Morgunblaðið - 12.12.2001, Qupperneq 2

FRÉTTIR
2 MIÐVIKUDAGUR 12. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
Fylgstu
með
nýjustu
fréttum
www.mbl.isVala Flosadóttir æfir
í S-Afríku / C4
ÍR-ingar héldu sigurgöngunni
áfram / C3
4 SÍÐUR12 SÍÐUR
Sérblöð í dag
Morgunblaðinu í
dag fylgir sér-
blað um bækur,
sem koma mun
út vikulega til
jóla.
ALLT frá því að fyrsta bók Álf-
rúnar Gunnlaugsdóttur, smásagna-
safnið Af mannavöldum, kom út
fyrir tæpum tuttugu árum hefur
verið ljóst að efni tengt pólitískum
hugsjónum og baráttu í þeirra nafni
er henni sérlega hugleikið. Kúgun,
valdbeiting og ógn stríðsreksturs
fyrir örlög einstaklingsins eru
þemu sem skjóta upp kollinum í öll-
um verkum hennar, sem eru
kannski ekki mörg (auk fyrrnefnds
smásagnasafns fjórar skáldsögur
að þeirri meðtalinni sem hér er um
fjallað) en hins vegar mikil að gæð-
um og vel til þeirra vandað.
Sögur Álfrúnar gerast ýmist á Ís-
landi eða í Evrópu og þá gjarnan á
Spáni og í Frakklandi enda höfund-
ur vel heima í þessum löndum eftir
að hafa stundað nám í þeim báðum
og meðal annars búið á Spáni á
valdatíma Francos. Sögusvið þess-
arar stóru skáldsögu
sem Álfrún sendir
núna frá sér, átta ár-
um eftir útgáfu síð-
ustu bókar, er Ísland
og Spánn – aðallega
Spánn.
Borgarastyrjöldin
á Spáni 1936–1939 er
oft nefnd „gleymda
stríðið“ þótt óhætt sé
að fullyrða að hún hafi
verið upptaktur að
síðari heimsstyrjöld-
inni. Undir forustu
Francós með fulltingi
Mussolinis og Hitlers
tókst fasistum að
brjóta á bak aftur lýðræðisöflin í
einu fátækasta landi Evrópu og
koma á einræði og harðstjórn með
afleiðingum sem áttu eftir að snerta
nær alla heimsbyggðina í formi
seinni heimsstyrjaldarinnar.
Lengst af skiptu ríkisstjórnir
Evrópulanda sér ekkert af þróun
mála á Spáni, stuðningur kom að-
eins frá Stalín sem síðar átti þó eftir
að söðla um og gera bandalag við
fasistana. Þótt ríkisstjórnirnar að-
hefðust ekkert til
hjálpar almenningi á
Spáni snerti barátta
lýðræðisaflanna þó
við almenningi víða
um lönd og sjálfboða-
liðar fylktust lýðræð-
ishernum til aðstoðar
hvaðanæva. Hinir er-
lendu sjálfboðaliðar
(sem mynduðu Al-
þjóðasveitirnar svo-
kölluðu) skiptu tugum
þúsunda og komu frá
um 50 mismunandi
þjóðlöndum. Þúsund-
ir þeirra týndu lífi í
þessu vonlitla stríði
en fleiri sneru aftur til heimkynna
sinna reynslunni ríkari og líklega
flestir sviptir þeim hugsjónum sem
voru forsenda ferðar þeirra og bar-
áttu og veganesti þeirra í upphafi.
Frá Íslandi gerðust þrír menn
(að því að vitað er um) sjálfboðalið-
ar í Alþjóðasveitunum á Spáni:
Hallgrímur Hallgrímsson, Aðal-
steinn Þorsteinsson og Björn Guð-
mundsson. Sá fyrstnefndi skrifaði
bókina Undir fána lýðveldisins.
Endurminningar frá Spánarstyrj-
öldinni um reynslu sína og byggir
Álfrún frásögn sína að hluta á því
verki. Hún tileinkar þeim öllum
skáldsöguna og óhætt er að fullyrða
að fyrir henni vaki ekki síst að
skrifa minnisvarða um þá og alla
hina sjálfboðaliðana sem mynduðu
hinar fjölmennu Alþjóðasveitir.
Þegar Alþjóðasveitirnar voru form-
lega kvaddar á Spáni var þeim heit-
ið að þegar „sár stríðsins væru gró-
in á Spáni skyldu mæður segja
börnum sínum frá erlendu sjálf-
boðaliðunum í Alþjóðasveitunum
sem barist hefðu við hlið feðra
þeirra“ (410). Ekki ber að efa að
spænskar mæður hafi staðið við
þetta loforð en þetta loforð hefur
Álfrún Gunnlaugsdóttir nú gert að
sínu og segir okkur á áhrifamikinn
hátt frá þessum sjálfboðaliðum með
því að segja okkur, í líki skáldverks,
sögu eins Íslendings sem fór knúinn
af hugsjónaeldi að berjast í fram-
andi stríði og sneri aftur sár á lík-
ama og sál, rúinn trúnni á betri
heim og réttlæti.
Haraldur, sögumaður verksins,
er í senn skálduð persóna og
Sögukviða um gleymt stríð
BÆKUR
Skáldsaga
Yfir Ebrofljótið
eftir Álfrúnu Gunnlaugsdóttur, Mál og
menning 2001, 459 bls.
Álfrún Gunnlaugsdóttir
SÉRRIT MORGUNBLAÐSINS UM BÆKUR miðvikudagur 12.desember2001
Mannætukonan og maður hennar er óvenjuleg verðlaunabók eftir Bjarna
Bjarnason, einn athyglisverðasta höfund sinnar kynslóðar.
„...ólgar af lífi, botnlausu fjöri - og óhugnaði.“ - Sigríður Albertsdóttir, DV
„... dúndrandi skáld.“ - Páll Baldvin Baldvinsson, Stöð 2
„... allir ættu að geta haft gaman af kostulegum húmor Bjarna sem alls
staðar litar textann. ... frábær skemmtun, sannarlega bók sem kemur á
óvart.“ - Soffía Auður Birgisdóttir, Morgunblaðinu.
Bjarni Bjarnason
„Magnað og óvenjulegt
„Frábær skemmtun“
bókmenntaverk“
ÍS
LE
N
SK
A
A
U
G
LÝ
SI
N
G
A
ST
O
FA
N
E
H
F.
/S
IA
.I
S
-
ED
D
1
62
50

12
/2
00
1
BÆ UR
Áhættan af að kynnast fólki
Árni
Þórarinsson
ræðir við
Braga
Ólafsson.
Skáldsagan Anna er eft-
ir Guðberg Bergsson, en
hann hefur endurritað
og endurskoðað bókina
sem kom fyrst út árið
1968.
Í kynningu segir m.a.:
„Allt frá því tónar út-
varpsmessunnar glymja
á sunnudagsmorgni til
þess að fólk fer á fætur
á mánudagsmorgni fylgist lesandinn með
samræðum, vitrunum, draumum, hugs-
unum og myndbreytingum fólksins á
Tanga.“
Útgefandi er Forlagið. Bókin er 463 bls.
Verð: 4.680 kr.
Anna
Guðbergur Bergsson
Skáld búsett í Graf-
arvogi munu hefja upp
raust sína í Bílastjörn-
unni, Bæjarflöt 10 í
Grafarvogi, á föstudag
kl. 17.45.
Grafarvogsskáldin
eru þau Aðalsteinn Ing-
ólfsson, Ari Trausti
Guðmundsson, Einar
Már Guðmundsson,
Gyrðir Elíasson, Kristín
Marja Baldursdóttir, Ragnar Ingi Að-
alsteinsson, Sigmundur Ernir Rúnarsson
og Sigurbjörg Þrastardóttir.
Gestaskáld (skáld sem ekki búa í Graf-
arvogi) verða þau Einar Kárason, Sig-
urður Pálsson og Steinunn Sigurðardóttir.
Heiðursgestur er Thor Vilhjálmsson.
Auk upplesturs verður boðið upp á tón-
list með forspili harmonikkusveitar Páls
Rósinkranz, og í kjölfarið fylgja Að-
alsteinn Ásberg Sigurðsson og Anna Pál-
ína Árnadóttir, Gunnar Kvaran sellóleik-
ari og hljómsveitin Gildran.
Grafarvogsbúinn og myndlistarkonan
Alda Ármanna Sveinsdóttir sýnir nokkur
verk og hátíðinni lýkur svo með flug-
eldasýningu í umsjón Flugeldaævintýrsins.
Léttar veitingar verða á boðstólum.
Aðgangur er ókeypis og eru allir áhuga-
menn um bókmenntir, tónlist, myndlist og
jólastemmningu hvattir til þess að mæta.
Grafarvogsskáldin
Thor
Vilhjálmsson

LÖGREGLUSTJÓRINN í Reykja-
vík hefur veitt lögreglumanni, sem
stjórnaði framkvæmd húsleitar
sem gerð var 23. apríl sl., skriflega
aðfinnslu. Við húsleitina, sem gerð
var vegna gruns um fíkniefnamis-
ferli, svipti húsráðandi sig lífi. Áður
en lögreglustjórinn í Reykjavík
veitti lögreglumanninum aðfinnslu
hafði ríkislögreglustjóri ritað lög-
reglustjóra bréf vegna málsins. Í
Morgunblaðinu í gær segir Har-
aldur Johannessen ríkislögreglu-
stjóri að niðurstaða sín sé að ekki
hafi verið rétt staðið að undirbún-
ingi og framkvæmd húsleitar í ýms-
um veigamiklum atriðum.
„Þetta mál hefur verið til um-
fjöllunar hjá okkur um skeið. Nið-
urstaða í málinu er sú að starfs-
manni sem stýrði aðgerðum er
gefin skrifleg aðfinnsla. Samkvæmt
lögunum um opinbera starfsmenn
er talað um að hægt sé að gera
tvenns konar athugasemdir við
störf þeirra. Annars vegar er um að
ræða áminningu sem felur í sér al-
varlega athugasemd við störf
starfsmanns. Hins vegar, ef ekki er
næg ástæða til að veita áminningu,
er heimild til að veita starfsmanni
skriflega aðfinnslu. Og sú er nið-
urstaðan í þessu máli,“ sagði Böðv-
ar Bragason, lögreglustjóri í
Reykjavík, þegar hann var spurður
um viðbrögð við athugasemdum
ríkislögreglustjóra. Bréf lögreglu-
stjóra til starfsmannsins er dagsett
í gær.
Eftir að rannsókn lögreglunnar í
Reykjavík á láti mannsins og
meintu fíkniefnabroti hans lauk
voru gögn málsins send ríkissak-
sóknara. Hann tilkynnti lögreglu-
stjóra 11. september sl. að rann-
sóknargögn hefðu verið könnuð og
þættu ekki gefa tilefni til að mæla
fyrir um frekari rannsókn. Í lok
bréfs ríkissaksóknara segir hins
vegar að ríkislögreglustjóra hafi
verið send ljósrit af skýrslum lög-
reglumanna sem sinntu húsleitinni
og hafi hann ákveðið að „kanna sér-
staklega framkvæmd á verklagi
lögreglunnar við leitina væntanlega
með það fyrir augum, að gefnu til-
efni, að áréttaðar, endurnýjaðar
eða settar verði verklagsreglur um
undirbúning og framkvæmd leitar“.
Ríkislögreglustjóri sendi í októ-
ber lögreglustjóranum í Reykjavík
athugasemdir í sjö liðum um fram-
kvæmd húsleitarinnar. Lögreglu-
stjórinn í Reykjavík hafnaði beiðni
blaðamanns Morgunblaðsins um
aðgang að bréfi ríkislögreglustjóra.
Þessi ákvörðun var kærð til úr-
skurðarnefndar upplýsingamála.
Meirihluti nefndarinnar, tveir
nefndarmenn af þremur, hafnaði
ósk Morgunblaðsins um aðgang að
bréfinu.
Lögreglustjórinn í Reykjavík
Veitti lögreglumanni
skriflega aðfinnslu
BORGARRÁÐ samþykkti í gær
þá tillögu fulltrúa Sjálfstæðis-
flokksins í minnihlutanum að
fela ÍTR og verkefnisstjórn
heilsuborgarverkefnisins að
móta áætlun sem miði að því að
kynna Reykjavíkurborg. Megin-
tilgangurinn með átakinu er að
auka ferðamannastraum til
borgarinnar og skapa mótvægi
við þann samdrátt sem orðið hef-
ur í ferðaþjónustu á heimsvísu.
Kynningarátakið á að vinna í
samvinnu við samtök ferðaþjón-
ustunnar og gert er ráð fyrir að
tillögum, útfærslu og fjárhags-
áætlun verði skilað til borgar-
ráðs eigi síðar en 20. janúar nk.
Í greinargerð með tillögunni
kemur fram að ferðaþjónusta
um allan heim hafi orðið fyrir
miklu tjóni vegna samdráttar í
kjölfar hryðjuverkanna í Banda-
ríkjunum 11. september sl.
Einkum hafi ferðamenn haldið
sig fjarri stórborgum. Banda-
rískir ferðamenn hafi verið um
fjórðungur erlendra ferðamanna
hér á landi um vetrarmánuðina
og umtalsverður samdráttur hjá
ferðaþjónustufyrirtækjum í
borginni sé orðinn staðreynd. Af
sveitarfélögum landsins reiði
Reykjavík sig mest á ferðaþjón-
ustu.
„Ferðaþjónusta er mannafla-
frek atvinnugrein og skapar þús-
undum Reykvíkinga beint og
óbeint atvinnu og borgarsjóði
skatttekjur. Í samdrætti ferða-
mennsku í heiminum getur
Reykjavík auðveldlega gleymst
sem einstakur og ólíkur valkost-
ur miðað við aðrar borgir, t.d. til
ráðstefnuhalds,“ segir í tillögu
sjálfstæðismanna.
Borgin verði
kynnt ferða-
mönnum
FYRIRTÆKI í Reykjavík
hefur sagt upp sextán manns,
en boðist til að endurráða tíu
starfsmenn á lægri launum,
að sögn Magnúsar L. Sveins-
sonar, formanns Verzlunar-
mannafélags Reykjavíkur.
Magnús L. Sveinsson segir
að þegar rétt sé staðið að
uppsögnum sé ekkert hægt
að gera við því þótt boðið sé
upp á lægri laun í nýjum
samningi en eigi að síður sé
það háalvarlegt mál. „Þetta
er löglegt en siðlaust,“ segir
hann, en VR var greint frá
fyrrnefndu máli ekki alls fyrir
löngu.
Í þessu sambandi segir
Magnús L. Sveinsson að hug-
myndir um launafrystingu hjá
Flugleiðum hafi ekkert með
viðkomandi stéttarfélög að
gera. Þau geti ekki frestað
samningsbundnum launa-
hækkunum heldur verði að
semja við hvern einstakling.
Uppsagnir og fjöldi
gjaldþrota
Að undanförnu hefur verið
greint frá uppsögnum starfs-
manna og gjaldþrotum fyrir-
tækja og segir Magnús L.
Sveinsson að ljóst sé að mikl-
ir erfiðleikar séu á þessu
sviði, en áður en til gjaldþrots
Samvinnuferða-Landsýnar
kom hafi VR verið með um
tvö hundruð kröfur vegna
fólks sem hafði misst vinnuna
í gjaldþrotum fyrirtækja.
Fólki sagt
upp en boðin
vinna á lægri
launum
ÞÓTT enn sé hávetur og dimmasti
tími ársins á næsta leiti minnir
veðurfarið einna helst á vor, sem
vekur dýr merkurinnar af vetrar-
dvala svo þau stinga sér upp úr
jörðinni eitt af öðru. Svo er þó
ekki með Bjarna Bjarnason, sem
hér stingur upp kollinum, enda
hverfur hann ekki ofan í jörðina í
hvíldarskyni heldur til að sinna
hagnýtari málefnum. Þó er ekki
útilokað að hann hafi viljað koma
upp og anda að sér ferskri angan-
inni eða bara kanna umferðina í
kringum sig.
Morgunblaðið/Golli
Í dagsins önn
BORGARRÁÐ samþykkti í gær með
öllum greiddum atkvæðum meiri- og
minnihluta að beina því til félagsmála-
ráðherra, Páls Péturssonar, að hann
beiti sér fyrir breytingu á lögum um
kosningar til sveitarstjórna þannig að
sveitarfélögum verði heimilt að nota
rafræna kjörskrá við kosningarnar í
vor.
Í greinargerð með tillögunni er
m.a. vitnað til atkvæðagreiðslunnar
um Reykjavíkurflugvöll sem fram fór
með rafrænum hætti í mars sl. Tillaga
borgarráðs gerir ráð fyrir heimild til
að notast við rafræna kjörskrá, en
ekki verði alfarið um að ræða rafræna
kosningu.
„Með aukinni tölvuvæðingu á flest-
um sviðum er óeðlilegt að ætla annað
en að sú tækni nái einnig til kosninga.
Kostur við rafræna kjörskrá er fyrst
og fremst að kjósendur eru ekki
bundnir við að kjósa í fyrirfram
ákveðinni kjördeild á tilteknum kjör-
stað, heldur geta þeir kosið hvar sem
er á kjörstöðum í sveitarfélaginu. Þá
er rafræn kjörskrá um margt örugg-
ari og villuhætta minni, ef rétt er á
málum haldið. Afsal kosningaréttar í
einni kjördeild til að geta kosið í ann-
arri verður óþarft, en í því er fólgin
viss villuhætta. Því er lagt til að sveit-
arfélögum verði gefinn kostur á að
taka upp rafræna kjörskrá enda verði
öryggismál í hverju sveitarfélagi
tryggð að mati félagsmálaráðuneytis í
samræmi við reglur sem það setur,“
segir ennfremur í greinargerðinni.
Heimilt
verði að nota
rafræna
kjörskrá
Samþykkt borgarráðs