þeir sem hafa haft það að
ævistarfi, margir hverjir í allt að
50 ár, að elta fiskinn í sjónum. Við
þurfum að koma á skipstjóraráði
til þess að vinna með Hafró að því
að móta tillögur og meta stöðuna,
bæði hve mikið er hægt að veiða
og til að meta stofnstærðina,“ seg-
ir Grétar Mar.
Skipstjórarnir hafi ekki hag af
því að útrýma fiskistofnum eða of-
veiða. „En við höfum oft meira vit
og þekkingu á þessum málum. Það
er ekkert stuðst við gögn frá skip-
stjórum núna. Við þurfum að koma
miklu meira inn í þessa ráðgjöf og
ráðherra þarf að taka meira tillit
til okkar skoðana,“ segir Grétar
Mar.
Grétar Mar Jónsson,
formaður
Farmanna- og fiski-
mannasambandsins
Röng vinnu-
brögð Hafró
Grétar Mar
HELGI Laxdal,
formaður Vél-
stjórafélags Ís-
lands, lýsir yfir
miklum vonbrigð-
um með stöðu
mála en segir að
ekkert annað sé
hægt að gera en
fara eftir ráðgjöf
Hafrannsókna-
stofnunar. „Ég
hef lengi verið
þeirrar skoðunar að fiskifræðingar
hafi ofmetið þorskstofninn og aðra
stofna. Þeir styðjast mikið við afla á
togtíma en á sama tíma hafa veið-
arfæri stækkað mikið og fiskileitar-
tæki og staðsetningartæki breyst í
grundvallaratriðum. Það hefði því
fyrr þurft að taka meira mið af
breyttri tækni og veiðarfærum við
stofnmatið,“ segir Helgi.
Helgi segir að meðaltogaratroll
hafi stækkað frá 1980–1990 um 160%
og þar með stóraukið veiðigetuna.
„Það er skelfilegt hvað þetta gengur
illa og það er galli í þessari ráðgjöf ef
hægt er að týna fleiri hundruð þús-
und tonnum af fiski. Hafrannsókna-
stofnun fer reyndar með sín gögn ut-
an og Alþjóðahafrannsóknaráðið fer
yfir þau. Þetta er engin einkafiski-
fræði hér á Íslandi. En ef gögnin eru
röng sem eru sett inn í dæmið verður
útkoman alltaf röng,“ segir Helgi.
Helgi Laxdal, formaður
Vélstjórafélags Íslands
Taka hefði
mátt meira
mið af
breyttri
tækni
Helgi
Laxdal
„ÞAÐ eru mikil
vonbrigði að
þetta skuli ganga
svona fyrir sig.
Þetta er mér þó
ekkert undrunar-
efni því ég hef í
mörg ár talið að
öll aðferðafræði
við fiskveiði-
stjórnunina og
þær áherslur
sem vísindamenn
hafa lagt á í sínum rannsóknum séu
meira en lítið vafasamar. Þegar
þetta fer saman er ekki von á neinu
nema þeirri þróun sem við erum að
ganga í gegnum núna,“ segir Arth-
ur Bogason, formaður Landssam-
bands smábátaeigenda.
„Ég dreg það mjög í efa að
kvótakerfi af því tagi sem við not-
umst við sé nothæft gagnvart líf-
fræði hafsins. Sú meginrökvilla
sem er í úthlutun heildarkvóta, þar
sem byggt er á þeirri hugsun að
um einn stóran stofn sé að ræða,
hvort sem þar er um þorsk, ýsu,
ufsa, steinbít eða annað að tefla,
getur ekki annað leitt af sér en nei-
kvæða þróun. Enn hlýt ég að benda
á að lífsnauðsynlegt er að stjórna
nýtingu miðanna með svæðis-
bundnum hætti. Þetta er því aug-
ljósara sem stofnarnir eru stað-
bundnari, sérstaklega steinbíturinn
og ýsan. Nauðsynlegt er að veiða
þessa stofna sem víðast. Ýsan er
t.a.m. það staðbundin að lífsnauð-
synlegt er að hverfa frá þeirri
stefnu að líta á hana sem einn stofn
sem hægt sé að úthluta úr með
einni heildartölu,“ segir Arthur.
Veiðiaðferðin
skiptir máli
Hann kveðst undrandi á því að
það skuli ekki enn orðið meginmál í
þessari umræðu hvernig veiðar eru
stundaðar. „Ég er sannfærður um
það að það skiptir ekki minna máli
hvernig við veiðum en hve mikið
við veiðum. Þarna á ég að sjálf-
sögðu við beitingu veiðarfæra. Það
er grafalvarlegt mál að horft skuli
fram hjá svo mikilvægum þætti. Ég
er sannfærður um það að ef ég
sprengi dínamíttúpu í laxahylnum
fæ ég vissulega alla fiskana en ég
raska um leið lífríkinu mun meira
en ef ég veiði alla fiskana á stöng.
Kringum Ísland hefur verið stór
floti að verki í áratugi við að mölva
niður og jafna út allt sem á vegi
þeirra verður til þess að komast að
þeim kvikindum sem á svæðinu
eru,“ segir Arthur.
Hann lýsir undrun sinni á því að
sjávarútvegsráðherra „elti tölur
Hafrannsóknastofnunar“. „Það er
sannfæring mín að það væri í góðu
lagi að leyfa meiri veiði og ég hef
ekki séð neina fylgni milli þess að
farið sé að tillögum Hafró og það
skili sér í uppbyggingu,“ segir
Arthur.
Arthur Bogason,
formaður Landssam-
bands smábátaeigenda
Vafasöm að-
ferðafræði
við fiskveiði-
stjórnunina
Arthur
Bogason
Steingrímur J.
Sigfússon, for-
maður Vinstri-
hreyfingarinnar
– græns fram-
boðs, segir
skýrslu Haf-
rannsóknastofn-
unar mjög alvar-
leg tíðindi við
fyrstu sýn, þótt
sér hafi ekki gef-
ist tími ennþá til
að skoða hana nánar. „Þetta eru
mjög alvarlegar fréttir og mikil
vonbrigði að þetta er áframhald-
andi breyting í átt til hins verra,
þannig að þau veðrabrigði sem
urðu í þessu í fyrra halda áfram og
veðrið versnar.“
Að mati Steingríms kallar þessi
niðurstaða á rækilegt endurmat á
stöðu þessara mála, bæði á fisk-
veiðistjórnunarkerfinu og þeim að-
ferðum sem þar hafi verið notaðar
og jafnframt á grundvelli fiskveiði-
ráðgjafarinnar og hvernig menn
standa að vígi þar. Þar sé óvissan
mikil varðandi mat á stofnstærð
þorsksins og það hafi reynst fjarri
vonum um að verið væri að byggja
upp fiskistofnana.
„Ég tel að skoða þurfi fiskveiði-
stjórnunarkerfið sem slíkt, með
hvaða veiðarfærum og á hvaða hátt
við erum að veiða fiskinn, og að
aðrar friðunaraðgerðir eins og
reglur um veiðarfæri, línur og hólf
og annað slíkt þurfi að skoðast.
Síðan verður auðvitað að skoða
hvaða gloppur eru í þessum líf-
fræðilega og fræðilega upplýsinga-
grundvelli sem við byggjum þessar
ákvarðanir á. Maður saknar þess
kannski að fá ekki meiri umræðu
um það, um fjölstofnarannsóknir
og hvort við höfum mögulega of-
metið afrakstursgetu þorskstofns-
ins við landið af því við erum alltaf
að bera okkur saman við liðna tíð
þegar við veiddum 300 til 400 þús-
und tonn á ári. Er það kannski
rangt, í ljósi þeirra aðstæðna sem
nú eru uppi, þegar menn eru jafn-
framt að taka mikið af loðnu og
rækju og öðrum tegundum neðar í
fæðupýramídanum? Þetta eru
hlutir sem leita á hugann þegar við
stöndum frammi fyrir þessum al-
varlegu tíðindum.“
25% aflareglan
er blekking
Þá segir Steingrímur aflaregl-
una um að veiða ekki meira en 25%
af stofnstærð vera blekkingu sem
hafi ekki verið virk í fyrra og verði
það ekki á þessu ári þegar aflahá-
mark sé lækkað að hámarki um 30
þúsund tonn.
„Það eru líka alvarlegir hlutir og
spurning hvort nóg sé að gert með
því að taka kvótann niður um 30
þúsund tonn, ef menn taka mark á
þessum upplýsingum á annað borð.
Er þá í raun ekki alvarlegur
glannaskapur að fara ekki jafnvel
enn neðar með kvótann, þótt það
sé kannski hart að segja það?“
Steingímur segist hins vegar
ekki reiðubúinn til að skrifa undir
slíka ákvörðun, en telur að nú
þurfi menn a.m.k. að spyrja þeirr-
ar spurningar hvort nógu langt sé
gengið, taki menn yfirleitt mark á
því að ástand fiskistofna sé þessum
mun verra en áður var talið. „Þú
getur auðvitað ekki bæði sleppt og
haldið í þessu, annaðhvort tekur
þú mark á þessari ráðgjöf eða
ekki.“
Steingrímur J. Sigfús-
son, formaður VG
Endurmeta
þarf fisk-
veiðistjórn-
ina og ráð-
gjöfina
Steingrímur
J. Sigfússon
minni en ella vegna þess að menn
hefðu bara haldið áfram að veiða.
„Þetta er alveg eins og það hefur
alltaf verið. Það er stundum mikið
og stundum lítið og það er ekkert
óeðlilegt við það. Maðurinn stjórn-
ar þessu ekki,“ sagði Jón Krist-
jánsson.
Morgunblaðið/Kristján Kristjánsson